Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Joghary Euraziyalyq ekonomikalyq kenesting beyne konferensiya formatynda ótken kezekti otyrysyna qatysty.

Onlayn sammitke Armeniya Respublikasynyng Premier-Ministri Nikol Pashinyan, Belarusi Respublikasynyng Preziydenti Aleksandr Lukashenko, Qyrghyz Respublikasynyng Preziydenti Sooronbay Jeenbekov, Resey Federasiyasynyng Preziydenti Vladimir Putin jәne Euraziyalyq ekonomikalyq odaq janyndaghy baqylaushy memleketting basshysy retinde Moldova Respublikasynyng Preziydenti  Igori Dodon, sonday-aq, Euraziyalyq ekonomikalyq komissiya alqasynyng tóraghasy  Mihail Myasnikovich qatysty.

Jiynnyng kýn tәrtibinde 2025 jylgha deyingi euraziyalyq ekonomikalyq integrasiyanyng strategiyalyq damuy turaly mәsele talqylandy. Otyrys barysynda Memleketter basshylary Euraziyalyq ekonomikalyq odaq ayasyndaghy yntymaqtastyqtyng basym baghyttaryn, sonyng ishinde, Kubagha Euraziyalyq ekonomikalyq odaq janyndaghy baqylaushy memleket mәrtebesin beru mәselesin qarastyrdy.

Qazaqstan Preziydenti óz sózinde «2025 jylgha deyingi euraziyalyq ekonomikalyq integrasiyanyng strategiyalyq damu baghyttary turaly» qújattyng jobasyna erekshe nazar audardy.

Qasym-Jomart Toqaev búl manyzdy qújatty qabyldau iydeyasyn qolday otyryp, Strategiyanyng keybir bólimderin qayta talqylap, әli de pysyqtay týsu kerek ekenin aitty.

– Aldaghy birneshe jylgha arnalghan integrasiyanyng negizin qalaytyn atalghan qújattyng erekshe manyzdy ekenin eskere otyryp, ony әli de talqylap, betpe-bet kezdesu barysynda qabyldaghan jón. Erte me, kesh pe, biz bir-birimizben kezdesemiz, – dedi Memleket basshysy.

Sonymen qatar Preziydent osy qújatqa qatysty birqatar týsindirme jasady. Qasym-Jomart Toqaev birinshi kezekte tauarlardyng kedergisiz әri shekteusiz tasymalyn is-jýzinde qamtamasyz etu, sektorlar boyynsha taraptarmen kelisilgen birynghay qyzmet kórsetu naryghyn kezen-kezenimen qúru, ortaq energetikalyq jәne qarjy naryghyna dayyndalu qajet dep sanaydy.

Memleket basshysy Odaqqa mýshe elder arasyndaghy ekijaqty yntymaqtastyqtyng kópqyrly ekenin atap ótip, onyng ekonomikalyq, әleumettik, gumanitarlyq qatynastardy qamtitynyn jetkizdi.

– Sondyqtan atalghan mәselelerdi besjaqty formatta Euraziyalyq ekonomikalyq komissiyany qatystyra otyryp qarastyru, onyng naqty iske asuyn qiyndatady. Densaulyq saqtau, bilim jәne ghylym salalaryn Euraziyalyq ekonomikalyq komissiyanyng qúzyretine tolyq kólemde beru, onyng ekonomikalyq baghytyn aitarlyqtay ózgertip jiberui mýmkin. Yaghni, 2015 jylghy Euraziyalyq ekonomikalyq odaq qúru turaly kelisimning mәnine qayshy keledi, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Qazaqstan Preziydentining aituynsha, integrasiyalyq júmys últtyq qúqyqtyq jýiening erekshelikterin eskeruge tiyis әri últtyq zannamany ýilestiru jәne birizdendiru mәselelerin qarastyru kezinde «jetkilikti qajettilik» qaghidatyn ústanuy kerek.

– Strategiyada  úsynylghan zannamanyng «ýilestiruge jәne birizdendiruge» qatysty qúqyqtyq jauapkershilik ornatu bólimindegi әkimshilik jәne qylmystyq, keden isi, tehnikalyq retteu, tútynushylardyng qúqyghyn qorghau siyaqty birqatar sala, bizding pikirimizshe, aqylgha qonymdy jetkiliktilik qaghidatyna әli de tolyq jauap bermeydi. Al búl últtyq qoghamdyq oi-pikirding Strategiyany qabyldamauyna alyp keledi. Óitkeni Strategiya ýkimetter men parlamentterding derbes qúqyghyn shekteydi, – dedi Preziydent.

Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaev Euraziyalyq ekonomikalyq komissiyanyng ókilettigin keneytu mәselelerine múqiyat bolugha shaqyrdy.

– Euraziyalyq ekonomikalyq odaqqa mýshe-memleketterding qyzmet kórsetu, ózara sauda mәseleleri boyynsha ýshinshi elmen ótkizetin ekijaqty kelissózderine Komissiyanyng qatysu qúqyghyn beru qosymsha zertteudi qajet etedi, – dedi Preziydent.

Memleket basshysy dәl qazirgi jaghdayda Euraziyalyq ekonomikalyq odaqpen yntymaqtastyqtyng basym baghyty ekonomikany qayta qalpyna keltiru mәselesi boyynsha qúryluy kerek ekenin jetkizdi. Qasym-Jomart Toqaev Ózbekstan Parlamentining Euraziyalyq ekonomikalyq odaqqa baqylaushy memleket retinde kiru turaly sheshimin qúptady.

Memleket basshysy ózara sauda, biznesti qoldau, sifrlandyru jәne kóliktik logistika salalaryndaghy yqpaldastyq mәselelerin odan әri nyghaytu jónindegi naqty úsynystaryn ortagha saldy.

Birinshiden, Qazaqstan Preziydenti pandemiya kezinde payda bolghan barlyq shekteuler men kedergilerdi kezen-kezenimen aludyng josparyn jasau qajet dep sanaydy.

– Bizding densaulyq saqtau, sanitarlyq, veterinarlyq jәne ózge de baqylaushy vedomstvolarymyz daghdarystan sabaq alyp, sonday-aq, bir jaghynan azamattarymyzdyng densaulyghyn saqtaytyn, ekinshi jaghynan tauarlardyng kedergisiz qozghalysyn qamtamasyz etetin yqpaldastyqtyng tiyimdi mehanizmderin úsynuy qajet. Pandemiyagha qarsy kýres kezinde, odan keyingi shekteuler alynghan kezende de kólik qúrylymdarynyn, sanitarlyq qyzmetterdin, shekaralyq vedomstvolardyng júmysy jýieli boluy manyzdy, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy ekinshi mәsele retinde Euraziyalyq ekonomikalyq odaqtyng aqparattyq jýiesin biriktiru júmystaryn qolgha aludyng manyzdylyghyn aitty.

– Memlekettik organdarymyzdyng yqpaldastyq ornatqan negizgi aspektilerin sifrlandyru arqyly bizding elderimiz biznes-prosesterdi jenildetuge, ózara tauar ainalymyn arttyrugha, bizneske әkimshilik jýktemeni azaytugha qol jetkizedi, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Ýshinshiden, Qazaqstan Preziydenti kólik-logistika qyzmetin damytu qajet dep sanaydy.

– Atalghan bastama ayasynda biz últtyq tauar ótkizu jýiesin qúrudy bastap kettik. Ol 2022 jylgha qaray 24 kóterme-taratu ortalyghynan túratyn bolady. Búl 5 million tonna auyl sharuashylyq ónimin saqtap, óndep, taratugha mýmkindik beredi. Odaqqa mýshe mýddeli elderding arasynda tauar taratudyng ortaq jýiesin qúru mýmkindigin qarastyrudy úsynamyn, – dedi Memleket basshysy.

Qasym-Jomart Toqaev biznesti qoldau mәselesine de erekshe nazar audardy. Preziydent qazirgidey daghdarys kezeninde Euraziyalyq ekonomikalyq odaqqa mýshe memleketterding barlyq resursy júmys oryndaryn túraqtandyrugha jәne saqtap qalugha baghyttalghanyn aitty. Sonymen qatar Memleket basshysy Odaqtyng shyghyny kóp jekelegen sheshimderin oryndau, atap aitqanda, qazirgi daghdarys jaghdayynda keybir tauar týrlerin mindetti týrde tanbalau asa qajet emes dep esepteydi.

Qazaqstan Preziydenti Euraziyalyq ekonomikalyq odaqqa mýshe elderding qarjy-ekonomika ministrlikteri basshylarynyn, jalpy ýkimetterding daghdarystan keyingi kezendegi syrtqy syn-qaterler men ekonomikany damytugha qatysty sharalardy talqylau ýshin arnayy alang ashyp, ony belsendi qoldanudyng manyzdylyghyn mәlim etti.

Sammit qorytyndysy boyynsha Qasym-Jomart Toqaevtyng úsynysymen «2025 jylgha deyingi euraziyalyq ekonomikalyq integrasiyanyng strategiyalyq damu baghyttary turaly» qújat negizinen maqúldanghanymen, qabyldanghan joq. Odaqqa mýshe memleketterding ýkimetteri men Komissiyagha Strategiyany pysyqtau tapsyryldy.

«Euraziyalyq bestiktin» kóshbasshylary Joghary Euraziyalyq ekonomikalyq kenesting kelesi otyrysyn 2020 jyldyng kýzinde Minsk qalasynda ótkizuge uaghdalasty.

Abai.kz