Abay erkindigining fenomeni nede?
Keyde oilaymyn: osy Abay erkindigining fenomeni nede? "Mynmen jalghyz alysqan" Abaygha quat bergen nendey kýsh?... Búny týsinu ýshin "sandalmamen kýn keshken" pende Abaydyng izine týspeymin, ólenderine ýnilemin: " telmirip tereng oidyng sonyna eremin". Adam erkindigin shekteytin birneshe faktorlar bar. Sonyng biri - qoghamdyq pikir - kópting pikiri. Ásirese - kópting maqtauy. Kópting maqtauy - tappay aitylghan maqtau - adamnyng qol-ayaghyn shyrmap, qúldyqqa týsiredi ,oy erkindiginen aiyrady. Búl oydyng matauyn Abay birden short kesedi:
"Men maqtannyng qúly emes,
Shyn aqylgha zorlyq joq.
Antúrghan kóp púl emes,
Ólim barda qorlyq joq".
Nege "antúrghan kóp púl emes": nege kópting pikiri (maqtauy) ólshem bola almaydy? Óitkeni: kópti Tәniri atqan:
"Kóp Tәniri atqan maqtay ma,
Ol Tәniri atqan bolmasa?
Joqty-bardy shatpay ma,
Kópting ózi onbasa?"
Kópke - Tәnirding oghy (qarghysy) tiygen: "Qúday qarghayyn degen kisisining aqylyn alady". Sondyqtan "kópte aqyl joq". Biraq "kóp qorqytady": óz degenine kóndirgisi keledi, tizege salady, - Túlghany qorlaghysy keledi. Osy kezde: " Adamnyng kózin jonggha bolady, biraq jenuge bolmaydy". Óitkeni - Ólim bar - "Ózekti erge bir ólim!". "Ólim barda qorlyq joq!". Ólim - myna ótkinshi fәny dýniyedegi baqilyqqa úmtylghan adam erkindigining garanty! Osy oilau jýiesinen Erkindikting gimni esip qoya beredi! Mine, Abay erkindigining bir syry! Al biz tap osylay aita alamyz ba, Aghayyn?!
Omar Jәlelúlynyng әleumettik jelidegi paraqshasynan
Abai.kz
