- ەڭ اۋەلى ارىپتەستەرىم ءارى دوستارىم جۋرناليستەرگە ايتارىم: جاسوسىرپىرىمدەر اراسىنداعى سۋيتسيدكە باسا نازار سالىپ، ونى ءجيى بەرمەۋلەرىڭىز كەرەك- وسىلاي دەگەن مينيستر جۋرناليستەرگە جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى وزىنە-ءوزى قول سالىپ، ومىرىمەن قوشتاسىپ جاتقان وقيعالاردى بۇگە-شىگەسىنە دەيىن زەرتتەپ، ەلگە جەتكىزگەننەن گورى: «ودان دا بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيىك. جاقسى ىستەر جونىندە كوبىرەك ايتايىق»، دەپ جول سىلتەدى.

مينيستر مىرزانىڭ بۇل قاي ساسقانى؟ بىزدىڭشە، باقىتجان جۇماعۇلوۆ جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى ءسۋيتسيدتى باق ازىراق جازسا، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە سىن كەلمەيدى جانە بالالاردى ولىمگە يتەرمەلەپ وتىرعان مەكتەپتەردەگى جاعدايلار جابۋلى كۇيىندە قالادى دەگەن ساقتىعى بولسا كەرەك. ايتپەسە، ەلدىڭ بولاشاعىنا تونگەن قاۋىپتى ايتپاي-اق قويايىق، كورسەك تە كورمەگەن بولىپ كوز جۇمايىق دەۋ شالىعى بار بىرەۋ بولماسا، دەنى دۇرىس ادامنىڭ باسىنا كىرمەيتىن وي. سوندا جۇماعۇلوۆ جىل سايىن ءوسىپ وتىرعان بالالار اراسىنداعى وزىنە-وزىنە قول سالۋ فاكتىلەرىن جاسىرعاندا قاي پۇشپاققا شىقپاق؟

مينيستر ادەتتەگىدەي بالالار اراسىنداعى سۋيتسيدكە قارسى بالاباقشادان باستاپ، جوعارعى مەكتەپكە دەيىن جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتقان ايتىپ، حالىقارالىق ەسەپپەن قاراعاندا، قازاقستاندا بالالار ءسۋيتسيدى از ەكەنىن اتاپ ءوتۋدى دە ۇمىتپاپتى:

- ەڭ اۋەلى ارىپتەستەرىم ءارى دوستارىم جۋرناليستەرگە ايتارىم: جاسوسىرپىرىمدەر اراسىنداعى سۋيتسيدكە باسا نازار سالىپ، ونى ءجيى بەرمەۋلەرىڭىز كەرەك- وسىلاي دەگەن مينيستر جۋرناليستەرگە جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى وزىنە-ءوزى قول سالىپ، ومىرىمەن قوشتاسىپ جاتقان وقيعالاردى بۇگە-شىگەسىنە دەيىن زەرتتەپ، ەلگە جەتكىزگەننەن گورى: «ودان دا بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيىك. جاقسى ىستەر جونىندە كوبىرەك ايتايىق»، دەپ جول سىلتەدى.

مينيستر مىرزانىڭ بۇل قاي ساسقانى؟ بىزدىڭشە، باقىتجان جۇماعۇلوۆ جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى ءسۋيتسيدتى باق ازىراق جازسا، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە سىن كەلمەيدى جانە بالالاردى ولىمگە يتەرمەلەپ وتىرعان مەكتەپتەردەگى جاعدايلار جابۋلى كۇيىندە قالادى دەگەن ساقتىعى بولسا كەرەك. ايتپەسە، ەلدىڭ بولاشاعىنا تونگەن قاۋىپتى ايتپاي-اق قويايىق، كورسەك تە كورمەگەن بولىپ كوز جۇمايىق دەۋ شالىعى بار بىرەۋ بولماسا، دەنى دۇرىس ادامنىڭ باسىنا كىرمەيتىن وي. سوندا جۇماعۇلوۆ جىل سايىن ءوسىپ وتىرعان بالالار اراسىنداعى وزىنە-وزىنە قول سالۋ فاكتىلەرىن جاسىرعاندا قاي پۇشپاققا شىقپاق؟

مينيستر ادەتتەگىدەي بالالار اراسىنداعى سۋيتسيدكە قارسى بالاباقشادان باستاپ، جوعارعى مەكتەپكە دەيىن جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتقان ايتىپ، حالىقارالىق ەسەپپەن قاراعاندا، قازاقستاندا بالالار ءسۋيتسيدى از ەكەنىن اتاپ ءوتۋدى دە ۇمىتپاپتى:

- الەمدىك تاجىربيەدە ءجۇز مىڭ ادامعا شاققاندا وزىنە-ءوزى قول سالۋ وننان تومەن بولسا، بۇل قالىپتى جاعداي بولىپ سانالادى. بىزدە وننان تومەن،- دەپ باياعى «بىزدە ءبارى كەرەمەت» دەگەن ەسكى اۋەنىنە قايتا باسىپتى.

ال، دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ ەسەبىنە قاراعاندا، سۋيتسيد بويىنشا قازاقستان ءۇشىنشى ورىندا دەلىنەدى. جانە وتكەندە ءماجىلىس دەپۋتاتى جاراسباي سۇلەيمەنوۆ دەرەكتەرمەن كورسەتىپ وتىرىپ، بالالار اراسىنداعى سۋيتسيدكە بايلانىستى دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان بولاتىن: « وتكەن جىلى 13 قازاندا قاراعاندى قالاسىندا ون ءتورت جاسار ءجاسوسپىرىم اسىلىپ قالدى. ارادا بەس كۇن وتكەننەن كەيىن جۇرتشىلىق الماتى وبلىسىنىڭ تۇزدىباستاۋ كەنتىندە ون بەس جاسار ەكى ءجاسوسپىرىمنىڭ  وزدەرىنە وزدەرى قول جۇمساپ، ومىرمەن قوش ايتىسقاندارىن ەستىپ، جاعالارىن ۇستاستى.

23 قاراشادا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى اقتوبە قالاسىندا ون جەتىدەگى قىز بالا مەن ون بەس جاسار ءجاسوسپىرىمنىڭ  اسىلىپ قالعانى تۋرالى اقپارات تاراتتى. 26 قاراشادا وسىنداي وقيعا الماتىدا قايتالاندى. بۇل جولى ايتىپ كەلمەگەن اجالدىڭ قۇرىعىنا ون التى جاسار ءجاسوسپىرىم ىلىكتى.

جەلتوقساننىڭ 6-13 ارالىعىندا تەمىرتاۋدا، سەمەيدە، استانادا، اقمولا وبلىسىنىڭ ششۋچينسك قالاسىندا تاعى ءۇش قىز، ەكى ەر بالا ءوز ەرىكتەرىمەن ومىردەن وزدى.

23 جەلتوقساندا اقمولا وبلىسىنىڭ ەگىندىكول اۋىلىندا جەرگىلىكتى مەكتەپتىڭ 10 سىنىبىندا وقيتىن قىز بالا اسىلىپ ءولدى. وكىنىشكە وراي جاڭا جىلدىڭ العاشقى كۇندەرى دە اتا-انالارعا قايعى ارقالاتا كەلدى. بۇرىنعى كۇنى عانا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى جۇرتشىلىققا ىشكى ىستەر مينيسترلىگى اكادەمياسىنىڭ ءبىرىنشى كۋرس ستۋدەنتىنىڭ كوپ قاباتتى ءۇيدىڭ توبەسىنەن قۇلاپ ولگەنىن ەستىرتتى.

وسىنداي جانتۇرشىگەرلىك حابارلار كىمدى دە بولسىن، بەي-جاي قالدىرماۋعا ءتيىس. ون ەكىدە ءبىر گۇلى اشىلماعان، وڭى مەن سولىن تانىماعان، ەرىندەرىندەگى انا ءسۇتى كەۋىپ ۇلگەرمەگەن  بالالارىمىز باۋداي ءتۇسىپ، قىرشىنىنان قيىلىپ جاتىر.

رەسمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، 2009 جىلى  ەلىمىزدە 260 ءجاسوسپىرىم وزىنە-ءوزى قول جۇمساپ ومىرمەن قوش ايتىسقان. جاعداي وتكەن جىلى دا تۇزەلە قويعان جوق، ءسويتىپ ەل بويىنشا وسىنداي 237 وقيعا تىركەلدى. بۇل دەگەنىڭىز وسىنشاما انا قارا جامىلىپ، بوتاسىنان ايىرىلعان بوزىنگەندەي ەڭىرەپ قالدى، مىڭداعان جۇرەكتەرگە جارا ءتۇستى دەگەن ءسوز.

ءبىر الاڭدارلىق جاي، قايعىلى وقيعالار بارلىق وبلىستاردا دەرلىك تىركەلۋدە. شىعىس قازاقستان وبلىسىندا 30 شاقتى ءجاسوسپىرىم ومىرى­مەن قوش ايتىسسا، قاراعاندى، وڭتۇستىك قازاقستان، اقمولا، اقتوبە  وبلىستارىنىڭ ارقايسىسىندا 20 نىڭ ۇستىندە بالا وزدەرىنە وزدەرى قول كوتەرىپ، جاس ومىرلەرىن قيدى. سوڭعى ءۇش جىلدا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا بۇل كورسەتكىش ەكى ەسە وسكەن».

مىنە، دەپۋتات دەرەكتەرىنىڭ ءوزى مەملەكەتتىڭ بولاشاعى ءوز تامىرىنا ءوزى بالتا شاۋىپ جاتقانىن ايقىنداي تۇسەدى. دەپۋتات كوتەرگەن ماسەلەمەن اينالىسۋعا ءتيىستى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ ايتىپ وتىرعانى اناۋ. دەمەك، بالالاردىڭ تاعدىرى  ياعني ەلدىڭ بولاشاعىنا ۇكىمەتتىڭ باسى اۋىرمايدى دەگەن ءسوز. وعان دالەلدى ءسوزدى جۇماعۇلوۆ جەتكىزىپ وتىر. ەندەشە، «جانى اشىماستىڭ قاسىندا باسىڭ اۋىرماسىن» دەگەن وسى.

«اباي-اقپارات»