"اقىماقتاۋ ەسەك كەرەك ەدى"

باعزى زاماندا ەسەكتەر بازاردا كوپتەپ ساتىلادى ەكەن. سودان ءبىر شارۋاسىن ەندى تۇزەپ كەلە جاتقان شارۋا ەسەك ساتىپ الۋعا بازارعا كەپت. بازاردى جايىمەن ءجۇرىپ ارالاسا، ساتۋداعى ەسەكتەردىڭ موينىنا يەسى "اقىلدى ەسەك" دەپ جازىپ قويىپتى. شارۋا كىسى ساۋدالاسپاق بولىپ، اناعان بارسا، ول "مەنىڭ ەسەگىم ەڭ اقىلدى ەسەك" دەپ باعاسىن تۇسىرمەي قويىپتى. سوسىن كەلەسىسىنە بارسا، ول دا "مەنىڭ ەسەگىم جەتەلەۋسىز جۇرە بەرەتىن اقىلدى ەسەك" دەپ ماقتاي جونەلىپتى.
شارۋا ودان كەلەسىسىنە بارسا، ول "مەنىڭ ەسەگىم ءشوپتى از جەيتىن، قوراعا تىشپايتىن ەڭ اقىلدى ەسەك" دەپ ەسەگىنىڭ باعاسىن اۋەلگىدەندە اسىرىپ جىبەرىپتى.
شارۋا سوسىن كەلەسى ەسەك يەسىنە بارعاندا، ولدا ەسەگىن ماقتاي جونەلگەندە، ساتىپ الۋشى، وعان
"سەن ەسەگىڭدى ماقتاماي تۇرا تۇر. ماعان شارۋامدى عانا ىستەيتىن، باسقادا جۇمىسى بولمايتىن، اقىماقتاۋ ەسەك كەرەك ەدى" دەگەن ەكەن.

"باقىت" تۋرالى ەكەۋدىڭ ديالوگى

ايدالادا قاڭعىپ، شارشاپ، دەمالعان ەكەۋ اڭگىمەلەسىپ وتىر:
--وسى "باقىت" دەگەننىڭ نە ەكەنىن بىلەسىڭ بە؟
--بىلەم
--ول نە سوندا؟
--باقىت" دەگەن قالاسا باسىڭا قوناتىن، قالاماسا، ۇشىپ كەتەتىن قۇس سياقتى.
--ءوزىڭ باقىتتى بوپ كوردىڭ بە؟
--ارينە. مەكتەپتى ءبىتىرىپ، عاشىق بولعان قىزىمدى العاش سۇيگەندە باقىتتى بولعام.
--سوسىن؟
--سوسىن ادەمدەگى ەڭ سۇلۋ قىزعا ۇيلەنگەندە باقىتتى بولدىم.
--سوسىن شە؟
--سوسىندا باقىتتى بولدىم. ەڭ العاشقى تۇڭعىش ۇلىم دۇنيەگە كەلگەندە..
--سودان كەيىن؟..
--سودان كەيىن دە باقىتتى سەزىمدەر كوپ بولدى، ۇلىم العاش رەت اياعىن ءتاي ءتاي باسقاندا... سونى ەسىمە السام، جۇرەگىم قاق ايىرىلادى..
--سودان كەيىن؟...
--قازىر باقىتسىزبىن.
--قالاي؟
--ايەلىم، العاش رەت مەنى باسقا بىرەۋگە ساتىپ كەتكەندە..
--قازىر شە؟
--ءوزىڭ قىزىق جان ەكەسىڭ، سەنىمەن بىرگە دالا كەزىپ، قاڭعىباس بولىپ جۇرسەم، قالاي باقىتتى بولام؟ باقىت قۇسى مەنىمەن وسىدان تالاي بۇرىن قوشتاسقان.
--ايەلىڭ شە؟
--ول كۇندە باقىتتى شىعار
--قالۆي؟
--ەندى، ءوزى اڭساعان، ارمانداعان ەركەكتەرمەن كۇندە جۇرە الادى عوي! دەپتى ەكىنشىسى

مەن قورقاق ەمەسپىن" (مىسال)

ءبىر سۇر قويان جان جاققا كوز سالىپ،ءبىر ءتۇپ ءشيدىڭ تۇبىندە جايباراقات تۇرادى. سول كەزدە كەلەسى ءبىر ءشيدىڭ تۇبىنەن كوزدەرى وتتاي جانعان قاپ قارا بىردەڭە (بۇرىن مۇندايدى كورمەگەن) اياعىن ساق باسىپ بۇعان قاراي كەلە جاتادى. سۇو قويان ونى كورىپ، جانى قالماي، سۋ اعىپ جاتقان جىرانىڭ ارعى بەتىنە قارعىپ، شىعىپ كەتىپ، ارتىنا قاراسا، پورىمى وزىنەن ەدەۋىر كىشىلەۋ قارا مىسىق ەكەن.
سوسىن سۇر قويان قارا مىسىقتىڭ جانىنا قايتا كەلىپ:،
"شاماسى، مەنى سۋ جۇرەك، قورقاق ەكەن" دەپ قالعان شىعارسىڭ. مەن قورقاق ەمەسپىن" دەپ سۇر قويان، قارا مىسىققا جالىن كۇدىرەيتىپتى.

"اداسقاندار الاڭىندا ماڭگى قالاسىڭ"
(دانالىقتى ىزدەگەن اقىننىڭ بارعان جەرى)

باياعىدا ءبىر اقىن "دانىشپان اقىن" بولعىسى كەپ، "دانالار ءۇيىن" ىزدەپ، سونىڭ تورىندە وتىرعىسى كەلەدى. ءسۇراستىرسا، "دانالار ءۇيى" ادام اياعى سيرەك باساتىن دۇزدە ەكەن.
سودان اقىن "دانالار ءۇيىن" ىزدەپ تۇزگە كەلەدى. كەلسە، كىرەتىن نە ەسىگى، نە تەرەزەسى، نە تۇندىگى جوق، بىتەۋ ءۇي ەكەن.
جاڭاعى اقىن الگى ءۇيدىڭ ىرگەسىندە ءبىر اي جاتىپ، ۇيگە كىرۋدىڭ امالىن ىزدەيدى. امالىن تاپپايدى. سوسىن، ءۇيدىڭ ماڭىنان ۇڭگىر قازىپ ىشىنە كىرمەك بولادى. اقىن ءبىر اي قازادى، ەكى اي قازادى، سوندا دا ءۇيداڭ ىشىنەن شىعا المايدى. سوسىن سىرتقا شىعىپ ، ءۇيدىڭ قابىرعاسىن بۇزىپ كىرمەك بولادى. سول كەزدە قابىرعادان شاعىن ەسىك اشىلىپ، اقىندى ىشكە كىرگىزىپ الىپتى. "دانالار ءۇيىنىڭ" قابىرعاسى قالىڭ ەكەن، ىشىندە ۇزىن كوريدور سياقتى جىڭىشكە قۋىس بار ەكەن. اقىن سونىڭ بويىمەن جۇرە بەرەدى. ءبىر كۇن جۇرەدى، ەكى كۇن جۇرەدى، الگى قۋىس تاۋسىلمايدى. ارتقا قايتايىن دەسە، ارتى جابىلىپ قالىپ جاتىر. اقىن ءۇشىنشى كۇنى ءبىر جارىقتاۋ كەڭىستىككە جەتەدى. سول جەردە ءوزى سياقتى "دانا اقىن" بولۋدى ىزدەگەن ءبىراز ادامدار بار ەكەن. ءبارىنىڭ ءتۇرى جامان، "بومج" سياقتى. جاڭا كەلگەن اقىن ولاردان "بۇ جەردەن شىعاتىن جەر بار ما؟" دەپ سۇرايدى. سوندا ولار بۇعان: ""بۇدان ءارى باراتىن جول جوق.بۇل جەر "اداسقاندار الاڭى" دەپ اتالادى. وسى جەردە ماڭگى قالاسىڭ"- دەگەن ەكەن.

"وسى ءۇيدىڭ بەينەتىن كورەتىن يت، زەينەتىن كورەتىن مىسىق" (مىسال)

ءبىر ۇيدە يت پەن مىسىق كۇن كوشىپ، بىرگە تۇرىپ جاتىپتى..
يت ەڭبەكقور ەكەن، ءۇيدى سىپىرادى، ىدىس اياقتى دجۋادى، كۇل قوقىستى دالاعا شىعارادى.
ال، مىسىق بىردە ديۆاندا، بىردە كىلەمدە جاتىپ، پىر پىر ۇيىقتاي بەرەتىن كورىنەدى. جاتقان جەرىنىڭ ءبارى لاس، قىلشىق جينالىپ قالادى ەكەن. ونى دا جينايتىن يت ەكەن. سونىڭ ءبارىن ديۆاننىڭ استىنان ءبىر تىشقان كورىپ جۇرەدى ەكەن. سول بىردە باسىن شايقاپ
"وسى مەن ءۇيدىڭ يەسىنە تاڭ قالام، ادال ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ءيتتى كورمەي، مىسىقتى قاتتى قادىرلەيدى. ءتىپتى جاقسى كورەتىنى سونداي، ونى قوينىنا الىپ جاتادى. "بۇل ءۇيدىڭ بەينەتىن يت كوتەرىپ، زەينەتىن مىسىق كورىپ جاتىر" دەگەن ەكەن، تەسىكتەن سىعالاپ تۇرعان تىشقان.

"مۇنىڭ باعاسى تەمىردەن گورى قىمباتىراق..."

ءبىر كىسى ەرىگىپ وتىرىپ، قاسىنداعى اراققا جاقىنداۋ كىسىگە كۇمىستى كورسەتىپ:،
"مىناۋ نە؟"- دەپ سۇراسا ،اناۋ:
"تەمىر"- دەپتى. سوسىن ول التىندى كورسەتىپ:،
"مىناۋ نە؟"- دەپ سۇراسا، اناۋ تاعى:
"تەمىر عوي" -. دەپتى. سوسىن الگى جىگىت اناعان سپيرت قۇيىلعان شاعىن شىنى ىدىستى كورسەتىپ:،
"مىناۋ نە ەكەن؟"- دەپ سۇراسا، اناۋ شىنىنىڭ اۋزىن يىسكەپ:
"ويباي، مىناۋ الگى تەمىرلەرىڭنەن قىمبات اراق قوي!" دەپ ورنىنان ۇشىپ تۇرىپتى.

"زاپاح نە توت، جۋىنىپ، قايتا كەل"

كاستينگ ءجۇرىپ جاتادى، سۇلۋ قىزدار، انشىلەر. زالدا وتىرعان ىستىك مۇرتتى، قاسقاباس پروديۋسەرگە ساحنادا ءتىزىلىپ تۇرعان قىزداردىڭ ىشىندەگى ءتۇرى كەلىسكەن ءبىر قىز ۇناپ، ونى الدىنا شاقىرىپ الادى. اۋەلى قىزدى دوڭگەلەنتىپ، كيىمىن قاراپ شىعادى دا:
--نۋ، ماتەريال نيچەگو! -دەيدى.سوسىن قولىمەن قىزدى وزىنە قاراي تارتىپ، ءمۇرنىن ءشۇيىرىپ يىسكەپ، قىزدان;
-نۋ، تاكوي زاپاح، ۋ ۆاس! كاكوي دۋحي؟- دەپ سۇراپتى.
-"ديور!!؟" سوندا پروديۋسەر قىزعا:
-يدي. جۋىنىپ، قايتا كەل -دەپتى.

جۇمات انەسۇلى

Abai.kz