وتكەن جىلدارى ەستىگەن سۇمدىق ستاتيستيكام، قازاقستاندا ءوزىنىڭ تۋعان بالاسىنا اليمەنت تولەمەي، قاشىپ جۇرگەن 500 000 "ەركەك" بار. قورقىنىشتى ما؟ تاعى ءبىر الاڭداتىن ستاتيستيكا، بۇگىنگى تاڭدا بالا-باقشاعا رەسمي كەزەككە 500 000 ءبۇلدىرشىن تىركەلگەن. بۇل تسيفرلار كادىمگىدەي رەسمي ۇيىمداردىڭ زەرتتەگەنى. ۇشىپ-قاشىپ جۇرگەندەرى مەن قۇجاتى دۇرىس بولماي ستاتيستيكاعا ەنبەي قالعانى قانشا ما دەشى...
⠀
بۇل تسيفرلاردى پايدالانىپ زارلاپ، بىرەۋدى كىنالاپ، نەگاتيۆ ايتقىم كەلىپ تۇرعان جوق. كەرىسىنشە كەرەمەت كەڭەس پەن ادەمى اقىل، بولاتىن بيزنەسي يدەيانى ۇسىنعالى وتىرمىن. كەيدە سۇراپ جاتادى، قولىمدا اقشام بار نە بوس ۋاقىتىم، جەلانيەم بار، قانداي بيزنەس اشسام بولادى دەپ. مەن ايتامىن، ەڭ الدىمەن بيزنەس ىزدەمە، كليەنت ىزدە. تۇسىنىكتىرەك بولسىن، الدىمەن كليەنتىڭ بار بولىپ تۇرسا، سودان سوڭ بيزنەس جايلى ويلان. ياعني ءبىرىنشى سۇرانىس تۋىپ، كەيىن ۇسىنىس جاساعان ادەمى جۇرەدى. ال بىزدە كوپشىلىك الدىمەن ۇسىنىس جاسايدى، سوسىن وعان سۇرانىستىڭ بار ەكەنىن وزىندىك ويى مەن ستەرەوتيپتەرىنە سۇيەنىپ، دالەلدەۋگە تىرىسادى. نەگىزى كليەنتى جوق، سايكەسىنشە بيزنەستە دامۋ، قالتادا اقشا جوق.
⠀
ەندى نە ىستەمەك كەرەك... بيزنەستىڭ كوكەسى - سەرۆيس. شىعىنى از، ريسكى دەرلىك جوق، پايداسى كوپ. وعان كليەنت تابۋ ءۇشىن سوتكاڭدى اشاسىڭ، سوڭعى 3 كۇندەگى كىرىس قوڭىراۋلارىندا نە اڭگىمە بولعانىن ەسىڭە تۇسىرەسىڭ. ساعان جۇرت نە ماسەلەمەن حابارلاسادى، سول - سەنىڭ نيشاڭ. ايتپاقشى، سوڭعى كەزدە 2 ۇنامايتىن ءسوزدىڭ ءبىرى - نيشا (ەكىنشىسى - ستارتاپ. ول جايلى كەيىنىرەك كوسىلەرمىن). نيشا ىزدەگىشتەرگە ايتارىم، سەن نيشانى تاپپايسىڭ، نيشا سەنى تابادى. سەنىڭ جۇرتتان جاقسى جاسايتىن شارۋاڭنىڭ، قىزمەتىڭنىڭ، تىرلىگىڭنىڭ ءبارى - سەنىڭ نيشاڭ. ەكىنىڭ ءبىرى كوشىرىپ الاتىن دۇنيە - نيشا ەمەس. تەلەفون ارقىلى دوستارىڭ مەن تانىستارىڭ كوپ سۇرايتىن سەرۆيستى ادەمىلەپ ۋپاكوۆكالاپ، جۇيەلەپ، قۇندىلىعىن ارتتىرىپ، نارىققا ۇسىناسىڭ. سەن ءبىر تىرلىكتى ەلدەن جىلدام، ساپالى نە ارزان جاساي الساڭ، دەمەك ناعىز سەن جاسايتىن بيزنەس سول!
⠀
كونتاكتىدەن دەنى دۇرىس بىردەڭە شىقپاسا، تەلەفوندا بوس بىلشىلداپ وتىراتىن بولساڭ، تۆ، گازەت، نەشە ءتۇرلى سايتتاردان جاڭالىق وقىپ جۇرەسىڭ. ارينە، جاعا ۇستاتارلىق، جان تۇرشىگەرلىك، ادام شوشىتارلىق ستاتيستيكا الدىڭنان شىعا كەلەدى. سول ءبىر پروبلەماعا مەملەكەتتى سىنايتىن ازاماتتىق راكۋرستان ەمەس، شانستى جىبەرمەيتىن كاسىپكەري كوزقاراسپەن قارايسىڭ. مىسالى، 500 000 اليمەنت تولەمەيتىن ەركەكسىماقتارعا نە بيزنەس ويلاپ تابۋعا بولادى؟ بىردەن 3 يدەيا جارق ەتە قالدى: 1) اليمەنتىن ءوندىرىپ بەرەتىن جەكە زاڭگەرلىك كومەك نەمەسە جەكە سوت ورىنداۋشى قىزمەتى 2) اليمەنت الا الماي جاۋتەڭدەگەن ايەلدەرگە پسيحولوگيالىق قولجەتىمدى قىزمەت 3) اكە مەيىرىمىنە تويماعان بالالاردى دامىتاتىن ورتالىقتار...

جالپى ويلانساڭ، شىعا بەرەدى. بالا-باقشا كەزەگىنە تۇرعان بالالاردىڭ ستاتيستيكاسىنا قاراپ، جەكە بالا-باقشا اشساڭ، كليەنتسىز قالمايسىڭ. بالانى جان-جاقتى ينتەللەكتۋال دامىتاتىن بالا قاراۋشى قىزمەتى. تاڭنان كەشكە دەيىن 2-3 ساعات بالانىڭ ويى ءبولىنۋى ءۇشىن ساۋدا ورتالىقتاردىڭ ىشىنەن بالالارعا ارنالعان ويىن الاڭدارى، شوۋلار، كونتسەرتتىك باعدارلامالار دەپ كەتە بەرەدى. بۇل ماركەتينگ اناليز جاساۋ ارقىلى سانالى تۇردە بيزنەسكە كەلۋ دەپ اتالادى.
⠀
ايتا بەرسەك، يدەيا كوپ. ەكى قولعا ءبىر كۇرەك دەمەكشى، ديۆان جاعالاماعان، سوتكا سيپالاماعان ادامعا نارىق تا، اقشا دا، تىرلىك تە كوپ. ول ءۇشىن سۇمدىق باس پەن اسىپ-تاسىپ بارا جاتقان ءبىلىمنىڭ دە قاجەتى شامالى...

نۇرلان جانايدىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz