Elimizde epiydemiyanyng taralu tendensiyasyn kәsiby túrghyda baghalay alatyn mamandar az. Qazaqstanda 2007 jyldan beri epiydemiolog mamandaryn dayyndalmaghan. Búl turaly býgin  «Aq jol» fraksiyasynyng jetekshisi, Mәjilis deputaty Azat Peruashev ózining deputattyq saualynda mәlimdegen eken. Ýkimet basshysy Asqar Maminning atyna qarata aitylghan deputattyq saualdyng tolyq mәtinin jariyalaghandy jón kórdik.

Qazaqstan Respublikasynyn

Premier -  Ministri

A.Ú.Maminge!

Qúrmetti Asqar Úzaqbayúly!

Eki ay boyy býkil dýniyejýzi tang atysymen koronavirus turaly aqparatty maydannan habar kýtkendey qaraydy. Basqa eldermen salystyrghanda Qazaqstan boyynsha ahual el Preziydenti men Ýkimet  qabyldaghan  karantiyn  engizu men elimizding ónirlerde ózin-ózi oqshaulau sharalary ong nәtiyjesin berdi.

Búl býkil әlemdik qauymdastyq orasan shyghyndargha, adamy shyghyndargha úshyrap jatqanda әleumettik – ekonomikalyq túrghydan bolmasa da elimizde indetting auyr saldary joyylady degen ýmit úyalatady.

Oqshaulau kezindegi dәrigerler men memlekettik organdardyng qyzmetine týsinistikpen qarap, shydamdylyq tanytqan azamattar qúrmet pen alghysqa layyq.

Qorytyndy shygharugha әli erte bolsa da, tótenshe jaghday birneshe ótkir mәselelerding basyn ashyp berdi. Olardyng kópshiligi qoghamda qyzu talqylanuda, «Aq jol» Demokratiyalyq partiyasy ózining aldynghy mәlimdemelerinde jәne deputattyq saualdarynda naqty faktilerdi atap ótken bolatyn.

Degenmen, myna bir mәsele erekshe qaraudy qajet etedi. Bizding partiyagha ótinishpen jýgingen medisina salasynyng qoghamdyq ókilderining aituynsha, Qazaqstanda on bes jyldan beri epiydemiolog mamandary dayarlanbaydy eken.

Medisinalyq joghary oqu oryndarynyng 2005-2007 jyldargha deyin júmys istep kelgen sanitarlyq – epiydemiologiyalyq fakulitetteri emdeu fakulitetteri men jalpy medisina fakulitetine biriktirildi. Sodan beri medisinalyq joghary oqu oryndarynda «Epiydemiologiya» mamandyghy joq, olardyng biliktilik talaptary da joyyldy.

Búnday jaghday obektivtik sebepterge baylanysty tudy, óitkeni sol kezde JOO bitirushiler mamandyqtary boyynsha júmys taba almady, al SES organdary júmysqa ornalasushylardyng arnauly kәsiby qúzyrlaryna emes,  memlekettik qyzmet talaptary boyynsha basymdyq berdi.

Býgingi tanda epiydemiologiya salasynyng songhy mamandary tauarlar men qyzmet kórsetu sapasy men qauipsizdigin baqylau organdarynda, nemese jeke menshik salada júmys isteydi. Olar zeynetke ketken song olardyng oryndaryn, qazirgi qoghamdyq densaulyq saqtau salasynyng úiymdastyrushylary, yaghni, menedjerler men zangerler basady. Alayda epiydemiyanyng aldyn alu jәne jong erekshe kәsiby biliktilikti, virusologiya, immunologiya, biohimiya jәne taghy basqalar salalardy qajet etedi.

Sondyqtan, bizding eldegi pandemiya dengeyining tómendigi turaly optimizmimiz faktilermen rastalghanmen, epiydemiyanyng damu tendensiyalaryn kәsiby týrde baghalay alatyn adamdardyng azdyghyna alandau kerek. Sonymen qatar, qazir júmysqa qaytyp oralyp jatqan keybir kәsiporyndardaghy epiydemiologiyalyq ahualdy baghamdau tipti mýmkin emes. Alayda pandemiyamen kýres dәl sol jerlerde sheshiledi.

Memleketting nazarynan tys qalghan epiydemiologtardyng joghaluy - «otryad jauyngerding joghalghanyn bayqamadynyn» keri kelui, elimizdegi densaulyq saqtau jýiesinin, onyng normalary jәne basymdyqtary - jahandyq daghdarystar men qarsylyqtargha dayyn emestigin kórsetedi.

Áriyne, búl jaghday tek densaulyq saqtau jýiesindegi mәsele ghana emes.

Qazir bizding basty nazarymyz dәrigerlerimizding janqiyarlyq enbegine auyp otyr, olar ózderining densaulyqtaryn qúrban ete otyryp búrynnan kele jatqan olqylyqtardy jauyp, kәsiby biliksizdikterdi kórsetpey, jergilikti medisina sheneunikterining bassyzdyqtaryn bayqatpady. Densaulyq saqtau ministrligi shúghyl әreket etip, júrtshylyqtyng talaptaryna nazar  audaruda.

Kóptegen elderde qúndylyqtardy qayta qarau jýrude, «júldyzdardyn», kәsiby sport jәne shou – biznes ókilderining milliondaghan jalaqylaryna qatysty keri pikirler aitylyp, qarapayym dәriger enbegi qogham ýshin qanshalyqty manyzdy ekeni aityluda

Ekonomikada jәne ómir sýru dengeyinde ghana emes, sonymen qatar búrynghy densaulyq saqtau jýiesi tiyimsiz bolghan densaulyq saqtau qaupi salasynda da jana, әldeqayda qatal shyndyq payda boldy. Koronavirusty indetting qaytalanuy Japoniya men Singapur siyaqty damyghan elderde de bayqalady, halyqaralyq sarapshylar pandemiyanyng úzaqqa sozylatyn sipaty men jana virustardyng payda bolatynyn boljauda.

Jogharyda aitylghandargha baylanysty, Qazaqstannyng «Aq jol» Demokratiyalyq partiyasynyng Ýkimetten shúghyl týrde:

- Qaraghandy memlekettik medisina akademiyasy nemese Batys Qazaqstan medisina uniyversiyteti (búryn sәikes fakulitetter bolghan) bazalary janynda mamandandyrylghan Epiydemiologiyalyq ortalyq (institut) qúrudy;

- medisinalyq joghary oqu oryndarynda «epiydemiologiya» mamandyghyn qalpyna keltirudi, oqu baghdarlamalary men biliktilik talaptaryn bekitudi;

- jana oqu jylynan bastap atalghan mamandyq boyynsha abituriyentter ýshin qosymsha granttar, onyng ishinde «Bolashaq» halyqaralyq baghdarlamasy boyynsha shet elderde oqu granttaryn bóludi;

- jergilikti jerlerde epiydemiologiyalyq ahualdy baqylau ýshin medisinalyq mamandardyng qajettiligi ýshin qayta dayarlaudy;

- Tauarlar men qyzmetter qauipsizdigi Komiyteti qyzmetkerleri ýshin medisina qyzmetkerlerining beyindik dengeyinde sanitarlyq –epiydemiologiyalyq mindetti biliktilik talaptaryn engizu boyynsha sharalar qabyldaudy súraydy.

Qúrmetpen,

«Aq jol» demokratiyalyq partiyasy fraksiyasynyng deputattary.

Abai.kz