Jyl sayyn 9 mamyr taqaghanda orysy bastap, basqalary qoshtap, alaulatyp-jalaulatyp jýrip, «Bessmertnyy polk» deytin soyy bólek, salty basqa sheru ótkizetin. Reseyding Tomski qalasynda 2011 jyly beysayasy aksiya retinde bastalghan is býginde orystan ózge elderde de әidiktelip atqarylatyn bolghan. Orystan ózge el degende negizinen postkenestik memleketterdi aityp otyrmyz. Sonyng ishinde biz de barmyz...

9 mamyr sayyn Ekinshi dýniyejýzilik soghys ardagerlerining kózi tirilerine qúrmet kórsetip, qúrbandaryn eske alatyn dәstýr bar edi. Endi oghan «Bessmertnyy polk» deytin qosyldy. Ótken jyly Almaty men Astanada osy sheruge úzyn-yrghasy 140 myng adam qatysypty.

Búl biz ýshin bóten dәstýr. Bireuler bilmey shyqty. Al endi bireuleri bilip túryp, bilgenin istedi. Al búghan bizding biylik maqúldyq kórsetti. «Mәngilik polk», «Mәngi ólmes polk», «Jaujýrek polk» dep atauyn toqsan týrli ózgertip alghany da ras. Odan ózgerip ketken dýniyeni kórmedik. IYә, bireuler ózderining maydanda mert bolghan atalarynyng suretterin ústap jýrdi. Al bireuleri bayaghyda-aq, qanqasy qúlaghan Sovetting qan qyzyl jalauyn jelbiretip, atalarymen birge qandyqol qasapshy Iosif Stalinning portretin tóbelerine kóterdi. Tәuelsizdigin jariyalaghan memleket ýshin búdan ótken basynu bar ma?!

«Bessmertnyy polk». Búl jeti-segiz jyl búryn orystar oilap tapqan beysayasy aksiya edi. Býginde býtin bir elding iydeologiyalyq qaruyna ainaldy. Ásirese, Kremli Qyrymdy anneksiyalaghan son, «Bessmertnyy polk» jәne osy tektes aksiyalar orys әlemining propogandalyq sayasatynyng bir bólshegi canalatyn boldy.

Orystaghy onlayn sheru

Al, biyl covid-19 pandemiyasyna baylanysty atalghan shara Reseyde onlayn formatta ótetin boldy. Mәskeudegi 200-den asa led-ekranda, OKKO onlayn-kinoteatrynda, sonday-aq, «Bessmertnyy polk Rossiya» portalynda onlayn rejimde ótkiziletini aityldy.

Osy aqparat taraghaly arada az uaqyt ótkende, Qazaqstanda da onlayn sheru ótetini belgili boldy. Kimder ótkizbek?

Bizde de «Onlayn Bessmertnyy polk» ótedi

«Tengrinews.kz», «Massaget.kz», «Salem Social Media», «Aitube.kz» újymy jәne «Júldyz FM» radiostansasy birigip, «Bessmertnyy polk» aksiyasyn onlayn ótkizetin bopty. Búl «bizding japtym jala, jaqtym kýie» sózimiz emes! Ózderi sýiinshilep, habarlaghan aqparat.

«Qazaqstanda Tótenshe jaghday rejiymi 11 mamyrgha deyin úzartyluyna baylanysty Jenis kýnin oqshaulanu tәrtibimen ótkizuge tura keledi.

Osyghan baylanysty «Tengrinews.kz», «Massaget.kz», «Salem Social Media», «Aitube.kz» újymy jәne «Júldyz FM» radiostansasy birigip «Bessmertnyy polk» aksiyasyn onlayn rejimde ótkizetin bolyp sheshti», - depti.

Depti de, kez kelgen adam óz qúttyqtaulary men suretterin jibere alatynyn aityp, arnayy elektrondy poshta men «WhatsApp» jәne «Telegram» kanaldarynyng nomerin jariyalapty. Onlayn sheru 9 mamyr kýni Núr-Súltan uaqytymen túp-tura 10:00-de, «Tengrinews.kz»,  «Massaget.kz» jәne«Aitube.kz» platformasynda tikeley efirde ótkizilmek.

«Tengrinews.kz» aqparatyna sensek, búl aksiyany Jambyl atyndaghy Qazaq memlekettik filarmoniyasy men Biybigýl Tólegenova, Roza Rymbaeva, Qayrat Núrtas,  Ayqyn Tólepbergen, Renat Gaysiyn, Mәdina Sәduaqasova bastaghan 100-ge juyq adam qoldaghan eken. Aksiya keshki saghat 20:00-ge deyin jalghasady-mys.

Basqasy basqa, búl aqparatty әueli Qazaqstannyng Mәdeniyet jәne sport ministrligi әleumettik jelide bólisipti. Mine, kórdiniz be?! Eldegi iydeologiyalyq jaghday osy.

Jenis meyramyn toylaghan, súm soghystyng zúlmatyn kórgenderdi úlyqtaghan, úmytpaghan dúrys. Úmytpau kerek eken dep, bóten sayasattyng soyylyn soghyp ketpeu de kerek-ti, Aqtoty Rahmetollaqyzy!

Soyylyn soghu degennen shyghady, bizding biylik basqasyn qoyyp, óz halqynyng aldynda Kremlige kiriptarlyghyn kórsetip qoyghan joq pa, osy? Olay bolmasa, Tәuelsiz kýnde, óz elining iri-iri qalalarynda Stalinning portretin ústatyp, Kenesting qyzyl tuyn jelbiretip qoymas edi ghoy. Áy, olay bolmasa, Kremli iydeologiyasynyng qaruyna ainalghan «Bessmertnyy polkti» Mәdeniyet ministrligi jarnamalamas edi ghoy. Olay bolmasa Qazaqstannyng aqparat qúraldary onlayn sheru ótkizip, әlektenbes edi ghoy... Úzyn sózding qysqasy, búl Soltýstiktegi kórshining kónili ýshin jasalyp jatqan dýniye. Basqasha aqtaugha jәne kelmeydi.

Aytpay jýrgen joqpyz. Osy bir bóten әdetti qoy turaly jyl sayyn aitamyz. «Bessmertnyy polkti» ótkizuge tyiym salu turaly byltyr da, aldynghy jyly da aityldy. Ataghynan atan shógetin aghalar aitty, atalar aitty. Estiytin qúlaq bolsa... Estimedi emes, estidi. Endeshe? Endeshe eki boljam jasaugha bolady. Ya, estip túryp, eregeskendey ótkizdi, ya sol soltýstikting pәrmeninen shygha almady... Boldy. Bitti.

Ukrainadaghy asharshylyqty jarty әlem – «Genosiyd» dep tanydy. Al biz she?.. Biz «Bessmertnyy polk» ótkizip, Stalindi tóbemizge kóteremiz! Onan son, 31 mamyr. Byltyrghyday Almaty men Astanada 140 myng adam asharshylyq qúrbandaryn eske alu ýshin alangha shygha ma? Shyghar-au, al oghan jergilikti biylik rúqsat bere me? Qaydam! Sebebi – qorqady. Miting bolyp ketuden qorqady. Sóitedi de, «beybit sheru ótkizuding tәrtibi bar» degen jeleumen, aldap-sulap qaytarady. Biz soghan kónemiz. Odan qalsa karantinning syltauy taghy bar... Óitkeni, biylikting tizginshilerine «Alash sheruin ótkizinder» dep pәrmen beretin basqa eshkim joq. Al Alash arystaryn úlyqtau qazaqtan basqa eshkimge kerek te emes! Olay emes dep kóriniz...

Ary ait ta, beri ait, әlgi sheru biyl da ótetin boldy.

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz