جەكسەنبى, 24 قاراشا 2024
جاڭالىقتار 2235 0 پىكىر 14 ماۋسىم, 2011 ساعات 05:07

قازاق مادەنيەتىن ستراتەگيالىق ينستيتۋتسىز قالدىرمايىق!

سەناتور، اكادەميك، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى عاريفوللا ەسىمگە!
قر پارلامەنتىنىڭ ءماجىلىس دەپۋتاتى، الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ توبىنىڭ مۇشەسى بەكبولات تىلەۋحانعا!

قازاق مادەنيەتىنىڭ دامۋ تاريحىنا ۇلكەن اسەر ەتكەن مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتى جابىلادى دەگەن سىبىس رەالدىققا اينالىپ كەلەدى. ينستيتتۋتىڭ  وفيس جيhازدارى جاۋاپتى ساقتالۋعا بەرىلىپ،  ينستيتۋت الماتى قالاسىنداعى (دوستىق، 15) عيماراتىنان كوشىرىلدى. كەزىندە بۇل ينستيتۋت قازاق مادەنيەتىنىڭ ستراتەگيالىق شتابى بولىپ قىزمەت اتقاردى. وسى جەردە ۇلت زيالىلارى احمەت بايتۇرسىنۇلى، ءاليحان بوكەيحانوۆ، ساكەن سەيفۋللين، سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ، مۇحتار اۋەزوۆ باس قوستى. بولاشاق مادەني ساياسات ينستيتۋتى 1934 جىلى ۇلت مادەنيەتىن زەرتتەۋ ينستيتۋتى رەتىندە اشىلىپ قازاق مادەنيەتىنىڭ التىن ورداسىنا  اينالدى. كەڭەستىك جۇيە  بۇل ينستيتۋتتى 1936 جىلى كرسو اكادەمياسىنىڭ  قازاق فيليالىنا قوسىپ جىبەرىپ، قازاق  ۇلتشىلدىعىنا سوققى بەردى.

سەناتور، اكادەميك، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى عاريفوللا ەسىمگە!
قر پارلامەنتىنىڭ ءماجىلىس دەپۋتاتى، الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ توبىنىڭ مۇشەسى بەكبولات تىلەۋحانعا!

قازاق مادەنيەتىنىڭ دامۋ تاريحىنا ۇلكەن اسەر ەتكەن مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتى جابىلادى دەگەن سىبىس رەالدىققا اينالىپ كەلەدى. ينستيتتۋتىڭ  وفيس جيhازدارى جاۋاپتى ساقتالۋعا بەرىلىپ،  ينستيتۋت الماتى قالاسىنداعى (دوستىق، 15) عيماراتىنان كوشىرىلدى. كەزىندە بۇل ينستيتۋت قازاق مادەنيەتىنىڭ ستراتەگيالىق شتابى بولىپ قىزمەت اتقاردى. وسى جەردە ۇلت زيالىلارى احمەت بايتۇرسىنۇلى، ءاليحان بوكەيحانوۆ، ساكەن سەيفۋللين، سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ، مۇحتار اۋەزوۆ باس قوستى. بولاشاق مادەني ساياسات ينستيتۋتى 1934 جىلى ۇلت مادەنيەتىن زەرتتەۋ ينستيتۋتى رەتىندە اشىلىپ قازاق مادەنيەتىنىڭ التىن ورداسىنا  اينالدى. كەڭەستىك جۇيە  بۇل ينستيتۋتتى 1936 جىلى كرسو اكادەمياسىنىڭ  قازاق فيليالىنا قوسىپ جىبەرىپ، قازاق  ۇلتشىلدىعىنا سوققى بەردى.

ەگەمەن  ەل بولعان تۇستا قازاق رۋحانياتىنىڭ شتابى قايتا تۇلەدى. جاناشىرى تابىلىپ  سول كەزدەگى مينيستر قىرىمبەك كوشەرباەۆ پەن ونىڭ ورىنباسىرى ەرلان ارىن تاريحي  ادىلەتتىكتى  قالپىنا كەلتىرىپ، ينستيتۋتتى قايتادان اشتى. بۇل  1998-جىل بولاتىن. دۋلات يسابەكوۆ ديرەكتور بولىپ تۇرعان كەزدە  ينستيتۋتتىڭ جۇلدىزدى ءساتى تۋىپ، ول كەتىسىمەن قايتا قۇلدىرادى. ماسەلەن سوڭعى توعىز ايدا ينستيتۋت قىزمەتكەرلەرىنە ايلىق تولەنبەگەن، جۇمىستان بوساماعان  قىزمەتكەر اقىسىز دەمالىسقا قۋىلعان. التى عىلىمي باعدارلاما تۇگەلدەي جابىلعان. ونىڭ ىشىندە قازاقتىڭ  ءداستۇرلى مۋزىكالىق فولكلورىن-ەسكى اندەر مەن كۇيلەردى  جيناۋعا جانە وڭدەۋگە قاتىستى، سونداي-اق قازاق دومبىراسىنىڭ اكۋستيكالىق ەرەكشەلىكتەرىن زەرتتەۋگە باعىتتالعان باعدارلامالار بولاتىن. سونىڭ سالدارىنان  قازاق مادەنيەتىنىڭ باعىت-باعدارىن ايقىنداپ، وزگە مادەنيەتتەرگە جۇتىلىپ كەتپەۋ جولىن كورسەتەتىن، ءبۇتىن ءبىر ەلدىڭ مادەني ساياساتىن زەردەلەيتىن    مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتى جابىلماق.بۇل ماسەلە جونىندە بىرنەشە باسىلىمدا ۇلت زيالىلارى حابارلاعان بولاتىن. (م.شاحانوۆ، د.يسابەكوۆ،ءا.مەڭدەكە،ش.پاتتەەۆ«تۇركىستان» گازەتى 3 ناۋرىز 2011,«دەلوۆايا نەدەليا» گازەتى 4 ناۋرىز 2011).

ءبىزدىڭ ويىمىزشا، مادەنيەت مينسترلىگى بۇل ينستيتۋتتى جاپپاي، كەرىسىنشە قايتا رەكونسترۋكتسيالاپ ، شتاتپەن جاراقتاندىرىپ ، قارجىلاندىرىپ ، كۇن تارتىبىنە سايكەس تاقىرىپتارمەن كۇشەيتىپ ىسكە قوسقانى ابزال.ءبىز تومەندەگىدەي ۇسىنىس جاسايمىز.
ەڭ الدىمەن ينستيتۋتتا ءۇش باعىت بولۋ كەرەك. بىرىنشىدەن، ول  ءتىل ساياساتى مەن قازاق جازۋ گرافيكاسىن زەرتتەپ تياناقتى عىلىمي ۇسىنىس بەرۋ. سوڭعى جيىرما جىلدا قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك ءتىل بولا تۇرا تەك دە-يۋرە مەملەكەتتىك ءتىل  بولدى. ال مەملەكەتتىك ءتىل ءتىلدى دە-فاكتو  مەملەكەتتىك ستاتۋسىنا ساي قىلۋ قوسىمشا زەرتتەۋ كەرەك ەتەدى.ءۇش تۇعىرلى ءتىل ساياساتى تاقىرىبى تۇبەگەيلى زەرتتەۋ قاجەت ەتەدى. قازاق ءتىلىن قالاي وركەندەتەمىز دەگەن ويمەن قالىڭ بۇقارا قازاقتىڭ اعىلشىن تىلدىك  دۇنيەجۇزىلىك كوممۋنيكاتسيا اعىمىنا قوسۋ ماڭىزدى.اعىلشىن ءتىلى - الپاۋىت ءتىل رەتىندە بۇگىنگى كۇنى قازاقستان مەكتەبىندە جانە جوعارى وقۋ ورىندارىندا نەمىس پەن فرانتسۋز تىلدەرىن تولىق تىقسىردى.ەندى از ۋاقىتتىڭ ىشىندە ەكىنشى ءتىل رەتىندە ورىس ءتىلىنىڭ ورنىن جاۋلاپ الماق. سوندا قازاقستاننىڭ  ءتىل پريوريتەتى : الدىمەن مەملەكەتتىك ءتىل-قازاق ءتىلى، ەكىنشى ءتىل ورنىندا  اعىلشىن ءتىلىنىڭ جۇلدىزى جانباق. ورىس ءتىلى بەلگىلى كوممۋنيكاتيۆتىك فۋنكتسيالارىن ساقتاۋى ابدەن مۇمكىن. قازاق مەملەكەتى ورىس پەن اعىلشىن تىلدەرىنىڭ ەركىن كونكۋرەنتسياسىنا جاعداي تۋعىزۋى ءجون. انگلوساكسون الەمى مەن ورىس الەمى مەن گەوساياساتى قازاقستان مەملەكەتى كەڭىستىگىندە  ءوز تىلدەرى مەن رۋحانيات قۇندىلىقتارىن ورنىقتىرۋ  ءۇشىن ماسس-مەديا مەن كوممۋنيكاتسيادا باقتالاسىپ كورسىن. قازاقستانعا كەرەگى ءتىل ديۆەسيفيكاتسياسى. بىزگە ەشبىر بوگدە تىلگە تولىق بايلانباي وزىمىزگە  كەرەك بولسا اعىلشىنشا، كەرەك بولسا ورىسشا ،ايتپەسە قىتايشا سويلەيتىن، بىراق ءتول تىلىمىزگە  بەرىك  قازاق زيالىسى ءوتىمدى بولۋى زاڭدى. تەك اعىلشىن ءتىلىنىڭ  دۇنيەجۇزىلىك ءتىل رەتىندە تانىمدىلىعى بار، ورىس ءتىلى، ماسەلەنكي، تەك لوكالدى تىلدەردىڭ ءبىرى، قىتاي، جاپون، پورتۋگال، اراب، يسپان، نەمىس، فرانتسۋز، سۋاحيلي، حيندي، ۋردۋ تىلدەرىمەن قاتار. لاتىنشاعا كوشىرگىسى كەلەتىندەر مەن كوشكىسى كەلمەيتىندەردىڭ  ارگۋمەنتتەرىن عىلىمي جۇيەگە كەلتىرىپ، ماسەلەنىڭ گەوساياسي جانە رۋحانياتتىق استارىن تەرەڭ قاراستىرىپ تياناقتى شەشىم ايتاتىن كەز كەلدى. ەكىنشى باعىت -قازاق مادەنيەتىن قازاقستاندا ءتول ۇلت مادەنيەتى، ەگەمەندى ەل مادەنيەتى رەتىندە نەگىزگى وبەكت  پەن سۋبەكت  رەتىندە مويىنداپ زاڭدى  دوميناتسيا بەرۋ.دۇنيە جۇزىندە مۋلتيكۋلتۋراليزم كونتسەپتسياسى ابىروي تاپپاي جەڭىلگەن تۇستا قازاق مادەنيەتى قازاقستانداعى از ەتنوستار مادەنيەتىنىڭ بىرىكتىرۋشى جانە  ينتەگراتيۆتى مادەنيەت رەتىندە تانىتۋ.قازاق مادەنيەتى قازاق ۇلتىنىڭ رۋحاني ازىعى بولا تۇرا جاhاندانۋ زامانىدا جۇزدەگەن از ەتنوستاردى دا سۋسىندىرادى. ءۇشىنشى باعىت-ءدىني توزىمدىلىك پەن ۇلتتىق ءدىني رۋحانياتتى ساقتاۋ مەن دامىتۋ.ءدىني ەكسترەميزم مەن ارابي -پارسى-پۋشتۋ يسلاميزمىنە قارسى تۇرۋ وڭاي تۇسپەس، وعان تەرەڭ زەرتتەۋلەر وزەك بولۋى كەرەك.عىلىمي زەرتتەۋلەر ءتول رۋحانياتىمىزدان،ءتول ماسحابىمىزدان  تۇراق  ىزدەگەنى دۇرىس.

ءبىز مادەني ساياسات ينستيتۋتىن جابىلۋىن قۇپتامايمىز. سوندىقتان كوتەرىلگەن جايتقا زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ دە نازارىن اۋدارىپ، ءتيىستى ماسەلەنىڭ وڭ شەشىمىن تابۋىنا ىقپال ەتۋىن قالايمىز. سونداي-اق جوعارى بيلىك تە بۇل ماسەلەگە نازار اۋدارادى دەپ ويلايمىز.

عالي ءازىمباي،
تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، دوتسەنت، مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتىنىڭ جەتكشى عىلىمي قىزمەتكەرى،

87015230568, ءۇي تەلەفونى  -  2243110

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1490
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3257
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5552