Qazaqstan Respublikasynyn
Aqparat jәne qoghamdyq damu ministri
A.Gh. Balaevagha!

Qúrmetti Aida Ghalymqyzy!

Sizdi Qazaqstan Respublikasynyng Aqparat jәne qoghamdyq damu ministri bolyp taghayyndaluynyzben shyn jýreketen qúttyqtaymyn!

Óziniz jaqsy bilesiz, Preziydent Qasym-Jomart Toqaev «Sheteldegi qandastarymyzdy elge qaytaru isi eshqashan nazardan tys qalghan emes, qalmaydy da. Dýniyejýzindegi qandastarymyzdyng basyn tughan jerde biriktiru – bizding qasiyetti paryzymyz» - dedi.

Sonday-aq, Qasym-Jomart Kemelúly «Syndarly qoghamdyq dialog – Qazaqstannyng túraqtylyghy men órkendeuining negizi» atty túnghysh Joldauynda «Ýkimet kóshi-qon ýderisin basqaru ýshin pәrmendi sharalar qabyldauy tiyis» - dep, tapsyrma berdi.

Ókinishke oray, Preziydent nazaryndaghy sol sheteldegi qandastarymyzdyng kóshi-qon mәselesi Ýkimetting nazarynan tys qalyp bara jatqan sekildi kórinedi maghan.

Mine, Preziydent Joldauy jariyalanghaly alty aidan asty, Ýkimetting qabyldaghan «pәrmendi sharasynyn» jylty bayqalmaydy.

Jarty jyldan artyq talqylanghan «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine halyqtyng júmyspen qamtyluy jәne kósh-qon mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» Zanynyng jobasy jarty jyldan artyq talqylanyp, Parlamentting qos palatasynyng maqúldauynan ótip, Memleket basshysynyng qol qongyna jiberildi.

Atalghan Zang jobasyna úsynghan biraz úsynystarymyzdyng joly bolmady. Tipti, Zannamalardaghy bir-birine sәikes kelmeytin óreskel qatelikterdi Zang jobasyn dayyndaushy ministrlik pen zang shygharushy organ bile túryp, týzetuge qúlyqsyzdyq tanytty. Ýkimet keri qaytarumen boldy.

Áriyne, búl Siz basqaratyn ministrlikting qúzyryndaghy sharua emes.

Endi shettegi qandastar, kóshi-qon mәselesining Siz basqaratyn ministrlikke qatysty túsyna toqtalayyq.

Óziniz jaqsy bilesiz, Elbasymyzdyng tikeley tapsyrmasymen sheteldegi qandastarymyzdy qoldau maqstynda 2017 jylghy 13 qazanda «Otandastar qory» kommersiyalyq emes aksionerlik qoghamy qúryldy.

Kórnekti memleket jәn qogham qayratkeri Núrtay Ábiqaev aghamyz basshylyq etetin sol «Otandastar qory» búl kýnde Siz basqaratyn ministrlikting qúzyretinde. Ýsh jylgha tayau uaqyt ishinde «Otandastar qory» ózining keregesin tiktep, әlemning qazaqtar qonystanghan birneshe memleketine baryp qaytty. Manyzdy sharalar úiymdastyrdy. Ýlken jobalardy qolgha alyp, jemisti júmys jýrgizip jatyr.

Ókinishke oray, «Otandastar qorynyn» shettegi qandastarymyzdyng últtyq bolmysyn saqtauy, etnikalyq qazaqtardyng elge oraluy ýshin búdan da jemisti qyzmet atqaruyna qolbaylau bolyp túrghan eki mәsele bar.

Ol – sheteldegi qandastarymyzdy qoldau turaly arnayy zan men keshendi memlekettik baghdarlamanyn joqtyghy.

Osy maqsatta Siz basqaratyn Aqparat jәne qoghamdyq damu ministrligi «Otandastar qorymen» birlesip, sol zang men baghdarlamanyng jobasyn jasaghan edi. Bir - eki mәrte mamandardyng talqysyna da salghan bolatyn. 

Mine, oghan da bir jyldyng kólemi boldy, nege ekeni belgisiz, osy júmys sheshimin tappay keledi.

Bizding el ýshin basty qauip – elden kóship ketushiler sanynyng erepaysyz kóptigi. 1991-2018 jyldar aralyghynda Qazaqstannan basqa elderge kóship ketken adamdar sany 3,7 mln. adamgha jetken. Tek songhy on jyldyng ishinde (2009-2019j.) ishinde Qazaqstannan Reseyge 300 myng adam qonys audarypty. 

QR Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministrligi Enbek, әleumettik qorghau jәne kóshi-qon komiytetining mәlimetinshe, respublika boyynsha 1991 jylghy 1 shilde men 2019 jyldyng 1 shildesi aralyghynda tarihy otanyna oralyp, qandas mәrtebesin alghan etnikalyq qazaqtardyng sany 1 046 158 eken. Búl – 339 307 otbasy.

Demek, kóship kelushilerden kóship ketushilerding sany ýsh ese kóp. Sonda, kishi-girim bir memleketting halqy kóship ketken ghoy.

Al, sarapshylardyng pikiri boyynsha, shetelderde 7 mln. etnikalyq qazaqtar túrady eken. Búl Qazaqstanda túryp jatqan 18,5 mln. halyqtyng 38% qúraydy.

Taghy da resmy mәlimetterge sýiensek, 1991 jyldan bastap 2018 jylgha deyin Qazaqstanda halyq sany 11%, kórshi Ózbekstanda 60%,  Tәjikstanda 68%, Qyrghystanda 43% ósipti. 

Kórshilerimen salystyrghanda, Jer kólemi jaghynan alghashqy ondyqqa kiretin Orta Aziyadaghy kóshbasshy memleket Qazaqstannyng halyq sanynyng ósui artta qalghan. 

Qúrmetti Aida Ghalymqyzy!

Ýkimetting qalay qaraytynyn bilmeymin, al biz ýshin búl óte qorqynyshty әri qauipti jaghday bolyp otyr. Eshqashan beyjay qaraugha bolmaytyn mәsele!

Áriyne, júrt shetelge Qazaqstanda jan bagha almay qalghandyghynan nemese sayasy qysym kórgendiginen kóship ketip jatqan joq. Kerisinshe, olar da óz úrpaghynyng bolashaghyn oilap, tarihy Otandaryna oralyp jatyr. Dәl sonday maqsatpen Otanyna oralghysy keletin qandastarymyz da az emes qazir. Kóshi-qon mәselesinde Qazaqstannyng endi arqany kenge salyp, beygham jýre beruine bolmaydy. Biylik qazaqtar kóp túratyn memlekettermen memleket aralyq kelisimder jasap, ondaghy etnikalyq qazaqtardy qauyrt kóshirip aludyng qamyna tezdetip kiriskeni jón.

Qúrmetti Aida Ghalymqyzy!

Biylikting biraz baspaldaghyn basyp, Imanghaly Núrghaliyúly sekildi túlghanyng mektebinen ótken, jas әri tәjiriybeli ministrden bizding kýter nәtiyjemiz kóp. Siz Qazaq kóshine búryn biyikten kóz salyp kelseniz, endi óz qolynyzben sheshimder qabyldap, óz qolynyzben júmys atqaratyn oryngha keldiniz. Men sol ýshin qatty quanyp otyrmyn.

Búghan deyingi otyz jylda alys-jaqyn shetelderden bir million qandasymyz kóship kelse, biz endi әr bes jylda bir million qazaqty kóshirip әkeluimiz kerek!

Quatty memleket bolamyz desek, halqymyzdyng sany mol boluy tiyis!

Biz endi osy baghytta júmys isteymiz. Búdan búlay ayaldaytyn, kidiretin uaqyt joq. Keshigemiz! Keshiktik te!! Arqany kenge salyp jýre bersek, «Qasiyetti paryzdy» qashan oryndaymyz?!!

Ol ýshin, eng aldymen kemel Zan, keshendi memlekettik baghdarlama dayyn boluy shart.

Siz óz qúzyretinizding sheginde «Otandastar qory» men Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghynyng birlesip, búdan da jemisti júmystar isteui ýshin, jogharyda atalghan Zang jobasy men memlekettik baghdarlamany birden qolgha alyp, qabyldatyp jәne bekttirip beruiniz kerek! 

Biz Sizden osyny talap etemiz jәne qay kezde de qoldaugha dayynbyz!!

Taghy da jana qyzmetinizben qúttyqtay otyryp, barsha júmysynyzgha tabys, bereke, jenis tileymin!

Zor qúrmetpen,

Auyt Múqiybek,

QR Preziydenti janyndaghy

Últtyq qoghamdyq senim kenesining mýshesi.          

Abai.kz