«اق جول» پارتياسىنداعى وزگەرىستەردىڭ زور وقيعاعا اينالۋى جايلى ون ورامى

كەز كەلگەن ساياسي پارتيانىڭ نەگىزگى ماقساتى بيلىككە كەلۋ. ول كوپ پارتيالىعى دامىعان، ساياسي ەركىندىگى قانات جايعان وزگە ەلدەردە بيلىكتىڭ اۋىسۋى تۇردە بولسا، بىزدە ازىرشە بيلىك تارماقتارىن الۋمەن قاناعات تۇتىپ تۇر. بولاشاعىن ويلاپ، ءبىزدىڭ ەلدەگى مۇمكىندىكتى بولجاي ءبىلىپ، كونسترۋكتيۆتى وپپوزيتسيا ۇستانىمىنداعى «اق جول» پارتياسىن باعالاعان بيلىك ونىڭ توراعاسى ءاليحان بايمەنوۆتى بيلىكتىڭ ءبىر بۇتاعىنا قوندىرىپ، مەملەكەتتىك قىزمەت جونىندەگى اگەنتتىك توراعاسى ەتىپ جاتسا، ول نەگە سونشالىقتى شۋ بولۋعا ءتيىس. ءاليحان بايمەنوۆ تاپ ءبىر بىزگە جاۋ ەلدىڭ ءمينيسترى بولىپ بارا جاتقانداي ەكىلەنگەندەردىڭ ەستەرى ەكەۋ، تۇستەرى تورتەۋ بولۋىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟

بىرىنشىدەن، ساياسي پارتيانى باسقارعان ساياساتكەر بيلىكتىڭ ءبىر تارماعىنا  بارماعاندا، قايدا بارادى؟ ءبىزدىڭ جاعدايدا سونى كىم ءتۇسىندىرىپ بەرەدى ەكەن؟

«اق جول» پارتياسىنداعى وزگەرىستەردىڭ زور وقيعاعا اينالۋى جايلى ون ورامى

كەز كەلگەن ساياسي پارتيانىڭ نەگىزگى ماقساتى بيلىككە كەلۋ. ول كوپ پارتيالىعى دامىعان، ساياسي ەركىندىگى قانات جايعان وزگە ەلدەردە بيلىكتىڭ اۋىسۋى تۇردە بولسا، بىزدە ازىرشە بيلىك تارماقتارىن الۋمەن قاناعات تۇتىپ تۇر. بولاشاعىن ويلاپ، ءبىزدىڭ ەلدەگى مۇمكىندىكتى بولجاي ءبىلىپ، كونسترۋكتيۆتى وپپوزيتسيا ۇستانىمىنداعى «اق جول» پارتياسىن باعالاعان بيلىك ونىڭ توراعاسى ءاليحان بايمەنوۆتى بيلىكتىڭ ءبىر بۇتاعىنا قوندىرىپ، مەملەكەتتىك قىزمەت جونىندەگى اگەنتتىك توراعاسى ەتىپ جاتسا، ول نەگە سونشالىقتى شۋ بولۋعا ءتيىس. ءاليحان بايمەنوۆ تاپ ءبىر بىزگە جاۋ ەلدىڭ ءمينيسترى بولىپ بارا جاتقانداي ەكىلەنگەندەردىڭ ەستەرى ەكەۋ، تۇستەرى تورتەۋ بولۋىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟

بىرىنشىدەن، ساياسي پارتيانى باسقارعان ساياساتكەر بيلىكتىڭ ءبىر تارماعىنا  بارماعاندا، قايدا بارادى؟ ءبىزدىڭ جاعدايدا سونى كىم ءتۇسىندىرىپ بەرەدى ەكەن؟

ەكىنشىدەن، وپپوزيتسيالىق  پارتيادا ءجۇرىپ، بيلىككە كەلگەن العاشقى دا ، سوڭعى دا ءاليحان بايمەنوۆ ەمەس. 2004 جىلى تۋرا وسى «اق جول» پارتياسى تەڭ توراعاسى التىنبەك سارسەنباەۆ اقپارات ءمينيسترى بولدى. ول كەزدە ەشكىم شۋلاعان جوق قوي... «تاڭ قالدىرعان تاعايىنداۋ» دەپ «جاس قازاق ءۇنى» گازەتىندە عانا ماقالا جازىلدى. ودان كەيىن وراز جاندوسوۆ ءبىراز جىل انتيمونوپوليالىق كوميتەتتى باسقاردى. مەن تەك ەكەۋىن عانا ايتىپ تۇرمىن... ودان بۇرىنعىلاردى ايتساق، ەلدىڭ ەسىندە قالعانى ەرمۇقانبەت ەرتىسباەۆتى سوتسياليستىك پارتيانى باسقارىپ تۇرعاندا  بيلىكتى سىناماي اس ىشپەيتىن ەدى دەسەڭ، ەل قازىر تاڭ قالاتىن شىعار... ويتكەنى ول قازىر وپپوزيتسيانى سىناماي ءشاي ىشپەيدى. بيىل دەموكراتيالىق كۇشتەردەن  پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا ەشكىم شىقپاعاندا ەرتىسباەۆ  وپپوزيتسياعا نە ىستەۋ كەرەكتىگىن ەجىكتەپ تۇسىندىرگەنىن جاقسى بىلەمىز. ول ءتىپتى «بيلىكتى ءوتىنىپ سۇرامايدى، ۋكرايناداعىداي تارتىپ الادى» دەپ تە ايتىپ سالدى. پرەزيدەنت كەڭەسشىسىنىڭ  بۇل كەڭەسىن «ازاتقا» عانا ەمەس، قازاققا كەرەك كەڭەس» دەپ «قوش بول، وپ-پو-زيتسيا» دەگەن ماقالادا جازدىق («جاس قازاق ءۇنى» گازەتى qazaquni.kz). كەزىندە ءبىر ساياسي-عىلىمي ينستيتۋتتى باسقارۋعا كەلىسكەن ول  وعان دەيىن بيلىكتى ەلىمىزدە دە، شەتەلدە دە ەڭ قاتتى سىناعانداردىڭ ءبىرى بولدى. ونىڭ بيلىكتە ءجۇرىپ-اق بيلىك تۋرالى شەتەلدە نە دەگەنىن «جاس قازاق ءۇنى» گازەتىندە  وتكەن جىلى بەلگىلى ديپلومات سايلاۋ باتىرشاۇلى جاقسى كەلتىرىپ كەتتى...

ۇشىنشىدەن، «اق جولعا» قارا كۇيە جاعۋشىلار ونى ساياسي وشكەن پارتيا دەپ سوعۋدا. اۋ، وشكەن پارتيا تۋرالى وسىنشا وسىنشاما شۋ تۋدىرىپ، دۇبىرلەتەر مە ەدى... شىلدەنىڭ العاشقى جارتىسى تەك وسى «اق جول» پارتياسى تۋرالى اڭگىمەلەردىڭ قاتتى قىزۋىمەن-اق ىسىپ كەتتى... بۇل  كەزەڭدە استانانىڭ 13 جىلدىعى، ەلباسىنىڭ تۋعان كۇنى سەكىلدى ەل ءۇشىن ەرەكشە ماڭىزدى وقيعالاردىڭ بولعانىنا قاراماستان... «اق جول» تۋرالى ءسوز باسەڭسىگەن جوق. «مەنمىن» دەپ كەۋدەسىن سوققاندا بوس دۇڭگىر شىعاتىن پارتيالاردىڭ باسىلىمدارى ءوز پارتيالارىن ۇمىتىپ... تەك «اق جول» تۋرالى ءار ءنومىرى سايىن قۇلاش-قۇلاش قارا بوياۋلى بەتتەر بەرىپ جاتىر... ارينە، بەتتەردى  قالاي بوياۋ... بەتكە بايلانىستى ەكەنى تاعى دا انىق... ولاردىڭ ءبارى دە «اق جولدىڭ» مۇشەسى ەمەس بولعاندىقتان، ءوسسىن دەپ ەمەس، ءوشسىن دەپ جۇرگەندەر ەكەنىن پارتيا مۇشەلەرى جاقسى بىلەدى.

تورتىنشىدەن، پارتياداعى بۇل وزگەرىسكە، ياعني باسشىسىنىڭ اۋىسۋىنا بايلانىستى قارسىلىق ءبىلدىرىپ، ءبىر وبلىستىق فيليال توراعاسى جۇمىستان كەتتى. ول دا زاڭدىلىق. ويتكەنى، «اق جول» «نۇر وتان» ەمەس قوي... باسشىسى ايتسا، باس شۇلعىپ، 100 پايىز كەلىسە  بەرەتىن... دەموكراتيالىق پارتيادا ءوز پىكىرىن ءبىلدىرىپ، قارەكەت ەتەتىندەر از ەمەس.

بەسىنشىدەن، بىزدەگى پارتيالاردىڭ بارلىعى ونىڭ توراعاسىنىڭ جەكە تۇلعاسىنا بايلانىستى قۇرىلادى دەگەن ساياساتتانۋشىلار پىكىرىن العاش جوققا شىعارعان دا وسى «اق جول» پارتياسى بولدى. جەكە تۇلعا، توراعاسى كەتسە، تاراپ كەتەتىن پارتيا قالىپتاسقان پارتيا ەمەس.

سونىمەن بىرگە پارتيانىڭ قارجىلىق جاعدايى دا قاتتى قيىندىققا تاپ بولعانى ەلگە بەلگىلى ەدى. ال ول قارجىنى تارتۋ ءۇشىن پارتيانى ساقتاپ قالۋ ماقساتىندا ءوزىنىڭ پارتيا باسشىلىعىنان دا كەتە الاتىنىن  ءاليحان بايمەنوۆ وسىدان ەكى اي بۇرىن ءار پرەزيدۋم مۇشەلەرى مەن وبلىستىق توراعالارعا حات ارقىلى حابارلاعان ەدى. كەيبىر پارتيا باسشىلارى سەكىلدى پارتياسىنان جاسىرىپ، پرەزيدەنتكە كىرىپ، ونىسى ەكى ايدان كەيىن بەلگىلى بولىپ قالىپ، سوندا ونىڭ كەزىندە وزىمەن بىرگە پارتيا تەڭتوراعاسى بولعان  ساياساتكەر  دوسىنىڭ قاپيا قازاسىنىڭ جاي-كۇيىن دە سۇراي الماعانى دا انىقتالىپ، ماسقارا بولعان جوق...

التىنشىدان، بىزدە ەكونوميكادا دەمونوپوليزاتسيا ورناعانى بەلگىلى. ەندى بۇل قادام ساياساتتا دا باستالۋى ءتيىس. ەلباسىمىز الدىمەن ەكونوميكا، سودان سوڭ ساياسات دەگەنىن جاقسى بىلەمىز. ەندى دەمونوپوليزاتسيا دەنۇروتانيزاتسياعا جالعاسۋى كەرەك. ونى «نۇر وتاننان» ازاتتىق العان ازات پەرۋاشەۆ ازات ويلى «اق جولمەن» بىرگە باستاعالى وتىر. ازاتتىڭ «اق جولعا» كىرە سالىپ، توراعا بولۋى دا سىنايتىن جاڭالىق ەمەس. 2003 جىلى بولۋ كەرەك، رەسەيدەگى قازاقستاننىڭ ەلشىسى بولىپ تابىلاتىن التىنبەك سارسەنباەۆ  «اق جولدىڭ» تەڭتوراعالارىمەن  جۇرگىزگەن ۇزاق كەلىسىمنەن كەيىن، ءبىر كۇندە «اق جولعا» ءوتىپ، سول كۇنى تەڭتوراعا بولعانىنا ءبىز كۋا بولعامىز. ونى اۋزىنا سالىپ بەرگەنىن عانا جازاتىن سارىاۋىزدار بىلمەيتىن شىعار، ءبىز ءوزىمىز سول سەزدە داۋىس بەرگەمىز.

جەتىنشىدەن، «اق جول» پارتياسى بۇرىننان كاسىپكەرلەر ماسەلەسىن كوتەرىپ كەلە جاتقان پارتيا. ول تۋرالى ۇسىنىستارى  زاڭدارىمىزدا دا كورىنىس تاپقان. سوندىقتان دا، ءوز الدىنا پارتيا قۇرعىسى كەلگەن «اتامەكەننىڭ» ءبىراز پارتيالارمەن كەلىسسوز جۇرگىزگەندە،  اباي ايتپاقشى، «قۇر ايقاي باقىرعان، قۇلاققا ءان بە ەكەن؟» دەگەنىندەي، بايبالامشىل پارتيالاردى ەمەس، ۇندەمەي ءجۇرىپ ءىس بىتىرەتىن «اق جولدى» تاڭداعانىنا تاڭعالۋعا بولمايدى.

سەگىزىنشىدەن، ازات پەرۋاشەۆ كەلە سالىپ، وعان «اق جولدىڭ» پرەزيديۋم مۇشەلەرى ءبىر اۋىزدان كەلىسە سالعان جوق. بۇل كەلىسىم وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنان بەرى ءجۇرىپ كەلە جاتىر ەدى. وعان داۋىس بەرۋ ءۇشىن پرەزيديۋم مۇشەلەرى سەزد الدىندا ءبىر كۇن بويى تۇنگى ساعات ءبىر جارىمعا دەيىن داۋلاسقانىن ايتۋىمىز كەرەك. وندا ازات پەرۋاشەۆقا نەشە ءتۇرلى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋىنە تۋرا كەلدى. اقىرى پرەزيديۋم ءبىر شەشىمگە كەلدى.

توعىزىنشىدان، ازات پەرۋاشەۆ العاشقى ءسوزىن «اق جولدىڭ» تاۋەلسىزدىكتى تۋ ەتكەن ۇلتتىق «الاش» پارتياسىنىڭ ءىزباسارى ەكەنىنەن باستادى. «اق جولدىڭ»، بۇل باعىتتاعى جۇمىستارى جالعاسىن تابا بەرۋى ءتيىس دەدى. ءبىزدى دە پارتيا قاتارىندا قالدىرعان وسى ۇستانىم ەكەنىن جاسىرمايمىز. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ساياسي كەڭىستىگىندە ۇلتتتىق يدەولوگيانىڭ ورنى ويسىراپ كەلە جاتقانىن ەل جاقسى بىلەدى. «اق جولدىڭ»  ەلىمىزدە العاش رەت جاساعان قازاقستاننىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان ۇلتتىق تۇجىرىمداما جوباسىن سالماقتى ساياساتتانۋشىلاردىڭ ءبارى قولداپ، قۇتتىقتاعانى بەلگىلى. سەزدەن كەيىنگى العاشقى كۇنى-اق پرەزيديۋم مۇشەلەرىنىڭ ءبىرىنىڭ ۇسىنعان پارتيادا  ورىس ۇلتتىق ۇيىمدارىن اشۋ تۋرالى ۇسىنىسقا ەڭ ادىمەن وسى جولداردىڭ اۆتورى مەن «اق جول» پارتياسى توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ قارسى شىقتى. سودان سوڭ قالعاندارى قولدادى. وسى جەردە-اق مەن ءوزىمنىڭ پارتيادا قالعانىمنىڭ دۇرىس بولعانىنا كوز جەتكىزدىم. بۇل ۇلتتىق ۇيىم مۇشەلەرى مەن قالامگەرلەردىڭ «ءسىز نە ءۇشىن قالدىڭىز پارتيادا؟» دەگەن سۇراقتارىنا دا جاۋابىم دەۋگە بولادى.

ونىنشىدان، ازات پەرۋاشەۆتىڭ «اق جول» پارتياسىنىڭ باسشىلىعىنا كەلۋى پارتيا ءۇشىن دە، ەڭ الدىمەن  وعان ۇلكەن سىناق. ال كەدەن وداعىنا كىرۋ كەزىندە وزىندىك ويلارىمەن بيلىك پارتياسىنىڭ دا  پىكىرىنە قارسى كەلە بىلگەن، مەملەكەتتىك ءتىلدى تەز ۇيرەنىپ العان ول بۇل سىناقتان قالاي وتەدى، ونى ۋاقىت كورسەتەدى.

ازىرگە، ۇرۋلەرگە مويىن بۇرماي، ءجۇرۋدى عانا بىلەتىن «اق جولدىڭ» اق كەرۋەنى اق جولمەن العا تارتىپ كەلەدى...

«جاس قازاق ءۇنى» گازەتى