Jalpy, TMD elderinde Resey ýshin Belarusitan keyingi eng senimdi, eng elgezek, asa dos halyq joq desek shyndyqtan alystay qoymaspyz. Búl jerge «eng tәueldi» degen sózdi joghary jaqtaghylar renjip qalar degen sypayshylyqpen ghana qospay otyrmyz. Áytpese, sol bir qabyrghagha qatty batar dýniyeden onsha alystay qoyghan joqpyz-au, sirә.

Alayda osy bir ózin tek qana «úly» sanaytyn kórshimizding oiy mýldem basqa sekildi. Bizdi resmy jau sanamaghanymen, biz jaqtan tek qana qauip-qater men basqynshylyq sekildi dúshpandyqqa sayatyn dýnie kýte me dep qaldyq...

Áytpese kýni keshe ghana bir tәuelsiz elding aumaghynan, yaghny Reseyding Astrahani oblysynda ornalasqan Kapustiyn-Yar deytin әskery synaq poligonynan ekinshi bir tәuelsiz el - Qazaqstannyng Jambyl men Qaraghandy oblystarynyng aumaghynda ornalasqan Saryshaghan poligonyna qaray «Terek» deytin kontiynentaralyq ballestikalyq zymyranyn jiberip, ózderining «keremet» әskery kýsh-quatyn kórsetkendigin basqasha qalay baghalaugha bolady?

Múny dәl bir bizding «Túnghysh Preziydent» kýnin toylaytyn mereke aldynda jiberuining astarynda qanday syr bar? Ony az deseniz, Reseyding ýnemi úly derjavalyq iydeyanyng uyn sebetin «1-shi arnasy» «zymyran nysanagha dәl tiydi» dep quanyp, bórikterin aspangha attty. Onyng ýstine «qazaqstandyqtar múny kometa dep oilap, jappay suretke týsirip, mәz boluda» dep bizdi nadan kórip, mazaqqa ainaldyruyn qaytersin...

(Ol jaqtan osylay úshyryldy)

Áriyne «dәl tiygendigine» biz de quandyq. Áytpese, ol pәle sәl auytqyp ketip, betin aulaq qylsyn, әriyne, ana Jezqazghannyng ýstine top ete qalsa, qayter edik? Reseyding nesi ketedi, «azdap shyghyn kelgen shyghar, ne qylar deysin?» dep jauyrdy jaba toqyp, pәleni ózimizge audara salady da, qoyady. Ótkende ózderining zymyrany qúlap, geptil tógilgende de «e, ne qylar deysin, auagha kelgen esh ziyan joq» dep basyn ala qashqan joq pa? Nege kónbegen halyqpyz, «maqúl» dedik te qoydyq.

(Bizding aspanda osylay kórinedi)

Jalpy Resey, osy әbden kónergen, ol sonau kenes ókimeti týsynda, yaghny 1975 jyly jasalynghan, sosyn qayta-qayta jamap-jasqalghan, 1985 jyldan beri RF әskery kýshining tiziminen shygharylmaghan osynau eski-qúsqyny bizding tóbemizden úshyryp, osynda dýrkin-dýrkin atqylap, synauyn qashan qoyady?

Álde, úyatta bolsa aitayyq, «Búgha berse, súgha beretin» sayasatpen bizdi mýldem synaq alanyna ainaldyryp bitti me? Negizi solay shyghar. Áytpese, bizding elge әskery bazasyn bosqa qaptatpaghan bolar. Saryshaghandy bylay qoyghanda, Bayqonyr da Reseyding myqty әskery bazasy emes pe?..

Sondaghy Reseyding kózdegeni ne? Shynymen, jau bizding aumaqtan keledi dep oilay ma? Solay-au... Óitkeni jaqynda ghana taghy bir jaysyz habar estidik. RF Qorghanys ministrligi jazghanday, soltýstiktegi kórshimiz bizding Qostanaygha tayaq-tastam jerdegi Chelyabi oblysynyng shekarasyna «Tornado-S» degen zalppen atatatyn reaktivti arttilleriya jýiesin ornatyp tastapty. Olardyng әskery mamandary aitqanday «búl osy aimaqtaghy qauipsizdikti nyghaytady-mys». Sonda bizding Qostanay oblysynan keletin ol qanday qauip? Álde bizding ónirde lankesterding otryadtary qaptap, Reseydi jaulap almaq niyette me?

Al búl qaru oiynshyq emes, asa qaharly dýniye. Atqylaghan zymyrandary anau-mynau emes, birden 120 shaqyrym jerdegilerding bәrin órtep, joq qylyp jiberedi. Endi bir ghana súraq. Osynday qarudy shekaramyzgha taqap qoyghan kórshimizding niyeti dostyq pa, qastyq pa? «Startegiyalyq odaqtaspyz, mәngilik dospyz, irgemiz ajyraghan kórshimiz» dep jýrgen el osylay istese, ózgelerge ne joryq?

(«Tornado» degen myqtyng osy)

Búdan shyghatyn qorytyndy bireu ghana. Bizdegi Reseyding әskery bazalaryna múqiyat qarap, olardyng qanshalyqty qajet ekendigin bir saralap alu kerek. Óitkeni múnday bazalardyng negizinen ózderi qauip kýtetin, sol elderge býlinshilik әkeletin aumaqtarda, mәselen Moldoviyanyng bir bólshegi sanatalatyn Pridnestroviyada, sosyn Gruziyanyng bólshegi sanalatyn Abhaziyada ornalasqandyghyn eskersek, ol bazalardyng maqsatynyng syry belgili.

Ózgesi-ózge, dәl qazir Qazaqstanda Resey shyr-bolatynday eshbir elden qauip joq. Kórshiles ózbek pen qyrghyz elderi - tuysqan halyqtar. Al Qúday saqtasyn, Qytaydan Resey týgili Amerika da qorghay almaydy. Onyng ýstine búl kórshimiz qashanda tek sauda-sattyqty ghana kózdeydi. Al Resey kózir etip otyrghan Aughanstan tәlipterining talay memleketterdi kóktey ótip, Chelyabi jete qoyynyng ózi neghaybyl. Ózgesin bylay qoyghanda, sol tәlip degen «asa qauipti jaudan» esh aiylyn jimay-aq, eshkimnen kómek súramay-aq, otyr ghoy ózbek bauyrlarymyz. Al bizge alystaghy әldebir lankesterden qorqudyng tipti de reti joq. Tek, kórshilerimiz arandatpasa bolghany...

Osyndayda atamyz qazaq «Jau joq deme jar astynda, bóri joq deme bórik astynda» degendi beker aitapaghan bolar.

Jaybergen Bolatov

Abai.kz