Beysenbi, 28 Nauryz 2024
Jauap 13714 35 pikir 7 Mamyr, 2020 saghat 19:37

Shahanovtyng shyndyghy. «Óleng 40-45 jyl búryn jazylghan...»

Osydan biraz uaqyt búryn «Facebook» jelisinde Qazaqstannyng Halyq jazushysy, aqyn, qogham qayratkeri Múhtar Shahanovtyng Serikjan Bilashúlyna «arnaghan» óleni jariya boldy. Dәlirek aitsaq, әleumettik jeli qoldanushylary aqynnyng «Erkekterge kózqaras jәne әielge siyrek jolyghatyn baq» atty ólenin jariyalap, «avtor búl ólendi Serikjan Bilashúlyna arnaghan», dep taratty.

Áueli әlgi ólenning tolyq mәtinimen tanys bolynyzdar:

ERKEKTERGE KÓZQARAS nemese
ÁYELGE SIYREK JOLYGhATYN BAQ

(Qazaqtyng batyr úly Serikjan Bilәshúlyna arnadym)

Otyrarda bir qadirli qariyanyng qanatty,
Túlpar tektes aty bopty sýisintken bar alapty.
Minezi sәl jaysyz eken shodyr bala ispetti,
Sharshap-talyp shóldese de aryqtan su ishpepti.
Jek kórgenin jaqyn kelse, tarpyp, teuip tistepti,
Sodan ayaq shiderlenip, bastan jýgen týspepti.
Bozbalalar symbatyna kóz tastaytyn tabyna,
Qariyanyng ay didarly qyzy bopty taghy da.
Sol jas aru, әkesine bylay depti bir kýni:
- Áke, sening darqandyghyng shaqyrady kýlkini,
Qiqar, tentek myna atyndy mәpeleudi qoymaysyn,
Ayyrbastap,
satyp,
soyyp, nege kózin joymaysyn?
- Ras, qyzym, sózinning joq qatesi,
Attyng qiqar minezi bar, - dep kýrsindi әkesi, -
Tek búl beybaq - at bitkenning zeregi,
Týsken kezde bәigelerge, jarysqa,
Jaralghanday shabu ýshin alysqa
Aryn salyp,
kýshin, terin tógedi,
Biraq sózsiz birinshi bop keledi.
Áygilegen elge kýshin,
Sol ghalamat enbegi ýshin,
Qiqarlyghyn keshiruge bolmay ma?!
Keshirmesek, bette tanba qalmay ma?!
Az ba elde túlpardy asqan baghy bar,
Juas,
kónbis,
mop-momaqan jabylar?!
Qasiyetin sezbese de, tәlim alar, tabynar,
Juasty әrkez maqtaytyn júrt tabylar.
Bәlkim, túlpar sol ýshin de yzaly,
Yzalyny baghalaugha shabandaumyz biz әli.
Naghyz erkek túlpargha úqsas, ainam-au,
Saghan qylmys ol jayynda oilamau.
Tolghaghy kem talghamyna bar tanym,
Basyna baq qonbay ma dep qorqamyn...
Dúrys shyghyp әkesining esebi,
Qyzdyng joly bolmay qapty desedi.
Oylan, juas jan izdegen, jar izdegen, jas talap,
Ómir sening kýtkeninnen әldeqayda basqaraq,
Erkek súlu kórinbey me erkimen,
Erkindikting núry oinaghan kórkimen.
Jalghandyqqa kýres ashqan isimen,
Sýigenine bergen qaysar sertimen
Jәne sony qorghay bilgen kýshimen.
Oyly әlemning әieldersiz kýni bar ma kóktegen,
Áytse de men әielge úqsas erkekterdi jek kórem!
Erkekterge eliktegen әielding de az tabary,
IYә, әr jynys óz minezin saqtauymen baghaly.
Jigit jigit sanala ma búghyp jýrse tasanda,
Óz pikiri joq erkekten qorqu kerek qashanda!
Qanattyny keri tartyp, tabandap,
Úshar kezde úsha almaytyn shabandap,
Óz pikiri joq erkekter el basqarsa, ne bolmaq?!
Toqtamaydy erkekter men telpekterding jarysy,
Oylan, qalqam, erkekti erkek etip kelgen - namysy.
Myqty kim bar namys atty batyrdan,
Bir sóz ýshin qanshama erkek tirshilikten jan keshti.
Bir sóz ýshin jekpe-jekke shaqyrghan
Qaysar Pushkin Dantesti.
Ar-namystyng qúrbandyghy
Az bolmapty, qayrauly әli әdiletting baltasy.
Jerding aman túrghandyghy -
Sol namysqoy erkekterding arqasy.
Árkez núrly ýmit seuip aldymyzda tang jatsyn,
Qayghy kelse jenilmeytin,
Baqyt kelse semirmeytin,
Er minezin qadirleytin
Áyelderding danqy artsyn!
Al, jas aru, túrmaydy eshkim jolynda,
Óz taghdyryng dәl qazir óz qolynda.
Talghamyndy әigiley me talabyn,
Kókeyindi sezip túrmyn, qaraghym.
Aytqanynnan shyqpaytyn,
Meselindi jyqpaytyn,
Saghan momyn, júp-juas erkek kerek,
Jo-joq, erkek emes-au, telpek kerek.
Eger býgin qayta tusa úly Abay,
Ol da saghan qalar edi únamay.
Baqanyng da әnine say baghy bar,
Izdegening jaby bolsa, tabylar.
Naghyz baqyt túyaghymen túlpardyn,
Qiyalymen súnqardyn
Ólshenetin myna úshqyr zamanda
Birte-birte qúnsyzdanar baghang da.
Men senemin, shyn erkekting aldynda
Qyzaratyn kýn tuady saghan da...
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tek ol kýnning kesh kelgeni jaman da!

R.S.
Beu, Serikjan, ardaqty inim, batyrym,
Súiyqtady mening daghy aqylym.
Jas úlghaydy, bilmey qalam,
Alysym kim, jaqynym,
Namyssyz kim, batyrym.
Tipti keyde senip qalam,
Ósek aitsa qatynym.

Azayghany osy bolar
Tau kótere almas salmaqtyn,
Osy kýni jel aidaghan qanbaqpyn.
Sezedi ishim azayghanyn,
Jigitsing dep shygharatyn barmaqtyn.
Kәrilikting kesirinen,
Bir itterding sheshimimen,
Kestim sening jolyndy,
Keshir sony, ardaqtym!
Keshire gór, Ardaqtym!

"Oyan, qazaq!" Fb-paraqshasynan.


Óz kezeginde búl aqparat ta, ondaghy óleng de qoghamnyng qyzu talqysyna týsti. Áleumettik jelide әrtýrli әngimeler aityldy. El pikiri ekige jaryldy. Aqyn Múhtar Shahanovty aqtaushylar men jaqtaushylar da, dattaushylar da boldy. Bir top qazaq ziyalylary aqyndy qoldap mәlimdeme jasaghan eken. 

Al býgin aqyn atalghan ólenge hәm jelide óz atyna aitylyp jatqan syny pikirlerge jauap beripti. 2,5 minuttyq beyne rolikte talqy tudyrghan ólenining osydan 40-45 jyl búryn jazylghanyn jәne onyng Serikjan Bilәshúlyna esh qatysy joq ekenin aitypty...

Múhtar Shahanov:

- Osydan 40 jyl, 45 jyl búryn men «Erkekterge kózqaras jәne әielge siyrek jolyghatyn baq» degen óleng jazghan ekem. Al ol ólende ruhsyzdargha tiysedi. Sodan keyin, eldik, últtyq mýddege tamyr jibere almaghan adamdargha tiysedi...

Mine, sol ólendi «Men Serikjan Bilashqa arnap jazyppyn», degen ótirik shyghyp jatyr. Ol kezde Serikjan Bilәshting zaty týgili atyn da bilmeytin, eshkim. Al, qalay men oghan arnap jazamyn? Búl endi úyat mәsele ghoy! Osyghan baylanysty maghan bylapyt sózder aitylyp jatyr. Jýzden astam adam sóilegen. Ártýrli dengeydegi pikirlerin aitady. Sonyng barlyghy meni jamandaghanda tóbe shashyng tik túrady. Meni qoldap, birneshe myng adam pikir bildiripti. Solardy men qoldaymyn. Barlyghymyz, eldik, últtyq, shyndyq mýdde biyiginde jolygha bereyik! Mening mynaday ústanymym bar:

Kim shyndyghyn joghaltyp alsa,
Aqty – aq, qarany – qara, dep aitudan qalsa,
Yaghni, sózi basqa, isi basqa bolsa,
Eldik, últtyq mýddege tamyr jibere almasa,
Pendeligi ózin emes, qoghamyn da aldasa,
Onday aqynnyng da, ghalymnyng da, sayasatkerding de
mazmúny, danqy dalbasa!

;feature=youtu.be

Abai.kz

35 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1562
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2256
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3531