قاراعاندى وبلىستىق جايىق بەكتۇروۆ اتىنداعى جاسوسپىرىمدەر كىتاپحاناسىنداعى جاستاردىڭ «بوتا» ينتەللەكتۋالدىق ورتالىعىندا «قازاق مۇددەسى: م. ماعاۋين مىسالىندا» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل بولىپ ءوتتى. بۇل شارانى ۇيىمداستىرۋعا مۇرىندىق بولعان - ە. ا. بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلوسوفيا جانە پسيحولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ وقىتۋشىسى قارشىعا مۇقىش.جيىلعان جۇرتشىلىق جازۋشى مۇحتار ماعاۋيننىڭ سوڭعى جىلدارى جازىلعان شىعارمالارىن تالدادى. اتاپ ايتقاندا: «قىپشاق ارۋى»، قىلمىس»، «پودونوك»، «سوڭعى ءسوز»، «كەلدە-مۇنارا». ەندى وسى پىكىر الماسۋعا قاتىسقانداردىڭ سوزدەرىنە قۇلاق تۇرەلىك.

قارشىعا مۇقىش (جۇرگىزۋشى):

- قازىر بىزدە كوركەم ءسوز، ونىڭ ىشىندە پروزا جانرى، ومىردەن الشاقتاپ كەتتى، جازۋشىلار قوعامنىڭ تامىرىن ءدوپ باسىپ، ءومىر شىندىعىن بەينەلەي الماي وتىر دەگەن پىكىر بار. شىنىندا دا، سوۆەت وكىمەتى كەزىندە بەلگىلى ءبىر يدەولوگيانىڭ سويىلىن سوققان جازۋشىلاردىڭ ەركىندىككە شىققان مىنا زاماندا نە جازارلارىن بىلمەي داعدارىپ قالعانى دا راس. بىراق قاي زاماندا ءومىر سۇرسە دە ءوزىنىڭ جازۋشىلىق ۇستانىمىنا ادال، العان باعىتىنان تايمايتىن، نومەنكلاتۋرالىق بيلىكتىڭ ىعىنا جىعىلمايتىن، ماڭگىلىك ولشەمدەردى تەمىرقازىق قىلىپ العان جازۋشىلار بولادى. سونداي جازۋشىنىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى - مۇحتار ماعاۋين. ەندى وسى جوعارىدا اتى اتالعان شىعارمالار نەگىزىندە م.ماعاۋين فەنومەنىنە زەر سالا ءۇڭىلىپ كورسەك.

قاراعاندى وبلىستىق جايىق بەكتۇروۆ اتىنداعى جاسوسپىرىمدەر كىتاپحاناسىنداعى جاستاردىڭ «بوتا» ينتەللەكتۋالدىق ورتالىعىندا «قازاق مۇددەسى: م. ماعاۋين مىسالىندا» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل بولىپ ءوتتى. بۇل شارانى ۇيىمداستىرۋعا مۇرىندىق بولعان - ە. ا. بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلوسوفيا جانە پسيحولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ وقىتۋشىسى قارشىعا مۇقىش.جيىلعان جۇرتشىلىق جازۋشى مۇحتار ماعاۋيننىڭ سوڭعى جىلدارى جازىلعان شىعارمالارىن تالدادى. اتاپ ايتقاندا: «قىپشاق ارۋى»، قىلمىس»، «پودونوك»، «سوڭعى ءسوز»، «كەلدە-مۇنارا». ەندى وسى پىكىر الماسۋعا قاتىسقانداردىڭ سوزدەرىنە قۇلاق تۇرەلىك.

قارشىعا مۇقىش (جۇرگىزۋشى):

- قازىر بىزدە كوركەم ءسوز، ونىڭ ىشىندە پروزا جانرى، ومىردەن الشاقتاپ كەتتى، جازۋشىلار قوعامنىڭ تامىرىن ءدوپ باسىپ، ءومىر شىندىعىن بەينەلەي الماي وتىر دەگەن پىكىر بار. شىنىندا دا، سوۆەت وكىمەتى كەزىندە بەلگىلى ءبىر يدەولوگيانىڭ سويىلىن سوققان جازۋشىلاردىڭ ەركىندىككە شىققان مىنا زاماندا نە جازارلارىن بىلمەي داعدارىپ قالعانى دا راس. بىراق قاي زاماندا ءومىر سۇرسە دە ءوزىنىڭ جازۋشىلىق ۇستانىمىنا ادال، العان باعىتىنان تايمايتىن، نومەنكلاتۋرالىق بيلىكتىڭ ىعىنا جىعىلمايتىن، ماڭگىلىك ولشەمدەردى تەمىرقازىق قىلىپ العان جازۋشىلار بولادى. سونداي جازۋشىنىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى - مۇحتار ماعاۋين. ەندى وسى جوعارىدا اتى اتالعان شىعارمالار نەگىزىندە م.ماعاۋين فەنومەنىنە زەر سالا ءۇڭىلىپ كورسەك.

باقىتجان راقىمجانوۆ، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ە.ا.بوكەتوۆ اتىنداعى قارمۋ-دىڭ اعا وقىتۋشىسى:

- م.ماعاۋيننىڭ جازۋشىلىق كرەدوسىنىڭ التىن ءتىنى - ۇلتتىق مۇددەدە جاتىر. ول ءوزىنىڭ ايگىلى، جۇرتشىلىق تاراپىنان تالاي داۋ-داماي تۋعىزعان، «مەن» اتتى عۇمىرباياندىق حامساسىندا «مەن دەگەن - قازاق. مەنىڭ جاۋىم - قازاقتىڭ جاۋى» دەپ ءوز ۇستانىمىن اشىق ايتادى. كەيبىر ءۇستىرت ۇققاندار جازۋشىنىڭ وزىندىك «مەنىن» وزىمشىلدىك «مەن» - ەگو-مەنمەن شاتاستىرىپ ءبىراز باستارى قاتتى. قالامگەردىڭ قاي شىعارماسىن الساق تا، ۇلتتىق مۇددە  بىرىنشى ورىندا تۇرادى. ەگەر جازۋشى سوۆەت وكىمەتى كەزىندە وسى پوزيتسياسىن بۇركەمەلەپ، استارلاپ، ءارتۇرلى ادەبي ءادىس-تاسىلدەر ارقىلى جەتكىزگەن بولسا، ەندىگى بۇعاۋدان بوساعان ەركىن زاماندا اشىق ايتاتىن بولدى. وعان دالەل، اسىرەسە، بۇگىنگى اڭگىمەگە ارقاۋ بولىپ وتىرعان «قىلمىس»، «پودونوك» اتتى شىعارمالارى.

ومار جالەل، ە. ا.بەكەتوۆ اتىنداعى قارمۋ-دىڭ فيلوسوفيا جانە پسيحولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى:

- باقىتجاننىڭ ءسوزىنىڭ جانى بار. شىنىندا دا، وسى اتى اتالعان ەكى شىعارمانىڭ پروتوتيپتەرىن جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. شىعارماعا نەگىز بولعان وقيعالار ناقتى ومىردەن الىنعان. وقيعالار كوپشىلىكتىڭ كوز الدىڭدا ءوربىدى. «قىلمىس» اتتى اڭگىمەدەگى باس كەيىپكەردىڭ اتى «الپامىس» دەپ تەگىننەن-تەگىن الىنىپ وتىرعان جوق. باتىرلار جىرىنداعى الپامىس پەن بۇگىنگى الپامىستىڭ اراسىندا ۇقساستىقتار كوپ. ەكەۋى دە ەل ءۇشىن تۋعان ەرلەر. ايىرماسى - ەپوستىق الپامىس ەلدىك جولىندا بار مۇراتىن حاسىل قىلعان اسىل ەر. ءتاڭىرى جۇكتەگەن قارىزى مەن پارىزىن ابىرويمەن اتقارىپ، حالقىنىڭ ماقتانىشى مەن مەرەيىنە اينالعان تۇلعا. ال اڭگىمەدەگى تالانتتى تاريحشى-عالىم الپامىس، بولامىن دەپ، بولا الماي قالعان، قاتە باسقان عاپىل ءىسىنىڭ ناتيجەسىندە باسىن جويىپ تىنعان; ءسويتىپ، ەرەكشە تالانت پەن قابىلەت بەرىپ جاراتقان، جاراتا وتىرىپ نار كوتەرەر پارىز بەن قارىز جۇكتەگەن اللانىڭ امانات جانىن ساقتاي الماعان تراگەديالىق تۇلعا. سول ءۇشىن دە ول - قىلمىسكەر. ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان الىپ قاراعاندا ول ءوز ۇلتىنا ولشەۋسىز زيان شەكتىردى. بىراق، بۇل - قىلمىستىڭ جەڭىلى. ەڭ ۇلكەن قىلمىس - جەسىر قالعان ايەل، جەتىم قالعان ۇل; سول ۇلدان بولاشاقتا ءوز حالقىنا جاۋ - پودونوكتىڭ ءوسىپ شىعۋى. وسى قىلمىسى ءۇشىن «...قاپادا ءوتىپ كەتكەن ارۋاقتى كوردەن سۇيرەي-سىلكىپ تۇرعىزىپ، قاتال جاۋاپقا تارتقىڭ كەلەدى ەكەن. ويتكەنى، ۇلتقا قارسى قىلمىس - كەشۋسىز، ەشقاشان ەسكىرمەيدى» دەيدى اشىنعان قالامگەر. ءاربىر تالانتتى تۇلعا ءوزىن ۇلتتىق مۇرات-مۇددە تۇرعىسىنان تۇيسىنگەندە عانا، ءوزىنىڭ قابىلەت-قارىمىن، تالانتىن ەرەكشە سىي، سىباعا دەپ قانا قاراماي، ءتاڭىرى تاراپىنان بەرىلگەن قارىز، ارۋاقتىڭ اماناتى دەپ تۇسىنەر ەدى. تۇسىنگەن ادام عانا عاپىل ىستەن ساق بولار ەدى. جازۋشىنىڭ شىعارمالارى وقىرماندى ءسوزسىز وسىنداي ويلارعا جەتەلەيدى... تالانتتى تاريحشى، بولاشاعىنان كوپ ءۇمىت كۇتتىرگەن، قازاقتىڭ شىنايى تاريحىن جازىپ، وتار ەلدىڭ قۇلدىق سانادان ارىلۋىنا دەمەسىن بولۋعا ءتيىس الپامىستىڭ جارىنىڭ اتى - مارا... ءۇندى-بۋددا افساناسىنداعى شايتاننىڭ (دەمون) اتى. بولاشاق بۋددا، ال ازىرگە سيددحارتحا گاۋتامانىڭ ساناسى نۇرلانىپ، كوكىرەك كوزى اشىلار الدىندا ازعىراتىن شايتان. بۇل ەسىمدى تانداۋدا دا ۇلكەن رامىزدىك ءمان بار عوي دەپ ويلايمىز. ورىس قولدى، ورىسشا تاربيەلەنگەن، ۇلكەن پارتيا قىزمەتكەرىنىڭ قىزى. ۇلتتىق سانادا تاربيە العان الپامىسقا مۇلدە قاراما-قارسى تۇلعا. بىراق جىگىتتى ەلىكتىردى، ءسۇيدى، سۇيگىزدى... كەيىننەن الپامىس وپات بولعاننان كەيىن، جەتىم ۇل، بولاشاق پودونوك، ناعاشىلارىنىڭ قولىندا تاربيەلەندى...

قارشىعا مۇقىش:

- ەندى جازۋشىنىڭ كەلەسى ءبىر سوقتالى شىعارماسى «قىپشاق ارۋى» تۋرالى ءسوز قوزعاساق. قالىڭ كوپشىلىك تاراپىنان رەزونانس تۋدىراتىنداي بۇل شىعارمانىڭ ەرەكشىلىگى نەدە دەپ ويلايسىزدار؟

ەرلان تولەۋتاي، ءانشى، سازگەر، «قازاقستان-قاراعاندى» تەلەراديوكومپانياسىنىڭ تەلەجۋرناليسى:

-  «قىپشاق ارۋى» - جازۋشىنىڭ ءوزى ايتقانداي «اتا-بابالاردىڭ سۇلۋلىق پەن تازالىق، مىنەز بەن پاراسات، قۇت پەن كيە تۋرالى ۇعىمىنىڭ ماڭگىلىك كورىنىسى». جازۋشى بۇل شىعارماسىندا قازىرگى مەن وتكەندى جالعاستىرۋعا ۇمتىلادى. ويتكەنى «قازاق قازىرگى سوۆەتتىك-وتارلىق قۇلدىق سانادان قۇتىلۋى ءۇشىن ءوزىنىڭ اتا-بابالارىنىڭ داڭقتى تاريحىن تانۋى كەرەك. ءبىزدىڭ كىم بولعانىمىزدى. قازاق قانا ەمەس، قالىڭ جۇرت تا» («قىلمىس»). شىنىندا دا ءبىز كىم بولعانبىز؟ تالانتتى ءمۇسىنشى سارجان. سوۆەت كەزەڭىندە ءومىر سۇرگەن. يدەولوگيالىق تاپسىرىستاردى ورىنداپ تابىسقا جەتكەن. اتاعى دا بارشىلىق. بىراق ءوز-وزىنە كوڭىلى تولمايدى. ىستەگەن ىسىنە، سومداعان مۇسىندەرىنە. ەۋروپاشا ءبىلىم العان. جانى دا، قانى دا قازاق. بىراق ۇلتتىق ونەردىڭ تۇڭعيىعىنا بويلاۋعا تاريحي ساناسى كەمشىن. ءسويتىپ جۇرگەندە كەزدەيسوق جازۋشىمەن كەزدەسەدى. جازۋشى-ۇلتتىق مادەني كودتىڭ يەسى. مۇسىنشىگە جول نۇسقايدى (قىپشاق ونەرىنىڭ وزىق ۇلگىسى - بالبال تاستار ارقىلى). سارجاننىڭ ەپوپەياسى وسى كەزدەن باستالادى. «قىپشاق ارۋى» - تاس ءمۇسىن - سارجاننىڭ ءوز-ءوزىن تابۋعا كومەكتەسەدى. ونەردىڭ قۇدىرەتى. ۇلتتىق ونەردىڭ كەرەمەتى دە سول ەمەس پە: قاتارىنان اسىپ تۋعان ءمۇسىنشىنىڭ سانا تۇكپىرىندە بۇعىپ جاتقان ارحەتيپتەرىن، كودتارىن وياتادى. قازاقشا ايتساق - ارۋاعىن وياتادى، تىرىلتەدى. بالبال تاس - ارۋاقتىڭ جەر بەتىندەگى بەينەسى. ارۋاق-ءتىرى. بالبال تاستىڭ اينالاسىندا ۇشىپ ءجۇر. قىپشاق ارۋى - ايسۇلۋ بەگىم -12 عاسىردا جاساعان كەبەك حاننىڭ ورتانشى ۇلى بەدىزشى سارجاننىڭ جارى. بالادان قايتقان. 30 جاسىندا. سول كەزدە ءمۇسىنى قاشالعان. ءوزى ارۋاققا اينالعان. سارجان جارىنىڭ عانا ەمەس، ءوزىنىڭ دە ءمۇسىنىن جاساعان. ەكەۋى دە قايتىس بولعاننان كەيىن، وزدەرى ارۋاققا اينالىپ، بالبال تاس مۇسىندەرى قول ۇستاسىپ، يىق ءتۇيىستىرىپ ەجەلگى قىپشاق قونىسىندا 600 جىل تۇرعان. سايىن دالانىڭ قۇتى دا، يەسى دە، ايبارى مەن ايدىنى دا وزدەرى بولعان. كەيىننەن ەجەلگى قىپشاق جۇرتىنىڭ باسىنان باق تايعاندا سارجاننىڭ ءمۇسىنى قيراتىلعان. اقىرى رۋحى 20 عاسىرداعى تالانتتى ءمۇسىنشى سارجان كوبەكوۆ رەتىندە قايتا تۋعان. قازاقشا ايتساق، سارجان - ارۋاق قونعان، ارۋاقتى ەر. ەندى ءوزىنىڭ دە، جارى - ايسۇلۋ بەگىمنىڭ دە ءمۇسىنىن تولىق قاشاپ شىعۋى كەرەك. سوندا عانا ارۋاق تولىق تىرىلەدى. قالپىنا كەلەدى. وسىلايشا ءمۇسىنشى ونەردەگى ەڭ بيىك مۇراتىنا ۇمتىلادى. ونەردىڭ شىڭىنا جەتكەندە عانا سۋرەت، جانسىز ءمۇسىن تىرىلمەك. ءسويتىپ ءوزىن-ءوزى جوعالتىپ تابا الماي جۇرگەن ءمۇسىنشى سارجان كوبەكوۆ «مازمۇنى دا، فورماسى دا ۇلتتىق» بىرەگەي ونەر تۋىندىسىن جاساۋ ارقىلى ءوزىن تابادى. جارىمەن قاۋىشادى. كاۋىشادى دا ارۋاققا اينالىپ 12 عاسىرعا ءبىر-اق ءوتىپ كەتەدى. ارينە، سوۆەت كەزەڭىندە رەاليستىك رومان داستۇرىندە تاربيەلەنگەن وقىرمان ءۇشىن مۇنىڭ ءبارى ميستيكا، ەلەس بولىپ كورىنۋى زاڭدى. جازۋشى بۇنى دا الدىن الا قاراستىرعان. رەاليست وقىرماننىڭ كەيپىندەگى ءرولدى جازۋشى ءوزى اتقارادى. تاڭ قالا وتىرىپ، ءوز بويىنداعى كۇمان مەن تۇماندى، سەزىك پەن سەسكەنىستى قاتار جەڭە وتىرىپ، ءوزى دە ارەڭ سەنەدى، وقىرماندى دا سەندىرەدى.

مارتبەك توقمىرزا، ساتيريك، ە.ا. بوكەتوۆ اتىنداعى قارمۋ-دىڭ جۋرناليستيكا كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىسى:

-«قىپشاق ارۋى» - جازۋشى قيالىنىڭ جەمىسى. قيال ارقىلى داڭقتى بابالارىمىزدىڭ زامانىنا ءوتىپ، سول ەرلىككە تولى، جارىم دۇنيەنى بيلەپ وتىرعان، ءسان مەن سالتانات، بايلىق پەن داۋلەت كەنەرەسىنە جەتكەن شىن ءومىردى تىرىلتەدى. تىرىلتە وتىرىپ كەشە كانداي ەدىك، بۇگىن قانداي بولدىق، بولاشاقتا تاعدىرىمىز نە بولماق دەگەن الاڭ مەن ۋايىم، كۇدىك پەن ءۇمىت ارالاس ساۋالدارىن قويادى. جازۋشى وتارلىق-قۇلدىق سانادان ءالى دە بولسا ارىلىپ بولماعان قازاق وقىرمانىنىن تاريحي-ۇلتتىق ساناسىن قالىپتاستىرۋدىڭ ەڭ ءبىر ۇتىمدى ءادىسىن پايدالانعان. م.ماعاۋين قولدانعان ادەبي ءادىس-ءتاسىل باتىس ادەبيەتىندە ءىشىنارا بولسا دا قولدانىلادى. مىسالى، 19 عاسىردا ءومىر سۇرگەن اعىلشىن جازۋشىسى وسكار ۋايلدتىڭ «دوريان گرەيدىڭ پورترەتى» (1891) اتتى شىعارماسىندا وسىعان ۇقساس تۇستار بار. سۋرەتشى سالعان كەيىپكەردىڭ جانى سۋرەتكە كوشىپ، سۋرەت يەسىمەن بىرگە قارتايادى. كەيىپكەر جاساعان بۇكىل كۇنا مەن باسسىزدىقتاردىڭ تابى مەن تاڭباسى سۋرەتتىڭ بەتىنە ءتۇسىپ وتىرادى.

قارشىعا مۇقىش:

- جازۋشىنىڭ كەلەسى ءبىر شىعارماسى - «كەلدە-مۇنارا» دەپ اتالادى. ۇلتتىق تۇرعى، ادامي بولمىس، ادامزاتتىق مادەنيەت تاراپىنان كەڭ كەلەمدە قاراستىرار بولساق، بۇل شىعارما - ءارى ەسكى، ءارى جاڭا، وزگەشە سىپاتتا جازىلعان. ءتىپتى، كونە تاريح قويناۋلارىن اقتارعانىنا قاراماستان، بۇل شىعارمانى فۋتۋرولوگيالىق (بولاشاقتى بولجاۋ تۋرالى عىلىم) دەسە دە بولاتىن سياقتى. بۇل حاقىندا سىزدەر ايتاسىزدار؟

بۇركىت نۇراسىل، ە.ا.بوكەتوۆ اتىنداعى قارمۋ-دىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ 5 كۋرس ستۋدەنتى:

-      ادامنىڭ باس سۇيەگىنەن مۇنارا تۇرعىزۋ -       بارىپ تۇرعان جاۋىزدىق، ادامدى قورلاۋدىڭ، ۇركىتىپ-قورقىتۋدىڭ شەگى. جازۋشىنىڭ بالا كەزىندە ءابىش اقساقالدان ەستىگەن «قابانباي باتىر» جىرى كوڭىلىندە وشپەس ءىز قالدىرادى. قىرعىزدار قازاقتاردىڭ باسىنان كەلدە-مۇنارا تۇرعىزادى. ال قازاقتار شە؟ جوق! اتاماڭىز، - ءابىش اقساقال شوشىپ كەتەدى. - قازاقتار وندايعا ەشقاشان دا بارماعان. ياعني، شەكتەن شىققان جاۋىزدىق قازاقتىققا جات. بىراق وسى كىسىلىگىڭنەن تاپقان پايداڭ كانە دەيدى جازۋشى. قول جيىپ، ەسە قايتارۋعا بارعان حان ابىلاي قىرعىز حانى سادىربالانىڭ سەگىز ۇلىمەن قوسا باسىن شاۋىپ، توعىزىنشىسىن، كەنجەسىن، ءتىرى قالدىرادى. ابىلاي حان ەكەنى راس بولسا، تۇقىمىمدى قۇرتپايدى، سەنى ءتىرى قالدىرادى. ال سەن وسى كورگەنىڭدى ەشقاشان ۇمىتپا، -دەيدى اقتىق سوزگە مۇرسات العان سادىربالا حان. سوندا ابىلاي «اتتەگەن-اي» دەپ بارماعىن شايناپتى. كەيىننەن حاننىڭ وسى اياۋشىلىعى الدىنان شىعىپ، كەنەسارى مەن ناۋرىزبايدىڭ باسىن جالمايدى. قازاقتاردىڭ كىسىلىگى كىمگە ءدارى؟ حالىقارالىق، مەملەكەتارالىق، ۇلتارالىق قاتىناستاردا كىسىلىك بار ما ءوزى، - دەيدى جازۋشى. ارينە، جوق. كەلدە-مۇنارانى العاش تۇرعىزعان ءامىر تەمىر. كەيىننەن اق ءناسىلدى ەۋروپا تەمىرىڭنەن دە اسىپ كەتتى. ادام ولىگى تاۋ بوپ ءۇيىلدى. اعىلشىندار مەن يسپاندار قوس امەريكانىڭ جەرگىلىكتى حالقىن تۇتاستاي قىرىپ سالدى. بىراق ءامىر تەمىردىڭ بۇل سالاداعى بىرىنشىلىگىنە ادامزات ەشقاشان جەتە المايدى. ويتكەنى الەم قازىر تەمىر سىزىپ بەرگەن جوبامەن جىلجىپ كەلەدى. ءبىرىنىڭ باستارىنا ءبىرى تويار ەمەس. داريا بوپ اققان قانعا سۋسىنى قانار ەمەس. قايتا ارانى اشىلا تۇسكەن. ەڭدى ەڭ سوڭعى كەلدە-مۇنارا قالدى دەيدى جازۋشى. ول - ازىرشە اينالىپ تۇرعان جەر شارى. ادامزات وسى قارقىنىنان تايماسا، جەر شارى ەندى ءبىر 500 جىلدان كەيىن تاۋ بوپ ۇيىلگەن الىپ كەلدە-مۇناراعا اينالماق. بۇل شىعارما - ەسكەرتۋ. ءناپسىسىن تىيا الماي، اجداھانىڭ ارانىنا بىرتە-بىرتە جۇتىلىپ بارا جاتقان ادامزاتتى اراشالاپ قالۋعا جاسالعان ۇمتىلىس.

قارشىعا مۇقىش:

- ەندى بۇگىنگى پىكىر الماسۋىمىزداعى سوڭعى شىعارما قالدى. ول - «سوڭعى ءسوز» دەپ اتالادى. قاۋىپ پەن قاتەرگە تولى جازۋشىلىق عۇمىرىندا ءوزىنىڭ اقتىق ءسوزىن ويلانبايتىن قالامگەر كەمدە-كەم. كوبى - ول ءسوزدى سوڭعى دەمى تاۋسىلار ساتتە ايتادى. ال مۇحتار ماعاۋين - الدىن الا ايتىپ وتىر. شىن ءسوزى. رياسىز كوڭىلدەن شىققان ءسوز. بۇل سوزگە سەنەتىنىمىز - بۇل سوزدەر جازۋشىنىڭ ومىرلىك ۇستانىمى، ازاماتتىق پوزيتسياسى. بۇل «سوڭعى ءسوز» ماعاۋين شىعارماشىلىعىنىڭ ءون بويىندا التىن جەلى بوپ تارتىلعان. ونى كوزى قاراقتى وقىرمان بىلەدى. ەندەشە، بۇل شىعارمانى تالقىعا سالۋدى كەيىنگىگە قالدىرا وتىرىپ، قالامگەردىڭ «سوڭعى ءسوزىن» تۇتاستاي وقىپ شىعايىق. ءارى بۇل ءبىزدىڭ دوڭگەلەك ۇستەلىمىزدىڭ قورىتىندى ءسوزى دە بولسىن.

«و، جاڭا ءوسپىرىم ۇرپاعىم! الاش ۇرانى بارىنەن دە جوعارى! تۋعان حالقىڭنىڭ ۇلتتىق مۇددەسى بارىنەن بيىك! كەۋدەلەرىندى كوتەرىڭكى ۇستاندار. بابالاردىڭ بار مۇراتىن بەرىك تۇتىڭدار. بايىرعى مەكەن، بايتاق قونىستى ساقتاڭدار. ىنتىماق، مەيىردەن ايىرىلماڭدار. ارۋاقتىڭ اماناتى ۇمىتىلماسىن. سوندا ماڭگىلىك سالتاناتقا جەتەسىڭدەر!»

وسىنشاما ۇزاق وسيەت ايتۋعا مۇمكىندىك تاپپاسام، ەكى-اق اۋىز ءسوز: «قايران قازاق! ەجەلگى ەرلىگىڭدى تاپ! قاسيەتىڭدى قالپىڭا كەلتىر!» اقىرعى ءتاسىلىم ساتتە وعان دا دارمەنىم جەتپەي قالسا، مىنە، الدىن الا ايتىپ قويدى دەپ ەسەپتەڭىز: «و، ءتاڭىرىم! قازاق ەلىن قولداي گور!...»