بقو اكىمى ا.كولگىنوۆتىڭ

جەرگىلىكتى ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ

نازارىنا!

تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 27 جىل بولسا دا، قولدارى قانعا بويالعان  بولشەۆيكتەردىڭ تاپسىرماسىن ورىنداعان ۆ.چاپاەۆتىڭ قىلىشىن جالاڭداتقان ەسكەرتكىشى ورال قالاسىنىڭ تەمىر جول ۆوكزالى الدىندا قوناقتاردى قارسى الىپ تۇرۋى تاۋەلسىزدىگىمىزگە ۇلكەن سىن جانە ۇلتتىق نامىسقا تيەدى. بولشەۆيك باتىرىنىڭ جالاڭداعان قىلىشى – قازاقتىڭ تاۋەلسىزدىگىن قىلىشپەن قۇرتامىن دەپ تۇرعانداي. كسرو كەزىندە  1984 جىلى ورناتىلعان  چاپاەۆتىڭ اتپەن تۇرعان ءمۇسىنىن تاريحي ەسكەرتكىش رەتىندە وزگە جەرگە كوشىرەتىن ۋاقىت كەلدى. سەبەبى، چاپاەۆ قازاقتىڭ قاھارمانى ەمەس، قىزىل بولشەۆيكتەردىڭ عانا باتىرى.

قازاق حالقى بولشەۆيكتەر قۇرعان كەڭەس وداعى تۇسىندا اۋىر تاۋقىمەت تارتىپ،  ۇلكەن زوبالاڭدى باستان كەشىردى.  الاش زيالىلارى مەن بەتكە ۇستار  قازاق ارداقتىلارى اتىلدى، قۋدالاندى. كوممۋنيستەردىڭ قولدان جاساعان اشارشىلىعى مەن رەپرەسسيا سالدارىنان قازاق  حالقى كۇرت ازايىپ كەتتى. ەندى سول قىزىل يمپەريانىڭ باتىرى چاپاەۆتى  تاۋەلسىزدىك الساق تا، نەگە اسپەتتەپ، الپەشتەۋىمىز قاجەت. الدە وبلىس اكىمى ا.كولگىنوۆ پەن قالا اكىمى  م.مۇقاەۆ  جانە جەرگىلىكتى ءماسليحات دەپۋتاتتارى ەلباسىنىڭ ۇستانعان ساياساتىن مويىنداعىسى كەلمەي، قازاق حالقىن ساياسي-قۋعىنعا ءتۇسىرىپ، قويشا قىرعان قىزىل يمپەريا – كەڭەس ۇكىمەتىن ءالى دە اڭسايدى ما ەكەن؟!.  ولاي دەيتىنىم، ازاتتىق العاسىن، قىزىل بولشەۆيكتەردىڭ باتىرى چاپاەۆتى ەمەس، ۇلت ازاتتىعى مەن تاۋەلسىزدىگى  ۇشىن كۇرەسكەن  ۇلت باتىرلارىن، الاش زيالىلارىن جانە قازاقتىڭ ارداقتىلارىنىڭ ەسىمدەرىن ۇلىقتاپ، ەرلىكتەرىن دارىپتەپ، چاپاەۆتىڭ ورنىن سولاردىڭ بىرەۋىنە بوساتىپ بەرۋگە ءتيىستىمىز.

كەڭەس ۇكىمەتى سوتسياليستىك  يدەولوگيالىق كوزقاراسىمەن  چاپاەۆتىڭ ەرلىگىن تاريحقا ەنگىزدىرىپ، بولشەۆيكتىڭ باتىرى رەتىندە دارىپتەدى. قازاق ەلى تاۋەلسىزدىك العان تۇستا ۆ.چاپاەۆتىڭ ەگەمەن العان  قازاقستان تاريحىندا  ەش ورنى،  ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزعا ەشقانداي  ماڭىزى جانە قازاقتىڭ باتىرلار ەسىمدەرىنە ەش قاتىسى جوق. سونىمەن قاتار، قىزىل بولشەۆيكتەردىڭ باتىرى چاپاەۆتىڭ ەسىمى  ەل پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆتىڭ جۇرگىزىپ  وتىرعان مەملەكەتتىك ساياسي ۇستانىمىنا قاراما-قايشى جانە ساياسي يدەولوگيالىق  تۇرعىسىنان  قاراعاندا ابدەن ەسكىرگەن.

ورالعا قوناقتاردىڭ كوبى تەمىر جول ۆوكزالى ارقىلى كەلەدى. قوناقتاردى  قالاعا كىرەبەرىستە الدارىنان قىلىشىن جالاڭداتىپ چاپاەۆ ەسكەرتكىشىنىڭ قارسى الۋى - قاسيەتتى اقجايىق ءوڭىرىنىڭ جۇرتشىلىعى مەن باسشىلىعى ءۇشىن ۇلكەن سىن. بۇل ماسەلەنى ايتىس الاماندارىندا وزگە ءوڭىردىڭ  اقىندارى  كوتەرىپ، جەرگىلىكتى بيلىك پەن اقىندارىمىزدىڭ بەتتەرىنە باسىپ، شىندىقتى تالاي ايتقان بولاتىن. بىراق بۇدان قىسىلاتىن، قورىتىندى شىعاراتىن اكىمدەر جوق.  كىلىشىنان قان تامعان كەڭەس وداعىنان  تاۋەلسىز العانىمىزعا 27 جىل بولدى  دەپ ءتوس قاعىپ  ماقتانعاندا  سوزىمىز الەمگە تارايدى.  ەندەشە تاۋەلسىزدىك الۋعا چاپاەۆتىڭ نە قاتىسى، نە ەڭبەگى بار ايتىڭدارشى؟.. ءبىز قازىر وزگە قوعامدا، ەگەمەن ەلدە ءومىر سۇرۋدەمىز. ال چاپاەۆتىڭ قىلىشىن جالاڭداتىپ تۇرۋى، «ازاتتىعىڭدى قىلىشپەن جوق ەتەمىن» دەپ، قازاقستان حالقىنا ۇرەي كورسەتىپ تۇرعانداي بولادى.

قالاعا كەلگەن قوناقتارىمىز «كيەلى اقجايىق وڭىرىنە ەمەس، قۇددى ءبىر رەسەيدىڭ جەرىنە چاپاەۆتىڭ تۋعان جەرى چەبوكسارى قالاسىنا كەلگەندەي بولامىز» دەيدى. بىرەۋلەر چاپاەۆتىڭ تاريحتا ورنى بار دەپ ايتىپ ءجۇر. جاقسى وعاندا كەلىسەيىك، بىراق ونىڭ قاسىندا 1920 جىلى  «اۆتونوميالى قازاق كەڭەستىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسىن قۇرۋ تۋرالى»  دەكرەت قابىلداپ، شەكارامىزدى بەلگىلەپ بەرگەن، قازاقتىڭ كەدەيلەر مەن جۇمىسشىلارىنا جانە  ايەلدەرىنە تەڭدىك اپەرگەن كوممۋنيستىك پارتيانىڭ  كوسەمى ۆ.لەنيننىڭ ورالدا ورتالىقتا ورنالاسقان ەسكەرتكىشىن  الدىرىپ، تاريحي ەسكەرتكىش رەتىندە  وزگە جەرگە قويدىق ەمەس پە؟ چاپاەۆتىڭ سول جۇيەنى قۇرعان  لەنيننەن قاراعاندا ەڭبەگى ارتىق ەمەس قوي. ياعني، چاپاەۆ ەسكەرتكىشىن قالانىڭ قوناقتارى كەلەتىن كىرەبەرىس-تەمىر جولى ۆوكزالى الدىنان وزگە جەرگە رەسمي تۇردە كوشىرەتىن ۋاقىت كەلدى. وسى ماقالامنان كەيىن جەرگىلىكتى بيلىك ويلانار جانە وزگەلەر وي-پىكىرلەرىن قوسار.

تالعات قاتاۋوۆ، ورال قالاسى

Abai.kz