ءار حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ەرەجەلەرىنىڭ، سالت-ءداستۇرىنىڭ، مىنەز-قۇلىق پەن ءسوز مادەنيەتىنىڭ، كىسىمەن ارالاسۋ، اڭگىمە تابيعاتى، تاقىرىپ اۋانى، كيىم كيۋ، بۇيىم تۇتىنۋ ەتيكەتتەرى بولادى. بىرىنىكى قاعازعا تۇسكەن، بىرىنىكى جىلنامالاردا بەلگىلەنگەن. كوشپەندى حالىقتار مادەنيەتى وزگەشە كەلەتىندىكتەن، ونىڭ ۇستىنە جاۋگەرشىلىك زامانداردا اتتىڭ جالىندا، تۇيەنىڭ قومىندا وتكەن داۋرەن ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ سالت-ساناسىنىڭ، ءداستۇر-جورالعىسىنىڭ، مىنەز-قۇلىق قالىپتارىنىڭ ءبارى-ءبارى اۋىزشا تۇردە ساقتالىپ كەلگەن.

ءار حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ەرەجەلەرىنىڭ، سالت-ءداستۇرىنىڭ، مىنەز-قۇلىق پەن ءسوز مادەنيەتىنىڭ، كىسىمەن ارالاسۋ، اڭگىمە تابيعاتى، تاقىرىپ اۋانى، كيىم كيۋ، بۇيىم تۇتىنۋ ەتيكەتتەرى بولادى. بىرىنىكى قاعازعا تۇسكەن، بىرىنىكى جىلنامالاردا بەلگىلەنگەن. كوشپەندى حالىقتار مادەنيەتى وزگەشە كەلەتىندىكتەن، ونىڭ ۇستىنە جاۋگەرشىلىك زامانداردا اتتىڭ جالىندا، تۇيەنىڭ قومىندا وتكەن داۋرەن ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ سالت-ساناسىنىڭ، ءداستۇر-جورالعىسىنىڭ، مىنەز-قۇلىق قالىپتارىنىڭ ءبارى-ءبارى اۋىزشا تۇردە ساقتالىپ كەلگەن.

ماسەلەن، حالقىمىزداعى ماقال-ماتەلدەر، قاناتتى سوزدەر - وزگە حالىقتارداعى سەكىلدى ۇتقىر ويلار مەن ۇتىمدى تولعامداردىڭ جيىنتىعى عانا ەمەس، ءومىر ءسۇرۋ ەرەجەلەرىنىڭ، بابالار جولىنىڭ، ءومىر تاجىريبەسىنىڭ، كورگەن مەن بىلگەننىڭ، تۇيگەن مەن توپشىلاعاننىڭ قالىپتاسقان بەلگىلى ءبىر نور¬ماسى. سول ماقال-ماتەلدەر، شەشەندىك سوزدەر ەل ىشىندەگى جەر داۋىنان باستاپ، جەسىر داۋىنا دەيىنگى كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ تاپتىرماس جولى، ءادىل تورەسى بولىپ وتىردى. سولارعا قاراپ ەر قالىپتاستى، ەل تۇزەلدى. ەندى بايقاعانىمىزدا، ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى - ناۋرىز تويى سول ۇلتتىق مەنتاليتەت پەن كولوريدتىك قۇندىلىقتاردىڭ، بولمىس پەن تابيعاتتىڭ، پايىم مەن تانىمنىڭ، ورە مەن وسكەلەڭدىكتىڭ، جاڭا مەن كونەنىڭ تۇتاس ءبىر ەنتسيكلوپەديالىق انىقتامالىعى ەكەن. ول - دالا ءومىرىنىڭ، قازاق دۇنيەسىنىڭ مىنەز-قۇلىق پەن ەرىك-جىگەرىنىڭ، مانەرى مەن ىشكى ءما¬دەنيەتىنىڭ، ادەت-عۇرپىنىڭ ەتيكەتى بولعان. ەتيكەت ۇعىمىنىڭ پايدا بولۋىنان بۇگىنگى ناقتى زامانعا دەيىنگى قولدانىلۋىنىڭ ارتىندا قاراپايىم عانا «سىپايىلىق» تۇر. «سىپايى توڭبايدى، قالتىرايدى» دەگەن حالقىمىز مۇنى جىگە-شىگەسىنە دەيىن تالداپ، تال¬قىلاپ، ءومىر تاجىريبەسىنەن وتكىزىپ، قاعازعا ءتۇسىرىپ ەمەس، حالىق ءومىرىنىڭ قالىپتى كۇندەلىكتى تىرشىلىگىنە ءسىڭىرىپ جىبەرگەن. ال ناۋرىز تويى - سول اتا ءسۇتى، اتا قانىمەن سىڭىرىلگەن مادەنيەتتىڭ ءىس جۇزىندە كورسەتىلۋى، ياعني بەلگىلى ءبىر دارەجەدەگى ەمتيحانى، سىناعى. اركىم ءوز مادەنيەتى جەتكەن جەرگە دەيىن ارەكەت ەتەدى. جالپى، مادەنيەتتە ەتيكەتتىڭ بىرنەشە نورمالارى بار. قىسقاشا تۇردە سالىستىرىپ كورەلىك:

1) سالەمدەسۋ: ناۋرىز كۇنى حالقىمىز اۋەلى كۇنگە سالەم بەرىپ، سودان كەيىن ءبىر-بىرىمەن ءتوس قاعىستىرىپ امانداسىپ، الىس-جاقىنداعى اعايىن جيىلىپ، وتكەن كۇنگى وكپە-رەنىشتى كەشىرىسەدى;

2) سىيلىق بەرۋ: بويجەتكەندەر جىگىتتەرگە ارناپ كەستە توقىپ، سوعىمنىڭ سوڭعى ەتىن بەرىپ، جىگىتتەر اينا، تاراق، ءاتىر سىيلايدى. ءار ءۇي ناۋرىزكوجە ءپىسىرىپ، ۇيگە كەلگەن ادامعا اق ۇسىنادى;

3) داستارقان باسىندا: نارقازان، تايقازانعا ورتاق اس سالىپ، سول اس باسىندا حالىق بولىپ اتالى ءسوز ايتىلىپ، وتكەنگە سالاۋات، كەلەشەككە امانات ايتىسادى;

4) كيىم كيۋ: ناۋرىز - جاڭالىق، تازالىق كۇنى، حالىق ۇلتتىق ناقىشتاعى ەڭ ادەمى، ەڭ تازا اق ءتۇستى كيىمدەرىن كيىپ، جاستار قىزىلدى-جاسىلدى كيىنىپ، سىلانىپ-سيپانادى;

5) اڭگىمەلەسۋ مادەنيەتى: ءۇيدى تازارتىپ، شىراق جاعىپ، ىدىستارعا اعارعان مەن بۇلاق سۋىن قۇيىپ، ءبىر-بىرىنە ەڭ ىزگى تىلەكتەر ايتىسىپ، «ۇلكەننەن ۇلاعات، كىشىدەن ىزەت» دەسەدى;

6) سىرتقى مادەنيەت: حالىق بولىپ تال ەگىپ، بۇلاقتاردىڭ كوزىن اشادى.

«ايقىن» گازەتى