ورىس ءتىلدى قازاق جۋرناليستيكاسىندا قازاق كىتابىنىڭ تارالىمى، جۇرتقا جەتىمى ءام قازاق باسىلىمى مەن ءباسپاسوزىنىڭ جوعىن جوقتاپ، باعىن باعامداۋ جولىندا تالماي وي تولعاپ، وزەكتى پروبلەمالاردى 30 جىلدان بەرى كوتەرىپ جۇرگەن ورالدىق باسپاگەر-جورنالشى قالۋ توكتابۋلاتوۆ اعامىزدىڭ «نە نۋجەن حايپ چەرەز يازىك، ا نۋجنو سترويت يندۋستريۋ ناتسيونالنوگو پەچاتنوگو سلوۆا!» اتتى ماقالاسىن Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ وقىرماندارىنا اۋدارىپ ۇسىنىپ وتىرمىز!

2019 جىلدىڭ 26 شىلدەسىندە وزبەكستان تۋماسى ۆلاديسلاۆ تەن ءوزىنىڭ كاراۆان گازەتىنە بەرگەن «حايپ چەرەز يازىك» سۇحباتىندا تومەندەگىندەي كوڭىلدىڭ كىربىڭىن اشاتىن ساۋال قويىپ: «نەلىكتەن ادامدار جىلدار بويى تۋعان ءتىلىن ۇيرەنە الماي كەلەدى؟ بۇل ورايدا ولاردى ۇيرەنۋگە قۇلىقتارى جوق، دەپ كىنالاپ، جەڭىل قامشىلاي سالۋ وڭايدىڭ وڭايى. ءتىل ۇيرەنۋدى قولجەتىمدى ەتىپ، ءتيىمدى جاعداي مەن كونتەنتتى قالىپتاستىرۋ كەرەك.  ال، بۇنى قالاي جاساۋعا بولادى؟ ول قارا اسپاندى ءتوندىرىپ، اسانقايلاندىرۋدى قاجەت ەتپەيتىن، قايتا ءتۇپ قيىندىعى جوق، تىپتەن وپ-وڭاي دۇنيە: بارشا قىزىقتى فيلمدەردى، مۋلتفيلمدەر مەن كىتاپتاردى قازاق تىلىنە اۋدارىپ، ولاردى ورىسشا سۋبتيترمەن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.  ەگەر تاپ وسىلاي ىستەي الماساق، وندا ءتىلدى دامىتۋ تۋرالى اۋىزدى اۋىرتىپ ءسوز ەتۋدىڭ نە قاجەتى بار؟ نەلىكتەن بۇگىنگى تاڭدا ادامدار اعىلشىن ءتىلىن ەش قيىندىقسىز ۇيىندە وتىرىپ-اق ۇيرەنە الادى؟ سەبەبى، بارشا ينتەرنەت – كونتەنت وسى ءتىلدى تاماشا قىرىنان جۇرتقا ۇسىنىپ وتىر.

ۇلتشىل پاتيروتتار، اۋىلدان قالاعا كەلگەندەر كەزىندە ءبىر اۋىز ورىسشا بىلمەسە دە، ەندى ورىسشا سويلەۋدەن كەز كەلگەن جاندى جاڭىلدىرادى دەگەندى ءجيى ءسوز ەتەدى. ويتكەنى، ناعىز قازاقتار كوزىن اشقاننان ورىس ءتىلدى كينو، تV, راديو ت،ب، بەسىگىنە بولەنىپ ءوستى. ال، كەرىسىنشە، قىزىلوردالىق ءام شىمكەنتتىك ورىستار مەن كارىستەر بەسىگىنەن قازاق ءتىلىن قۇلاعىنا سىڭىرگەنىمەن نەگە ءام نەلىكتەن قازاق تىلدىلەر قاتارىن تولتىرماۋدا!؟...» دەپ ءوز پايىمىن العا تارتادى.

ال، ءوزىنىڭ ءبىر سۇحباتىندا  «سيتۋاتيۆنىي كازاحسكي» كىتابىنىڭ اۆتورى قانات تاسىبەكوۆ: «قازىر وتباسى، وشاق قاسىلىق بەلگىلى ءبىر تاقىرىپتا انا تىلىندە سويلەي الاتىن ورىس ءتىلدى قازاقتار جەتىپ ارتىلادى، بىراق جۇرت الدىنا سۋىرىلىپ شىعىپ، تالعامدى وي ايتۋعا ءالى دە قاۋقارسىز» دەگەندى ورىندى ءسوز ەتەدى. ءيا، بۇل دەگەنىڭىز – بارشا ءجىپتىڭ كۇرمەۋى ءالى كۇنگە دەيىن قازاق تىلىندەگى الەمدىك مادەني كونتەنتتىڭ ادالىعىنا كەلىپ تىرەلەتىن زور پروبلەما. بۇنىڭ ءبارى ۇلتتىق اۆتورلىق، رەداكتورلىق ءام اۋدارماشىلىق مەكتەپتەردىڭ مۇلدەم جوقتىعىنان كەلىپ شىعادى. ۆلاديسلاۆ تەننىڭ بۇل ورايدا ەڭ ءبىرىنشى اڭعارعان ىلكى سەبەبى  – پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ورىس ءتىلىنىڭ داۋسىز ۇستەمدىگى. بۇل ورايدا قازاقستان بارىنەن كوپ زارداپ شەكتى… قازاق دالاسى پاتشا بوداندىعى قۇرساۋىنا تۇسكەندەردىڭ ىشىندەگى  العاشقى دا، سوڭعىسى دا ەمەستىن. ەگەمەندىكتىڭ وتىز جىلى وتسە دە، تىلدىك احۋال ەش وڭالماي كەلەدى. ءبارىنىڭ كىلتيپانى نەدە؟

بۇعان جاۋاپتى يندۋكتسيا (وي سالۋ، باعىتتاۋ – ءا.ءا.ءا.) ادىسىنەن ەمەس، قايتا كەرسىنشە دەدۋكتسيا ء(بىر نەمەسە بىرنەشە باسقا تۇجىرىمدامالاردان (شارتتاردان) ءبىر تۇجىرىمدى (سالداردى) دالەلدەپ، شىعارۋ – ءا.ءا.ءا.) ادىسىنەن ىزدەۋ كەرەك. «شىن مانىسىندە توتاليتارلىق كسرو قۇلاعاننان كەيىن 1991-1992 جىلداردان باستاپ ءبىز جاڭا ەگەمەن قازاقستاندى ومىرگە اكەلۋدە قانداي قادامدار جاسادىق؟» دەگەن ساۋالدى توتەسىنەن قويۋىمىز كەرەك.

بۇنىمىز دەموكراتيا مەن نارىق پا، الدە اۆتوريتاريزم مەن وليگارحتىق كلاندىق ەكونوميكا ما؟ البەتتە كوممۋنيستىك مەمجوسپاردان بىردەن زىر ەتىپ باسەكەلەستىك نارىعى مەن دەموكراتياعا جەلە جورتىپ وتە المايسىڭ. ورتا تاپ پەن ازاماتتىق قوعامنىڭ تىرەگى بولىپ تابىلاتىن شاعىن جانە ورتا بيزنەس بيلىك تىزگىنى قولىنا تيگەندەر تاراپىنان كوزگە ىلىنبەيتىن اۆتوريتارلىق رەجيمنىڭ تىرەگى بولىپ تابىلاتىن كلاندىق-وليگارحتىق ءام كۆازيمەملەكەتتىك قۇرىلىمداردىڭ داۋرەنى جۇرگەنىن باستان وتكەرۋىمىز كەرەك. ءسوز جۇزىندە وسىنىڭ ءبارىن مىجعىلاپ، جارتىكەش شارالارى نەگىزىندە ءوزىنىڭ نەسيەلىك زايمدارىمەن شاعىن بيزنەستىڭ كوسەگەسىن كوگەرتۋشى ءيمانجۇزدى «دامۋ» مەن «بايتەرەكتى» كوككە كوتەرە دارىپتەپ، جىرتقىش تا، وسىمقور بانكى بيزنەسىنىڭ قاناتىن قيعىلايمىز.

كەز كەلگەن ەكونوميكانىڭ شىن مانىسىندە قاناتىن كەڭگە جايىپ وركەندەۋى ءۇشىن تەك قانا اقشا ەمەس... ءبىلىم دە كەرەك. تەحنولوگيا دا قاجەت. ءام ەڭ باستىسى الدەبىر ەڭ ماڭىزدى دۇنيەنى ءوندىرىپ شىعارۋ.  شىن مانىسىندە بۇنىڭ ءبارى دە قازاقستاندا بار. تەك ءبىر عانا نارسە جوق، ول – ەكونوميكالىق ساياساتتاعى تۇراقتىلىق. پرەمەر-ءمينيستردىڭ، ەكونوميكا ءمينيسترىنىڭ، قارجى نەمەسە ۇلتتىق بانكتىڭ باسشىسىنىڭ ءاربىر جاڭا تاعايىندالۋى ەكونوميكالىق كۋرستىڭ وزگەرۋىنە اكەپ سوعادى. ويىن ەرەجەسى، سالىق ستاۆكاسى، ەكسپورتتىق تاۋار ەرەجەسى، جەكەشەلەندىرۋ، ورتا جانە جوعارعى ءبىلىم بەرۋدى قارجىلاندىرۋ كولەمى وزگەرىسكە ۇشىرايدى.

ءاربىر جاڭا تاعايىندالۋشى «ەكونوميكانى جوقتان بار جاساپ، ۇرشىقتاي شىر اينالدىرۋعا ءماجبۇرمىن» دەپ مۇڭىن شاعىپ، زارلاپ شىعا كەلەدى. وسى باعىتتا ءوزىنىڭ كەلەسى مۇراگەرىنىڭ ءومىرىن قيامەت قايىمعا اينالدىراتىن جاڭا قۇجاتتاردى جازادى. كەيىن وسى ءبىر دانا جازبالار جۇرتتىڭ ءبارىنىڭ ەسىنە شىعىپ تارس ۇمىتىلادى. 26.07.2019 جىلعى «كاراۆاندا»: «جاقىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ بارشا مەمباعدارلامالارعا تەكسەرۋ جاساۋدى تالاپ ەتتى» - دەپ جازادى اديل ۋرمانوۆ.

ال، كانە، ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ازاماتتارىنىڭ جادىسىن جادىلاۋدىڭ، ساناسىن شالا جانسىزداندىرۋدىڭ ەڭ مىقتى قارۋى – يدەولوگيانىڭ تىزگىنى قولدارىندا بولعان ءام بولىپ كەلە جاتقان اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ سوڭعى ءتورت باسشىسىنىڭ تاعدىرىن سارالاپ كورەيىك. ەڭ اۋەلى ءاپ-ءبىسىمىلانى تۇڭعىش اقپارات جانە مادەنيەت ءمينيسترى بولعان بۇگىنگى سەناتور قۋانىش سۇلتانوۆتان باستايىق. قازاقستان كومپارتياسىنىڭ تسەنزۋرا ءبولىمىنىڭ شەكپەنىنەن شىققان جان مينيسترلىك تاعىنا وتىرعان كەزىندە مەملەكەتتىك باق ءۇشىن ققس جويىپ، ال، ەندى-ەندى قاز تۇرىپ، بۋىنىن بەكەمدەپ كەلە جاتقان جەكەمەنشىك تەلە-راديو، گازەت، كىتاپ باسپالارى، كىتاپ ساتۋشى كاسىپورىندارعا قوسىمشا قۇن سالىعىن (ققس) ەنگىزۋىمەن ەستە قالدى.

ودان كەيىنگى اقپارات جانە قوعامدىق دامۋدىڭ ەكىنشى ءمينيسترى مگۋ جۋرفاگىنىڭ تۇلەگى مارقۇم التىنبەك سارسەنبايۇلى بولدى. اقپارات ءمينيسترىنىڭ ورىنتاعىندا بولعان 10 جىلدا ول نە ىستەدى؟ ونىڭ باستى ەڭبەگى تۇڭعىش پرەزيدەنت الدىندا اسقان مىنتازدىقپەن بۇرىن كاجىگەلديننىڭ ۇكىمەتىنە باعىنىشتى بولعان بارشا مەملەكەتتىك باق پرەزيدەنت اپپاراتىنا باعىنىشتى ەتۋى بولدى. ودان كەيىن بۇكىل قازاقستان بويىنشا  1560 كىتاپ دۇكەندەرى بولعان «قازاقكىتاپتى» جەكەشەلەندىرىپ، وسى مەمكونتسەرننىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەندەر ونى تالان-تاراجعا ۇشىراتتى. ياعني، قالامىن ازىق ەتكەن جازباگەر باۋىرلاردى كىتاپ نارىعىنان، بىرىڭعاي كىتاپ ساۋداسى الاڭىنان، 18 ملن. جۇرتتان تۇسەتىن ميكرو ينۆەستيتسيالانۋدان،  قالامگەرلەردىڭ قالاماقىلىق بۇلاق كوزدەرىنەن ءام مەديتسينانى، عىلىمي-تەحنيكالىق ادەبيەتتى، حالىقشارۋاشىلىعىنىڭ بارشا سالالارىن قامتيتىن جاڭا باسپالاردى باستاپقى كاپيتالىنان ءبولىپ تاستادى. ەندىگى جەردە بەلگىلى ءبىر ماماندىق بويىنشا كىتاپ جازۋعا ىنتا تانىتقان اۆتور نەمەسە قوسار اۆتورلار توبى ەكى تەكشە مەترلىك تاسقا باسىلعان ءسوزى بار كەسىلگەن قاعازعا يەلىك ەتەدى. ال، ارى قاراي نە ىستەۋى كەرەك؟ كىتاپتى تەك قانا رەداكتسيالاپ، جارىققا شىعارىپ قانا قويۋ ازدىق ەتەدى، ونى سونىمەن بىرگە جارنامالاپ، بۇكىل ەلىمىز بويىنشا تاراتىپ، ساتۋ ارقىلى جۇمساعان اقشانى قايتارىپ الۋ كەرەك. بۇل وتە اۋقىمدى جۇمىس، قاراپايىم جازباگەر جان جالعىز ءوزى ەشقاشان جەكە شاۋىپ ەشنارسە تىندىرا المايدى.  قالامگەردىڭ ومىرگە كەلۋىندە جازاتىن ادامعا قاراعاندا باسپا زور ءرول اتقارادى. دەگەنمەن، ستارتاپ – باسپا پايدا بولۋى ءۇشىن ەلىمىزدە كىتاپ تاراتۋدىڭ ينفراقۇرىلىمى دامۋى قاجەت. وسى ورايدا پۋشكيننىڭ: «شابىت – ساتىلمايدى، بىراق، قولجازبانى – ساتۋعا بولادى» دەگەن قاناتتى ءسوزىن ەسكە تۇسىرگەنىمىز ورىندى. ونىڭ وسى قاناتتى ءسوزىن نە كىتاپحاناشىمەن، نە باسپاگەرمەن اڭگىمەلەسۋ ۇستىندە ەمەس، ەسىمى ۇلكەن ارىپپەن جازىلاتىن كىتاپ ساتۋشىمەن سۇحباتتاسۋ بارىسىندا ومىرگە اكەلدى. ويتكەنى، پۋشكيننىڭ كەزىندە تەمىرجول قاۋىرت دامىپ، قالالاردا، ونىڭ ۇستىنە تەمىرجول  ۆوكزالدارىندا كىتاپ دۇڭگىرشەكتەرى مەن دۇكەندەرى پايدا بولا باستادى. ورىس ادەبي ءتىلىن ومىرگە اكەلۋدە جالعىز پۋشكين عانا ەمەس، سول كەزدە ومىرگە كەلىپ ۇلگەرگەن بۇكىل ادەبي ونەركاسىپ جۇمىلا ات سالسىسقانىنا كەلىسەتىن شىعارسىزدار.

اقپارات پەن مادەنيەتتىڭ ءۇشىنشى ءمينيسترى بولعان مۇحتار قۇلمۇحاممەد، قولىنداعى بيلىك تەتىگىن پايدالانا وتىرىپ، وراسان زور مەمتاپسىرىس پەن تەندەرلەردى «اتامۇرا» گازەتىن شىعاراتىن ءوزىنىڭ شاعىن جەكە كەڭەسەسىنە توعىستىرىپ، وبلىس ورتالىقتارىنداعى كىتاپ ساۋداسىنا مۇلدەم كەلمەيتىن عيماراتتاردى، الماتى ورتاسىنداعى اۆتوكومبيناتتى، باسپانى، ءوفيستى ساتىپ الىپ،  تەندەرلەرگە 80 جىلدىق تاريحى بار «قاينار»، «ءبىلىم»، «عىلىم»، «جازۋشى»، «قازاقستان»، «ونەر»، «مەكتەپ» جانە ت.ب. قاتىستىرىپ جارىلقاپ تاستادى. اتامۇرا كوللەدج بەن جوو وقۋلىقتارىن شەتقاقپاي ەتىپ، كىتاپ نارىعىنداعى ەڭ اقشالى مەكتەپ وقۋلىقتارىن ساۋىن سيىر ەتە ءبىلدى. وندا تۇرعان نە بار! وسى ءبىر تار اۋقىمدى ماماندىقتار بويىنشا اۆتورلىق، رەداكتورلىق جانە اۋدارماشىلار مەكتەبىن ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن ەشقانداي مەمتەندەردىڭ اقشاسى جەتپەيدى.

بيلىك تىزگىنىن ۇستاعاندار اسىرەسە  مەمتاپسىرىس پەن تەندەرلەرگە تاۋەلدى ەمەس باسپاسوزدەن قاتتى سەسكەنەدى. وسىلايشا باسەكەگە قابىلەتتى باسپاگەرلىك نارىق قازاقستاندا قالىپتاسقان جوق. مەمتاپسىرىس پەن تەندەرلەر ارقىلى بيۋدجەتتىك قارجىلاندىرۋ  نەگىزىنەن مەكتەپ وقۋلىقتارى مەن بالالار ادەبيەتىن باسىپ شىعارۋ سىبايلاس جەمقورلىقپەن بىلىققان ەكى-ءۇش وليگارحتىق كىتاپ باسپاسىنان اسپايدى. ءبىر عانا ماڭدايىنان جەل ەسكەن باسپالاردان شىعاتىن كىتاپ ونىمدەرىن جىل سايىن نۇر-سۇلتان (تۇپنۇسقادا – استانا) مەن الماتىداعى كىتاپ جارمەڭكەلەرىنەن ۇشىراتامىز. ەلباسىمىزدىڭ ءوزى «نەلىكتەن جىل سايىن مەمتاپسىرىس پەن تەندەرلەردى بەلگىلى ءبىر باسپالار عانا ۇتىپ الىپ وترادى؟» دەپ مۇڭىن شاققان بولاتىن.

دەگەنمەن ءبىز باسەكەلەستىكتىڭ العا باسۋ كەپىلى ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. فرانتسيانىڭ 60 ملن. تۇرعىنىنا  30 مىڭ باسپا فيرماسىنان كەلەدى. ولار ەلدىڭ 10-15 مىڭ تۇرعىنىنا ءبىر كىتاپ دۇكەنىنەن كەلەتىن جاعدايداعى كىتاپ نارىعىندا ءوز ناپاقالارىن تابۋدا. 140 ملن. تۇرعىنى بار  رەسەيدە 5,5 مىڭ باسپا بار. ولاردىڭ كوپشىلىگى 90-شى جىلدارى اسىرەسە، پرەزيدەنت ەلتسين ءوز جارلىعىمەن كىتاپقا سالىناتىن ققس نولدەندىرگەن 1996-2002 جج. ارالىعىندا ومىرگە كەلدى. رەسەيدە جىل سايىن باسىم كوپشىلىگى اۋدارما بولىپ تابىلاتىن  120-125 مىڭ اتالىممەن كىتاپ شىعادى. ياعني، اۆتورلىق، رەداكتورلىق جانە اۋدارما مەكتەپتەردى ارنايى ماماندانعان باسپالار اسىراپ-ساقتاپ وتىر. 1989 جىلعى كسرو سالىستىراتىن بولساق،  بۇكىل كەڭەس وداعى بويىنشا 260 باسپانىڭ كۇشىمەن بار-جوعى 80 مىڭ اتالىممەن كىتاپ جارىق كورەتىن ەدى. كەز كەلگەن ۇلتتىق نارىقتاعى كىتاپ سالاسىنىڭ بولاشاعى  جەكە باستامامەن بايلانىستى. كەڭەستىك قازاقستانداعى ءباسپاسوزدىڭ ءباسى ءجۇرىپ تۇرعان شاقتا ءار ازامات كوممۋنيستىك يدەولوگيا اياسىندا ءام ماقساتى ورايىندا مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ ەسەبىنەن جازىپ ءام وقي الاتىن. بۇدان نە وڭعا نە سولعا بۇلعاقتاۋشىلار حالىق جاۋى دەپ تابىلاتىن. قانشا ايتقانمەن ەگەمەن ەلىمىزدە ءوزىن-ءوزى اقتايتىن جەكە باسپاگەرلىك قاراكەت اتىمەن جوق: بارشا سالا مەملەكەتكە باعىنىپ، مەمتاپسىرىس پەن تەندەرلەردەن نان جەپ ءجۇر. ياعني، تىكە تسەنزۋرا جوق بولسا دا، تەلىلىك تانىتۋشىلارعا ارنالعان اكىمشىلىك ءام ەكونوميكالىق نوقتا تەتىكتەر بار. باسپا، ەكران ءام ەفيرلىك ءسوزدىڭ كوزبوياۋشىلىق نارىعى (كۆازي-رىنوك) مونارحيزم نەمەسە قۋىرشاق حاندىق (ماريونەتوچنوگو حانستۆا) يدەولوگيانىڭ ىعىنا جىعىلعان. مىنە، وسىدان كەلىپ ءتۇپتىڭ تۇبىندە ەلىمىزدى جارىم-جارتىلاي ءوز تاۋەلسىزدىگىنەن ايىرۋعا اكەپ سوعاتىن ەۋرازيالىق وداق، كەدەندىك وداق تۋىنداۋدا. قازىرگى تاڭدا اۋزىمەن قۇس تىستەگەن، بوركىمەن كوك تىرەگەن بەلدى تۇقىم ءوز اۋلەتتىك بيلىگىن جالعاستىرۋ ءۇشىن كەزىندە كىشى ءجۇزدىڭ حانى ءابىلحايىر ارمان ەتكەنىندەي، كرەمل قولتىعىنا تىعىلۋدا. الاشتى ءسۇيۋ مەن اقشانى ءسۇيۋدىڭ باسى ۇنەمى ءبىر قازانعا سىيا بەرمەيدى. بالكىم مەمكاپيتاليستەرىمىز بەن ولاردىڭ جاندايشاپ نوكەرلەرىنىڭ الپەتىندەگى  «كۆازيلىك» بەتپەردە سىرىلىپ تۇسسە دە، ۇكىمەت الدىندا ەش قىسىلماي، وزدەرىن جايىنداعى بالامسىزدىق تەزيسىن تىقپالاۋمەن كەلەدى. قانشا جەردەن سىزگە ءبىزدىڭ ساۋالىمىز ۇناماسىن، ەلىمىزدىڭ ىرگەسىن باسقاشا بەكەمدەپ، ۋىعىن وزگەشە شانشۋدىڭ بۇدان وزگە امالى جوق. دەگەنمەن كوپتەگەن باعىتتار بويىنشا جەكە بيزنەس تەك قانا بالاماسىز جوبالار ۇسىنىپ قانا قويمايدى، سونىمەن بىرگە بيۋدجەتتەن ءبىر تيىن شىعارماي، ءوز جەكە قارجىسى مەن نەسيەگە العان اقشاسىن سالۋعا دا ىنتالى ەكەندىكتەرىن اڭعارتادى. ول ءۇشىن سالىق زاڭناماسىنىڭ كونتسەپتىسىن اۋىستىرىپ،  ينۆەستيتسيالىق قولايلى احۋال تۇزەگىمىز ءلازىم.

ەلىمىزدىڭ جاڭا پرەزيدەنتى مەن الاشتىڭ جاڭا ۇكىمەتى كىتاپ سالاسىن نارىققا كىرگىزۋ ءۇشىن ءبارىن كەرسىنشە جاساۋعا ءتيىس. ول ءۇشىن كىتاپقا سالىناتىن ققس جويىپ، باسپا ءونىمىنىڭ تاسىمالىنىڭ پوشتالىق ءتاريفىن تومەندەتىپ، كىتاپ دۇكەندەرىن مادەنيەت، ءبىلىم جانە عىلىم وشاعىمەن تەڭەستىرىپ، جالعا الاتىن عيماراتتارىنا جارتىلاي جەڭىلدىكتەر جاساۋدى جولعا قويۋى قاجەت. تاپ وسى جاعدايدا عانا مەديتسينا، عىلىمي – تەحنيكا، بيزنەس – ادەبيەت بويىنشا اۆتورلىق، رەداكتورلىق جانە اۋدارما مەكتەپتەرگە ناپاقا تاپقىزاتىن ءتۇرلى باسپاگەرلىك ستارتاپتار پايدا بولىپ، مەملەكەتتىك ءتىلىمىز الەمدىك مادەني كونتەنتتەرمەن تولىعىپ، مازمۇندىق مانىسپەن بايىعاتىن بولادى. تەك وسى جاعدايدا عانا قازاق ءتىلى ەل ازاماتتارى ءۇشىن سۇرانىسقا باسى ءبۇتىن يە بولادى. ەڭ باستىسى تاپ وسى تەكەتىرەستە جىلدامدىعى مەن مازمۇندىلىعى جاعىنان قازاق ءباسپاسوزى ورىس تىلىنەن جەڭىلىپ، كولەڭكەسىندە قالماۋى كەرەك. ال، بۇل ءۇشىن جەلسوزدى ۇشتىلدىلىكتى قالقان ەتپەي، قايتا كىتاپ تاراتۋدىڭ ينفراقۇرلىمىن دامىتىپ،  باسپاگەرلىك ستارتاپتارعا ارنالعان ميكروينۆەستيتسيالىق جيىنتىق بۇلاق كوزدەرىن ءبىر جايىلى ەتە ءبىلۋ كەرەك. ءبىرىنشى كەزەكتە ەلىمىزدىڭ 160 اۋدان ورتالىقتارىندا، حرومتاۋ، كەنتاۋ، اقساي، جاناوزەن  سەكىلدى 24 مونوقالارىندا كىتاپ دۇكەندەرىن اشۋ قاجەت. وبلىس ورتالىقتارىندا كليەنت – ساتىپ الۋشىلار الدەبىر ينفراقۇرىلىمدىق شەكتەۋشىلكتى سەزىبەيتىن 10-15 مىڭ تۇرعىنعا ارنالىپ ەسەپتەلگەن 1 كىتاپ دۇەندەرى اشىلسا تالاي جىرتىعىمىز جامالار ەدى-اۋ! بۇل دەگەنىڭىز – تۇپتەپ كەلگەندە ۇگىت-ناسيحاتتىڭ دىگىدىگىنەن، اۋلەتتىك بيلەپ-توسەۋشىلەردىڭ مونولوگىنان، قازاقستان حالىقتارى اسسامبلەياسىنىڭ سىرنايلاتىپ-كەرنەيلەتۋىنەن، ايار ۇشتىلدىلىك ءزاھارىنان  تۇرمايتىن تازا قاندى «نۇر جول» مەن «رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ» تابيعي بۋدانداسۋى.  مىنە، سول كەزدە عانا كىتاپ مادەنيەتى قازاق تىلىندە ونەردەگى، عىلىمداعى، ءوندىرىس، ءبىلىم بەرۋدەگى بارشا ارالاس-قۇرالاستىقتىڭ دىڭىنە اينالادى!

كالۋ توكتابۋلاتوۆ. بىۆشي كنيگوپروداۆەتس.

گ. ۋرالسك. 07.08.2019گ

ءتۇيىن. ءبىر جامان جەرى ورىس ءتىلدى قانداستارىمىزدىڭ باسقا تىلدە جازسسا دا، الاش تاريحىن، مادەنيەتىن، ءدىلى مەن ءداستۇرىن اسپەتتەپ جۇرگەنىن كوپ جاعدايدا اڭعارمايمىز. قيالعا الاپات ەرىك بەرەتىن: بەلگىلى ءبىر ۇلتتىق ءتىلدىڭ اياسىندا تۇيىقتالۋعا بەيىمدەۋ ادەبيەتتەي ەمەس، تاريح پەن مادەنيەت، ءدىل مەن ءداستۇر ادامي ناقتىلىق پەن پەندەۋي وي اشىقتىعىن كەرەك ەتىپ، قاي تىلدە جازىلماسىن، جۇرەگى اق، كوڭىلى جايدارمان ادامزات ءۇشىن دەن قوياتىن رۋحاني كاۋسار بولا الادى.

قالۋ اعا كوتەرىپ وتىرعان ماسەلەلەر شىن شەشىمىن تاپسا، تۋعان ءتىلىمىز ونەردە، عىلىمدا، وندىرىستە، ءبىلىم بەرۋدە ەلىمىزدەگى بارشا ۇلتتىڭ باسىن قوساتىن تەمىرقازىققا، اسىل ارناعا اينالار ەدى-اۋ!

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz