جۇكەل حامايۇلى. جۇمباق جۇلدىز (جالعاسى)
V.
«...تازا ءمىنسىز اسىل ءسوز
وي تۇبىندە جاتادى».
اسان.قايعى
«الىسقا ەمەس، ارىسقا كەلىپ جەتىپ ەم،
ادامى تۇگىل جاندىگى عاجاپ شەتىنەن.
كوگىلدىر، قىزىل بوياۋشا سولار ۇشادى،
ليموناد تۇستەس «سارجاسىل» سۋدىڭ بەتىمەن...» دەپ ارىستىڭ «سارجاسىل» سۋىنا شىعىستىڭ «كوگىلدىر، «قىزىل» بوياۋىن تۇگەل اكەپ قۇيادى. مۇنداي سەزىمتالدىق تەك جۇماتايعا عانا ءتان. ءسىز كوگىلدىردىڭ ورنىنا كۇلگىن نەمەسە سۇرى مەن قوڭىردى ۇيلەستىرىپ كورىڭىز؟! Cەزىمگە بولماسا دا كورەر كوزگە كوگىلدىر مەن قىزىلدىڭ ۇيلەسىمىندەي بولىپ كورىنەر مە ەكەن؟ مۇلدە بولەك ءوڭ، بولەك ۇعىمدى تۋدىرماي ما؟ كوگىلدىر بوياۋ شىعىستىقتار ءۇشىن الىستىق پەن كەڭىستىكتى، اقىل-وي تەرەڭدىگىن بىلدىرەدى. قىزىل بوياۋ تىرلىك بەلگىسى رەتىندە قالىپتاسقان. اقىننىڭ ءبىر عانا ولەڭ جولىندا وسىنشاما تەرەڭ وي، تەرەڭ سىر جاتىر. ءاربىر اقىننىڭ وزىنە ءتان ءوڭ بوياۋ، جاسىرىن سىر ىرعاعى مەن دىبىستىلىعى بولاتىنى دا وسى. بۇل شىعىس اقىندارىنا ەجەلدەن قالىپتاسقان ەرەكشەلىك. كوركەم سۋرەتتىڭ ءتىلى جەتپەس نە ءبىر عاجاپ كورىنىستەردى تەك سوزبەن عانا جەتكىزۋگە بولادى دەگەن سەنىمدى ۇستانعان شىعىس اقىندارى ءسوز قادىرىن وسىلايشا اسا نازىكتىلىكپەن سەزىنە بىلگەن.
VI.
«وزەن مەن جاعالاۋلار - ولار ەندى مەنىڭ جۇرەگىمدە.»
فەدەريكو گارسيا لوركا
V.
«...تازا ءمىنسىز اسىل ءسوز
وي تۇبىندە جاتادى».
اسان.قايعى
«الىسقا ەمەس، ارىسقا كەلىپ جەتىپ ەم،
ادامى تۇگىل جاندىگى عاجاپ شەتىنەن.
كوگىلدىر، قىزىل بوياۋشا سولار ۇشادى،
ليموناد تۇستەس «سارجاسىل» سۋدىڭ بەتىمەن...» دەپ ارىستىڭ «سارجاسىل» سۋىنا شىعىستىڭ «كوگىلدىر، «قىزىل» بوياۋىن تۇگەل اكەپ قۇيادى. مۇنداي سەزىمتالدىق تەك جۇماتايعا عانا ءتان. ءسىز كوگىلدىردىڭ ورنىنا كۇلگىن نەمەسە سۇرى مەن قوڭىردى ۇيلەستىرىپ كورىڭىز؟! Cەزىمگە بولماسا دا كورەر كوزگە كوگىلدىر مەن قىزىلدىڭ ۇيلەسىمىندەي بولىپ كورىنەر مە ەكەن؟ مۇلدە بولەك ءوڭ، بولەك ۇعىمدى تۋدىرماي ما؟ كوگىلدىر بوياۋ شىعىستىقتار ءۇشىن الىستىق پەن كەڭىستىكتى، اقىل-وي تەرەڭدىگىن بىلدىرەدى. قىزىل بوياۋ تىرلىك بەلگىسى رەتىندە قالىپتاسقان. اقىننىڭ ءبىر عانا ولەڭ جولىندا وسىنشاما تەرەڭ وي، تەرەڭ سىر جاتىر. ءاربىر اقىننىڭ وزىنە ءتان ءوڭ بوياۋ، جاسىرىن سىر ىرعاعى مەن دىبىستىلىعى بولاتىنى دا وسى. بۇل شىعىس اقىندارىنا ەجەلدەن قالىپتاسقان ەرەكشەلىك. كوركەم سۋرەتتىڭ ءتىلى جەتپەس نە ءبىر عاجاپ كورىنىستەردى تەك سوزبەن عانا جەتكىزۋگە بولادى دەگەن سەنىمدى ۇستانعان شىعىس اقىندارى ءسوز قادىرىن وسىلايشا اسا نازىكتىلىكپەن سەزىنە بىلگەن.
VI.
«وزەن مەن جاعالاۋلار - ولار ەندى مەنىڭ جۇرەگىمدە.»
فەدەريكو گارسيا لوركا
جالاڭ ماقتاۋ، جالاڭتۇسىنىك ناعىز اقىنعا سايكەسپەيتىن ۇعىم. كوبىندە دارىندى اقىنداردىڭ وسكەن ورتا، قالىپتاسقان قوعامداعى پىكىرلەرىمەن كەلىسە بەرمەيتىندىگى دە سوندىقتان. مەنىڭشە جۇماتايدىڭ تۋىندىلارى دا سوعان سايادى. ەندى تومەندەگى ولەڭدەردى وقىپ كورىڭىز:
«قالاي - دەپ - اعام» - قارادىم اسپانعا كىلەڭ،
باعاسىن جۇلدىز كورسەتتى باس بارماعىمەن.
قاسوققا اكەپ بەرەدى بالىق يەن سۋىن،
ىلە وزەنى قىتايدان باستالعانىمەن.
اعام دا سونداي. الىستى جاقىنعا بالاپ،
قاقتىرعان ءبىزدىڭ نامىس پەن اقىلعا قانات.
دەشتى-قىپشاقتان كەپ، يگورگە ورىسشا سويلەگەن،
تۇرعانداي بولام ساۋىتسىز باتىرعا قاراپ...»
دەپ باستاپ الىپ،
«...ەر، كونە تايپا ءداستۇرى ورالسا كەرى،
قاسوقتىڭ جانە قاسوققا جوعالسا-اۋ كەگى.
... ءتاڭىرىڭ سەنىڭ كوبەيسىن تاكاپپار ەلىم،
الدىمەن سەنى جارىلقار، سونان سوڭ مەنى» - دەپ تەرەڭ ويعا كومىلىپ:
«ولە وبۋگە وڭتايلاپ ءبىر بەتىمدى،
ءبىر كورگەننەن ءبىلدىرىپ قۇرمەتىمدى.
كىرپىگىمنىڭ ۇشىمەن كەڭىستىككە،
قانشاما رەت سالمادىم سۋرەتىڭدى؟!
..............................................................
سەنىڭ بەينەڭ ميىمدا، جۇرەگىمدە،
تامىرىمنىڭ، قولىمنىڭ دىرىلىندە... دەپ ءسوز سۋرەتىن جانداندىرىپ، نەمەسە كانىگى ساۋەگەيلىكپەن:
«...ارامىزدا عاسىرلار بار دەمەدى،
كىشىگە ۇلكەن اقىل ايتپاي نە دەسىن.
ۇلى اقىندار كۇندە مەنى جەبەدى،
ۇلى اقىندار اياعان جوق كەڭەسىن...» دەپ اقىندار ارۋاعى مەن (رۋحى) تىلدەسىپ، الەم كەڭىستىگىنىڭ قاقپاسىندا تۇرعانىن اڭعارتادى. ول ءوزىنىڭ كەڭ تولعانىسىنان ءبىر ساتكە دە جاڭىلمايدى، سىزگە ءاربىر الىستىقتى جاقىنداتا بەرەدى. اقىن ءورىسى تىم جىراقتا. ويتكەنى جۇماتاي قازاق ولەڭ سوزىندەگى - ۋاقىتتىڭ اقىنى. ولجاسقا ارنالعان ولەڭىنىڭ وزىنەن-اق ۋاقىت سەزىمدىلىگىنىڭ بارلىق قۋاتى ايقىندالىپ، اقىن سونى تولىق ءتۇسىنىپ، جەتىك يگەرگەنىن تۇسىنۋگە بولارلىقتاي. جۇماتاي ولجاستى مۇلدە بولەك تۇردە قابىلدايدى. ولجاستى بۇگىننەن ەمەس وتكەننەن - قىپشاق داۋىرىنەن كورىپ، تابىسىپ، كەشەگى ورىس يگوردىڭ زامانىنا ەرتىپ اكەتەدى. مىنە، جۇماتايدىڭ وي-ورىسىندەگى كەڭىستىك دەپ وتىرعانىمىز وسى.
VII.
«حالىقتىڭ كوزىن اشقان پەندە - دانا،
ماڭگىلىك وتىرادى توردە عانا.»
الىشەر ناۋاي.
جۇماتايدىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى - ونىڭ كوكىرەگىندە ءولى بەينە دەگەن مۇلدە جوق . ول وتكەندى دە، كەلەر ەرتەڭدى دە تەك تىرلىك ارقىلى نەمەسە ءتىرى بەينەلەر ارقىلى قابىلدايدى. دۇنيە تىرلىكتى جۇرەگىنە تۇگىلى تامىرىنا سىڭىرە قۇيىپ، ونى «قولىنىڭ دىرىلىنە» شەيىن ءسىڭىرىپ العان، «كىرپىگىنىڭ ۇشىمەن كەڭىستىككە (اسپان ەلىن) سۋرەت سالاتىن عاجايىپ سەزىمتال اقىن:
«...ارۋ اق تاڭىم! مەن بۇگىن جارالى عۇنمىن،
قوبىز كەۋدەنىڭ زارلاتقان سانالى قىلىن.
«اكەمدەي جانسىز» ... ءبىر ءتۇرلى ... سۇيەمىن دەيسىز،
سول ءسوزىڭ مەنى ءولتىرىپ بارادى كۇنىم.
ولمەدىم، قالدىم ءوزىڭدى كورگەندە مانا
كوكتەن دە قارا كوزىمە، جەردەن دە قارا.
«سۇيەمىن» دەيدى وتىمەن، نۇرىمەن بارلىق،
عۇن قالقام، عاشىق بولمايدى ولگەندە عانا» - دەيدى.
جۇماتايدىڭ سەزىمىندەگى بايىرعى عۇن ءالى ولمەگەن، ءالى دە ءتىرى، ونىڭ اسىل قاسيەتتەرى تىرىلەردىڭ بويىنا ءسىڭىپ، بوزبالاداي ادال جۇرەگىمەن ءالى دە عاشىق بولۋدا. جۇماتاي ونى سۇيىكتى جاس قىزىنداي سۇيەدى. ونى ءولتىرۋ - اقىنعا ءوزى ولگەنمەن تەڭ. سوندىقتان دا «عۇن قالقام عاشىق بولمايدى ولگەندە عانا» دەگەن جالعىز سويلەمدى ولەڭنىڭ سوڭىنا ازەر تاستايدى. ءبىزدىڭ قۇدايداي كورىپ تابىناتىن شىعىس اقىندارىنىڭ قايسى ءبىرىن الىپ قاراڭىز؟ ولار دا شارابىن ءىشىپ، ءىشى ورتەنىپ، ماس وتىرسا دا ولىمگە بارعىسى جوق. ءولىمدى - ماڭگىلىك دەپ تۇسىنەتىندىكتەن ونى ولەردەي سۇيەدى. بىراق ولمەيدى. جۇماتاي دا ءولىم مەن تىرلىكتى سولاي سەزىنەدى. وعان ولەڭ جازۋ مەن شاراپ ءىشۋدىڭ اراسىندا ايىرماشىلىق سەزىلمەيدى. ول شاراپتىڭ ءوزى دە ءتاتتى شاراپ. ماحاببات شارابى. باتىستىڭ سەزىمدى ۋلاپ، كۇرمەيتىن اقىل-ەستى الجاستىراتىن ۋ شارابى ەمەس ول. ماحابباتقا ماس بولىپ، دۇنيە تىرلىكتى سونشالىقتى سۇلۋ، سونشالىقتى ادال پەرى قىزىن قۇشقانمەن تەپە-تەڭ سەزىنەرلىك ءتاتتى تۇسىنىكتى كوكىرەگىنە ۇيالاتقان اقىن ءۇشىن ءولىم مەن تىرلىكتى اجىراتۋ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى ونىڭ ءبارى اقىننىڭ سەزىم قۇشاعىنا تۇگەل سيىپ تۇرعان دۇنيەلەر. سوندىقتان دا ولمەس اقىن وزگەنى ءولتىرۋدى كوكىرەكتەگى قىلمىس دەپ ءتۇسىندى. اقىن وشپەس تىرلىكتى عانا جىر قىلادى.
VIII.
«التىن كۇن كەشىكپەي باتادى،
التىن كۇن كەشىكپەي ولەدى!..»
ماعجان.
جۇماتاي ءۇشىن ءولى ادامدار جوق. ولىك - ادامدار عانا بار. ولار تۋا سولاي پايدا بولعاندار. جۇماتاي ادامنىڭ عۇمىرىن سەزىم ۇلىلىعىمەن ولشەگەن. ادامگەرشىلىك سەزىمدى ادال ادامدار ماڭگى جاساماق. ولار باتقان كۇن ءتارىزدى بۇگىن جىلاپ وتكەنمەن، ەرتەڭ قايتا كەلەتىندەر. ءولى بەينە «سۇرلار» توبى.
«... ارامدى دا ادام دەپ اداستىم ءبىر ۋاق،
ەي، ولەڭ ماعان قاراستىر دوسىڭنان قىمبات.
سوپىمسىپ وتىر، مولدامسىپ وتىر مىنا ءبىر سۇر بەت،
شاماسى كەلسە الاتاۋدى دا موناستىر قىلماق» - دەيدى اقىن. جۇماتاي ولاردى ادام سانىنا قوسقىسى كەلمەيدى. جاندىلىقتى (جان ۇياسىن) ولارعا تەڭەگىسى جوق. «سۇرلار» توبى ءىشىپ-جەپ، ءومىردىڭ قۇنىن قارىننىڭ كۇيىسىمەن ولشەيدى. قارىنى جىنعا تولعان «سۇرلاردىڭ» سەزىمىندە ساڭىلاۋ، وڭەشىندە تويىمدىلىق بولماعان. ولار تىرلىككە پايدا جاساۋدىڭ ورنىنا ساۋ تانگە اۋرۋ جۇقتىرادى. جانە دە تىرلىككە پايداسى جوق بولا تۇرا، تىرلىكتەن وشپەەيدى. «سۇرلاردى» تىرلىكتەن قۇرتۋ قاجەتتى بولا تۇرا قاجەتسىز. جۇماتاي اقىن ولەڭ سوزىنە «سۇر» ءوڭدى وسىنداي تەرەڭ سىرمەن ادامگەرشىلىك ۇعىمىن جىنعا اينالدىرعان سالقىنقاندىلار ارقىلى ەنگىزىپ كەلدى. سولعىن تارتقان سۇر ءوڭنىڭ ءتىرى جانعا جايسىز ەكەندىگىن ايقىنداپ بەردى. «سۇرلار» ارقىلى ناعىز ادامداردىڭ ماڭگىلىگى دالەلدەنەدى. جالعان اتاق، جالعان باقىت وشەدى، سولعىنداپ جوعالادى. ال، ادامگەرشىلىك پەن ادال ماحابباتتىلىق ەشقاشان وشپەيدى. مۇنى جۇماتايدىڭ ولەڭىنەن ايقىن اڭعارۋعا بولادى.
IX.
«اي مەن كۇننىڭ ولگەنى،
تۇنەرىپ بارىپ باتقانى.
ولمەگەندە نە ولمەيدى،
عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى.
جاقسىنىڭ اتى ولمەيدى.»
تايماس جۋداس.
شىعىستىڭ ولەڭ سوزىندەگى «كۇن»، «گۇل»، «نۇر» دەگەن تەڭەۋ سوزدەر ەجەلدەن قالىپتاسقان تەرەڭ ۇعىمدى دالەلدەيدى. ونىڭ ءتۇپ-تۇقيانى - شىعىس كۇننىڭ، نۇردىڭ مەكەنى ەكەندىگىندە. شىعىستىڭ اقىندارى ءوزىن كۇننىڭ، گۇلدىڭ، نۇردىڭ اقىنى رەتىندە تۇسىنگەن. قازاق ھلەڭ سوزىنە نۇر اۋەنىن ماعجان جۇماباەۆ اسا شەبەرلىكپەن جەتكىزە بىلگەن. ەجەلگى تۇرىكتەردىڭ (ورحون جازبالارىنداعى) ەسكەرتكىش جازبالارىندا دا وسىنداي تاڭىرلىك سارىن بار ەكەنى بايقالادى. ءتاڭىر(اسپان) سەزىمدى اقىن ماعجان مۇمكىن سول بابالاردىڭ ۇلگىسىن ءپىر تۇتقان شىعار. جۇماتاي دا سول كۇننىڭ، گۇلدىڭ، نۇردىڭ اقىنى ەكەن.
«...گۇلدى كوردىم، نۇردى كوردىم كۇنگەيدەن،
كەڭ دۇنيە ۇلانعايىر جىر عوي كەن.
جاسىل زاڭعار، اسقار تاۋدا ءوسىپ ەم،
الالىق تا بار ەكنىن بىلمەي مەن.
الدا ەدى عوي السام دەيتىن ارمانىم،
الدا ەدى عوي جاناتۇعىن بار باعىم.
مەن بىلمەپپىن، سول قالپىندا بىلمەپپى...»
جۇماتاي كۇللى ادامزاتتىڭ اقىنى. سوندىقتان دا ونى تۋدىرعان انا قاراپايىم قاتارداعى انا ەمەس. ول تىرلىك اتاۋلىدان ماڭگى نۇرعا عانا تەڭەلەر ولمەستىك قۇبىلىس. ونىڭ مەكەنى - تىرلىك پەن ءتاڭىر ارالىعىنداعى پاك مەكەن. سەبەبى: كەڭ دۇنيەنى تۇگەلدەي كوكىرەگىنە سىيدىرىپ العان اقىندى تۋدىرعان انا قۇدىرەتى دە ءتاڭىرىنىڭ قۋاتىنداي الىپ. توپىراق - توزاڭ، قۇرت - قۇمىرسقا، وزەن-سۋ، ورمان-توعاي، تاۋ-تاستىڭ بارىندە اقىننىڭ جانى بار. اقىن جانى سولارمەن بىتە سىڭىسكەن. اقىن ءوزىن جاس گۇلدىڭ قاۋىزىنان، توپىراق توزاڭىنىڭ تۇيىرىنەن، جاپىراقتىڭ سىلدىر-سۋسىلىنان كورە بىلەدى دە. سونداي سەزىم ساتتەرىندە جاراتقان كۇشتىڭ قۇدىرەتىنە تابىنۋمەن بولادى. اقىندى تۋدىرعان انا - قۇن نۇرلى گۇل-انا، گۇل-تەگى. قۇدىرەتتىلىگى-دەم تيسە سولىپ قالارلىق نازىك تە سۇلۋ گۇلدىڭ اقىندى جاراتقاندىعى. شىعىس اقىندارىنىڭ سەزىم ەرەكشەلىگى وسى. مۇنداي ءتاتتى ولەڭ اقىندا وتە كوپ. تاتتىلىگى سونشا قايتا-قايتا وقي بەرگىڭ كەلەدى.
«كوگىسىم بۇيرا، سەكىلدى كوگىسىم سەڭسەڭ،
كوگىستىڭ سۇلۋ تاڭىردەي پەرىسىن كورسەم.
جىلايدى جۇرەك اققۇبا مۇڭىنا قاراپ،
سەن ءۇشىن ولسەم ارمان نە، سەن ءۇشىن ولسەم.
بۋددانى - ءۇندى، اللانى قادىرلەر - اراب،
ىشكەندەي اقىن كۇيى اسەم ءار ۇننەن اراق.
سەن ءۇشىن ولسەم ارمان جوق سەن ءۇشىن ولسەم،
جىلايدى اپپاق ءان سۇيگەن تاڭىرگە قاراپ...»
مۇنداي اسەرلى سازدى تالداپ، تاپتىشتەپ، بورشالاپ، ءتۇسىندىرۋدىڭ ءوزى ويسوقىلىق ەمەس پە! بۇل - ۇنسىزدىكتە جالعىز ءوزىڭ عانا وتىرىپ، تىڭداي بەرەتىن ناعىز ولەڭ، ناعىز ساز. ولەڭنىڭ كەيبىر جولىن ءۇزىپ الىپ، «سولاي» دەپ تۇسىندىرۋگە كەلمەيدى. اۋەلى تۇسىندىرمەك بولعاننىڭ وزىندە دە اسەمدىكتى بۇزىپ الاسىز. كوكىرەك سەزىمنەن اسەم ىرعاق ارقىلى توگىلىپ تۇرعان ءان سازىنا «نەلىكتەن؟» دەگەن سۇراقتىڭ ءوزى كومىلىپ قالماق. ايتسەدە ولەڭنەن كوڭىلدە قالعان ءۇش ءتۇرلى ويدى ايتپاسقا شارا جوق.
ءبىرىنشى: «جىلايدى جۇرەك اققۇبا مۇڭىنا قاراپ»، ناعىز مۇڭنىڭ اققۇبا بولاتىندىعىن، سوعان قاراپ تەلمىرگەن سۇيكىمدى دە سۇلۋ جۇرەكتەردىڭ جىلايتىنىن بىزگە جۇماتايدىڭ سەزىم ۇلىلىعى ۇيرەتتى. اۋەلى ءسىز مۇڭعا قاراپ تەلمىرگەن جۇرەك-قىزعا عاشىق بولاسىز. اقىننىڭ جۇرەگى وسىنشا نازىك (جىڭىشكە) سەزىمتالدىقتى يگەرگەن.
ەكىنشى: بۇگىنگە دەيىنگى قالىپتاسقان ۇعىم بويىنشا بۋددا - ءۇندىنىڭ، اللا - ارابتىڭ تاراتقان سەنىم ۇلگىسى ەكەنىن بىلە تۇرا ءبىز ونى ءدال سولاي دەپ ايتۋعا باتا المايمىز. ويتكەنى سەنىمدەگى ەڭ ۇلكەن قۇدىرەت - پايعامبارلار دا، ادامزات تەك سولار ارقىلى عانا جاراتۋشىعا بارار جولدى تاپپاق بولاتىن. جۇماتاي وسى سەنىمگە ۇلكەن جاڭالىق اشىپ، ءتاڭىر سەنىمىندەگى كونە ۇعىمدى جاڭعىرتا بىلگەن. وزىندىك (قازاقى) سەنىم قۇدىرەتىنە دەگەن سونى جول تاۋىپ، تەك سول ارقىلى دۇنيە-تىرشىلىكتى ايالاپ، رۋحاني ويدىڭ بيىگىنە كوتەرىلگەن. ول قۇدىرەتى-مۇڭىنا دەيىن تازارعان جۇرەك سازى مەن جۇرەك ءۇنىن بەينەلەگەن ولەڭ ءسوزدىڭ قاسيەتى ەدى. جۇماتاي اقىندىقتى قۇدىرەتتىلىك دەپ باعالاپ، سول ارقىلى ادامداردى ءوز-ءوزىنىڭ كوكىرەگىندەگى جاسىرىن قۇدىرەتتىڭ قۇپيا سىرىن اشىپ، تەك سوعان تابىنۋعا شاقىرا بىلگەن.
ءۇشىنشى: سەزىم تازالىعى ارقىلى ماڭگىلىككە اشقان جولى. جۇماتايدىڭ سەزىمىندەگى كەڭ الەم - اپپاق انگە كومىلگەن اق ولەڭ-الەم. سول الەمدە زۇلىمدىق پەن زومبىلىق، قۋانىش پەن قايعى سونداي-اق اق پەن قارا، جاقسى مەن جامان دەگەن سياقتى ءتۇرلى ۇعىم جوق. وندا تەك ماحابباتتىلىق پەن ماڭگىلىك قانا بار. «سەن ءۇشىن ولسەم» دەگەن ارمان ايتىلىپ تۇرعانى بولماسا قايعىلى ءولىم جوق. كەڭىستىكتەن جىلاپ توگىلگەن اپپاق ءان مەن ۇلى تاڭىرگە دەگەن قۇشتارلىق بولعانى بولماسا، اۋەلى اقىننىڭ ءوزى دە جوق، ول دا اپپاق سەزىمگە ءسىڭىپ كەتكەن، سەزىمگە اينالعان. اتاقتى اقىن ماعجاننىڭ «الديلە، ءولىم الديلە...» دەيتىن عاجايىپ ولەڭى ەسىڭىزدە بولار. جۇماتايدىڭ مىنا ولەڭى دە ماعجاننىڭ ولەڭىنەن ەشقانداي كەم تۇسپەگەن. اۋەلى ماعجاننان كەيىنگى قازاق اقىندارىنىڭ ماڭگىلىك تۋرالى تۇسىنىگى ەداۋىر تۇزەلگەنىن اڭعارتادى. زامان تالابىنىڭ ءوزى دە ماڭگىلىك بولماق. اقىن زامان تالابىن تاپتىق ۇعىمعا اينالدىرعان كەرەعار كەزەڭدە ومىرگە كەلدى. ول تۇستاعى تۇسىنىك بويىنشا جالاڭ (جىلاۋىق) ولەڭ جازۋعا بولعانىمەن كوكىرەكتەگى ناعىز ارمان-مۇڭدى دالەلدەۋگە بەرىك تيىم سالىندى. ومىرلىك ماقساتى-بەس، ون جىلدارمەن عانا شەكتەلەتىن كۇرمەۋلەۋ تۇسىنىكتىڭ ومىرشەڭ تالاپقا ساي كەلمەيتىنىن جۇماتاي اقىن جەتە تۇسىنگەن دە، ونى ماڭگىلىك ۇعىممەن جەڭە بىلگەن. «سەن ءۇشىن ولسەم ارمان جوق، سەنۇشىن ولسەم» دەپ ءولىمدى دە ەركەلەتە جىرلاپ، اپپاق اق ءۇندى جىلاتىپ، تاڭىرگە قاراتىپ، الاقان جايدىرادى. الەمدى اپپاقان كومكەرىپ، اينالا تۇگەل اق انگە بالقىعان ولىمدەي بەيبىت راحاتپەن ءتاڭىردى ىزدەپ جىرلايدى. كوكىرەكتى قۇرساعان تۇنەك سەزىمنەن ارىلىپ، جان راحاتى ماڭگىلىكتى ىزدەيدى.
جالعاسى بار...
