Ótken ómir sabaqtarymyz bolashaqqa jol silteytin baghdarymyz. Maghan tәuelsizdigimizding 20 jyldyghyna oray «Azat» qozghalysy tarihyna qatysy bar derek kózderin bere alasyz ba?» - dep harlasushylar bar.

Solardyng súrauy boyynsha tarihymyzdyng tam-túm dereginen qyzyghushylardyng jadyna tamyzyq bolsyn degen oimen toqsanynshy jyldary Oral oblysynda qúrylghan keybir qoghamdyq-sayasy úiymdardyng ómirinen derek beretin tarihy datalardy hronologiyalyq retimen oqyrmangha úsynamyn.

 

Qoghamdyq úiymdar men sayasy partiyalardyng

ómirinen derekti datalar

 

1990 jyly 27 qantarda oblystyq filarmoniya ýiinde Oral oblystyq «Qazaq tili» qoghamynyng konferensiyasy ótip, qogham tórayymy bolyp A.Qadyrbaeva saylandy.

01.02.1990 jyly Almatyda Jazushylar Odaghynyng ýiinde Respublikalyq «Azat» azamattyq qozghalysy qúryldy. Tentóraghalary S.Aqatay, M.Esenaliyev, M.Shormanov

24.02.1990 jyly Oral qalalyq kazaktarynyng tarihiy-mәdeny qoghamy dýniyege keldi. Atamany: iy.V.Baev.

31.03.1990 jyly Oral qalalyq «Qazaq tili» qoghamynyng qúryltayy ótip, onyng túnghysh tóraghalyghyna S.Abylaev, birinshi orynbasarlyghyna N.Q.Siysenbaev saylandy.

Ótken ómir sabaqtarymyz bolashaqqa jol silteytin baghdarymyz. Maghan tәuelsizdigimizding 20 jyldyghyna oray «Azat» qozghalysy tarihyna qatysy bar derek kózderin bere alasyz ba?» - dep harlasushylar bar.

Solardyng súrauy boyynsha tarihymyzdyng tam-túm dereginen qyzyghushylardyng jadyna tamyzyq bolsyn degen oimen toqsanynshy jyldary Oral oblysynda qúrylghan keybir qoghamdyq-sayasy úiymdardyng ómirinen derek beretin tarihy datalardy hronologiyalyq retimen oqyrmangha úsynamyn.

 

Qoghamdyq úiymdar men sayasy partiyalardyng

ómirinen derekti datalar

 

1990 jyly 27 qantarda oblystyq filarmoniya ýiinde Oral oblystyq «Qazaq tili» qoghamynyng konferensiyasy ótip, qogham tórayymy bolyp A.Qadyrbaeva saylandy.

01.02.1990 jyly Almatyda Jazushylar Odaghynyng ýiinde Respublikalyq «Azat» azamattyq qozghalysy qúryldy. Tentóraghalary S.Aqatay, M.Esenaliyev, M.Shormanov

24.02.1990 jyly Oral qalalyq kazaktarynyng tarihiy-mәdeny qoghamy dýniyege keldi. Atamany: iy.V.Baev.

31.03.1990 jyly Oral qalalyq «Qazaq tili» qoghamynyng qúryltayy ótip, onyng túnghysh tóraghalyghyna S.Abylaev, birinshi orynbasarlyghyna N.Q.Siysenbaev saylandy.

1990 jyly mausym aiynda Oral oblysy orys-kazaktarynyng «Qayta týleu komiyteti» (Vozrojdeniye) qúryldy.

1990 jyly Almatyda respublikalyq Qazaq tili» qoghamynyng tamyz plenumynda A.Qadyrbaeva jinalghandardy túnghysh ret Oralda qúrylghan «Komiytet vozrojdeniyamen» jәne onyng «Maniyfestimen» tanystyrdy.

1990 jyly 27 tamyzda qalanyng E.Pugachev atyndaghy alanynda Oral kazaktary alghashqy mititingige shyqty. Mitingide KSRO Jogharghy Kenesi atyna Oral oblysyn Resey qúramyna qosu talaptary kórsetilgen «Qarar» qabyldandy.

03.09.1990 jyly Oral oblystyq «Alash» últ azattyq qozghalysy partiyasy» qúryldy. Jetekshisi: Ismaghúl Hasenúly.

04.09.1990 jyly Oral qalalyq Kenesining «Orys tili qaladaghy jergilikti resmy til bolyp tabylsyn. Oral qalasynda is qaghazdary, sot isi orys tilinde jýrgizilsin» - degen Qazaq SSR Til turaly Zanyn búrmalaghan №5-2; 5-3-shi qaulylary shyqty.

19.09.1990 jyly Qazaq SSR Til turaly Zanyn búrmalaghan Oral qalalyq Kenesining №5-2; 5-3-shi qaulylarynyng kýshin búzu turaly oblys prokurory Q.Sh.Talipovtyn halyq deputattary Oral oblystyq Kenesine jazghan Úsynys Haty týsti.

21.09.1990 jyly Oralda «Forum» qoghamdyq-sayasy ortalyghy ýiinde aimaqtaghy qalyptasqan kýrdeli sayasi, últaralyq mәselelerge baylanysty ghalymdar men tarihshylar qatysqan «Sovettik Qazaqstan shynayy egemendik jolynda» degen taqyrypta ghylymiy-praktikalyq konferensiya ótti.

22.09.1990 jyly ataman A.Kachalin kazaktardyng tarihiy-mәdeny qoghamynyng qúryltayshylyghymen «Narodnoe dviyjenie vozrojdeniya» (NDV) atty ýshinshi bir qozghalystyng dýniyege kelgenin mәlimdedi. Búl qozghalystyng baghdarlamasynda Oral oblysyn Reseyge qosu basty maqsattyng biri retinde kórsetildi.

30.09.1990 jyly «Forum» qoghamdyq-sayasy ýiinde oblystyq jәne qalalyq «Qazaq tili» qoghamdarynyng birikken jinalysy ótti. Onda Preziydent jәne Jogharghy Kenes atyna qazaq halqynyng talap-tilekterin bildiretin, oblystaghy últaralyq ahualdyng ushyghyuyna әkelui mýmkin territoriya tútastyghynyng qamtamasyz etilui men Oral qalalyq kenesining til turaly zandy búrmalaghan sheshimin toqtatu qajettigi turaly 7 úsynystan túratyn «Ashyq hat» qabyldandy.

09.10.1990 jyly KSRO halyq deputaty N.A.Markinning basqaruymen Oraldaghy «Omega» pribor jasau zavodynda «Qazaq SSR-ning egemendik turaly Deklarasiya jobasynyn» talqylanuyna jәne «Til turaly Zanyna» qarsylyq bildirgen orys-kazaktarynyng yqpalymen keteen qala júmysshylarynyng jiyny ótip, «Ýndeu» qabyldandy.

21.10.1990 jyly Aqtóbede «Aldaspan» qoghamdyq birlestigi qúryltayynyng delegattary KSRO perziydenti M.S.Gorbachevqa jәne Qazaqstan preziydenti N.Nazarbaev atyna «Vozrojdeniye» kazak qozghalysynyng separattyq pighyldaryna alandaushylyq bildirgen «Talap Hatyn» jiberdi.

30.11.1990 jyly Krasnodari qalasynda Resey kazaktary Odaghynyng Kenesi ótip, onda «Resey kazaktarynyng Deklarasiyasy» qabyldandy. Osy qújatqa qazaqstandyq Ertis, Jetisu jәne Jayyq kazaktary Odaghy Resey kazaktarynyng qúramdas bóligi retinde kirdi.

04.12.1990 jyly Oral oblystyq prokurorynyng jәne Ádilet basqarmasynyng talap etuimin halyq deputattary Oral qalalyq kenesining HHI saylanghan altynshy sessiyasy №6-6 qaulysymen, ózderining til turaly zandy búrmalaghan 1990 jyl 4 qyrkýiektegi №5-2; 5-3-shi qaulylarynyng kýshin joydy. Búl qújatqa Oral qalalyq kenesi tóraghasynyng orynbasary A.Lubaviyn qol qoydy.

1991 jyly aqpan aiynda orys-kazaktary «Oral Kazak Avtonomiyanyng egemendigi Deklarasiyasyn» jariyalady.

21.05.1991 jyly Oralda bir top til janashyrlarynyng qoldauymen QAQ «Azat» qozghalysynyng bastauysh úiymy qúryldy. Hatshysy: T.Jolmanov.

1991 jyly 28 mamyrda Oral qalalyq atqaru komiytetining orys - kazak әskerlerining patsha aghzamgha qyzmet etuining 400 jyldyghyn atap ótu jónindegi №712 qaulysy shyqty. Qújatqa qalalyq atqaru komiytetining tóraghasy B.Gh.Moldashev pen is basqarushysy A.N.Martyshkiyn qol qoyghan.

06.06.1991 jyly «Forum» qoghamdyq-sayasy ýiinde respublikalyq «Azat» azamattyq qozghalysynyng Oral oblystyq bólimshesi qúryldy. Jetekshileri: A.Zinulliyn, Q.Tólejanov.

15.06.1991 jyly Resey kazaktarynyng qúryltayshylyghymen «Oral kazaktary Odaghy» (Soyz Uraliskih kazakov) atty «әskeri» qúrylymnyng qúrylghandyghy jariyalandy. Atamany: A.A.Kachaliyn.

05.07.1991 jyly qalatkomnyng 28.05.1991 jylghy №712 qaulysy negizinde Oral kazak әskerlerining patsha aghzamgha qyzmet etkenine 400 jyl merekesin «Oral óniri halyqtary dostyghy kýni» ayasynda 5-6 qazan «Respublika kýnine» oraylastyra ótkizu jóninde Oral oblystyq Kenesining tóraghasy N.Esqaliyev qol qoyghan ekinshi sheshimi shyqty.

17.07.1991 jyly Oral qalalyq partiya komiytetining burosy «qayta qúrudyng óristep, qoghamnyng demokratiyalanuy endigi jerde kazaktargha halyqtyng bir bóligi degen obektivti bagha beru qajettigin tudyryp otyr» - dep, olardy «etnos», «últ» retinde tanu qajettigin mәsele etip qoydy.

1991 jyly «Azat» úiymynyng qúryltayshylyghymen «Tamasha» shaghyn kәsiporny qúryldy. Ony әr jyldary A.Zinullin T.Sәtqúliyev, Gh.Saparov, E.Qobylanov basqardy.

04.09.1991 jyly Almatyda ótken qúryltayda respublikalyq «Azat» azamattyq qozghalysynyng negizinde «Qazaqstannyng Respublikalyq Partiyasy» qúryldy.

13.09.1991 jyly Oral oblystyq «Azat» qozghalysy janynan «qyrkýiek oqighasy» kýnderi qoghamdyq tәrtipti qadaghalau maqsatynda «Namys» toby qúryldy. Jetekshileri: T.Jolmanov, O.Qystaubaev.

14.09.1991 jyly «qyrkýiek oqighasy» kýnderi oblystyq «Azat» qozghalysy janynan sportshy jigitterding toby qúryldy. Jetekshisi: N.Qonarbaev.

15.09.1991 jyly 400 jyldyq mereytoy degen jeleumen Oral qalasynda belgilengen býkilreseylik kazaktardyng qúryltayy «Kazak avtonomiyalyq respublikasynyn» resmiyligin jariyalap jibermekshi boldy.

13.09-16.09.1991. kýnderi aralyghynda «Azat» qozghalysynyng úiymdastyruymen Oralda avtonomiya qúryp, oblys aumaghyn Reseyge qosudy maqsat etken orys-kazaktarynyng separattyq әreketterine narazylyq retinde respublikamyzdyng 12 oblysynan kelgen eriktilerding «Býkilqazaqstandyq antiyseparatistik qarsylyq aksiyasy» ótti. Nәtiyjesinde býkilqazaqstandyq narazylyq aksiyasy Resey tarapynan jer daulaghan «sayasy terrorizmnin» betin qaytardy.

16.09.1991 jyly narazylyq aksiyasynyng songhy kýni «Jayyq kazaktarynyng arandatu әreketterine baylanysty Qazaqstannyng «Azat» respublikalyq partiyasynyng qorytyndy Mәlimdemesi» - taratyldy.

17.09.1991 jyly «Oral oqighasy» boyynsha Qazaq SSR Jogharghy Soveti Prezidiumynyng arnayy otyrysy ótip, onda kazaktardyng separattyq pighyldary aiyptaldy.

22.09.1991 jyly «Azat» azamattyq qozghalysynyng Oral oblystyq úiymynyng qúryltayy ótip, onda qozghalystyng (04.09.1991 jylghy jarghygha sәikes) búdan bylayghy jerde «QRP-sy Oral oblystyq bólimshesi» bolyp atalatyndyghy jariyalandy. Qúryltaygha S.Aqatay qatysty. Osy qúryltayda partiyanyng tentóraghalary bolyp: A.Zinulliyn, A.E.Qadyrbaeva saylandy.

1991 jyl 5-6 qazan kýnderi respublikalyq «Azat» qozghalysynyng 1-shi sezi ótip, onyng tirkelgendigi 25.12.1991 jyly Ádilet Ministrliginde rәsimdeldi.

1991 jyly 14 qazanda Almaty qalasynda Aysúlu Qadyrbaeva Qazaq jerining aumaqtyq tútastyghyna qol súghyp, jer daulaghan orys - kazaktarynyng separattyq әreketteri qylmys retinde tergelip, oghan sayasy bagha berudi talap etip ashtyqqa otyrdy. Ashtyqqa Oraldyq M.Balmoldiyn, Q.Ibatov jәne Jambyldyq M.Nýsipova men Q.Kәribaeva qosyldy. Sayasy ashtyq 11 kýnge sozyldy.

19.10.1991 jyly Oralda «qyrkýiek oqighasyna» baylanysty Qazaq SSR Jogharghy kenesining deputattary men oblystyq «Azat» qozghalysy jәne «Azat» partiyasynyng birikken jinalysy ótti.

25.10.1991 jyly 13-16 qyrkýiek kýnderi Oralda bolghan «Qyrkýiek oqighasynyn» oryn alu sebepteri men saldarlaryn anyqtau, oghan sayasy jәne qúqyqtyq bagha beru ýshin Preziydenttik komissiya qúryldy.

19.12.1991 jyly Oralda «Azat» qozghalysynyng úiymdastyruymen 15.00 - 19.00 saghat aralyghynda Pugachev alanynda 1986 jylghy «jeltoqsan kóterilisining 5 jyldyghyna» arnalghan rúqsat etligen mitingi ótti. Mitingige qalalyq atqaru komiytetining tóraghasy Q.Jaqypov ózining 13 jeltoqsandaghy №208 sheshimimen úryqsat berdi.

22.12.1991 jyly Qazaqstannyng Respublikalyq Partiyasy «Azat» pen QAQ «Azat» qozghalysynyng birikken otyrysynda oblystyq «Azat» qozghalysynyng teng tóraghalary bolyp A.Zinulliyn, N.Siysenbaev jәne Gh.Saparov saylandy.

12.01.1992 jyly «Azat» partiyasy janynan tәuelsiz «Batys Qazaqstan oblystyq «Adam» erkin kәsipodaghy qúryldy. Jetekshisi: O.Jәkibaev.

31.01.1992 jyly oblystyq «Azat» qozghalysy jergilikti yustisiya basqarmasynda №036-shy bolyp kezekti tirkeuden ótti.

26.02.1992 jyly Almatyda QRP-sy, «Qazaqstannyng Respublikalyq Partiyasy «Azat» bolyp qayta tirkeuden ótti. №0122-shi bolyp Ádilet Ministrliginde qújatyn tirketti. Jetekshiligine S.Aqataev saylandy. Al, «Azat» qozghalysy jetekshiligne M.Esenaliyev, J.Quanyshaliyn, H.Qajahmetov, D.Kóshim keldi.

28.04.1992 jyly «Azat» qozghalysy jәne «Azat» QRP-sy oblystyq filialy janynan «Aq Orda» atty Baspanasyzdar Odaghy qúrylyp, Ádilet Ministrliginde resmy tirkeuden ótti. Jetekshisi: Maqsot Óteghaliyev.

10.04.1992 jyly Batys Qazaqstan oblystyq Ádilet basqarmasynda oblystyq QRP-sy «Azat», «QRP-synyng oblystyq bólimshesi» bolyp qayta tirkeuden ótip, №047-shi kuәligin aldy.

10.04.1992 jyly «Azattyq ýni» atty ýnqaghaz (gazet) 7 myng danamen shyqty.

11.05.1992 jyly «Azat» atty vokalidy aspapty konserttik top qúryldy.

13.05.1992 jyly Oral oblystyq «Azat» qozghalysy men QRP-synyng oblystyq bólimshelerining úiymdastyruymen «Han toghayynda» «Qazaq halqynyng óz últtyq memleketindegi qúqy jәne jastar problemasy» taqyrybyna mitingi ótti.

20.05.1992 jyly «Qazaqstannyng Respublikalyq Partiyasy «Azat» pen «QAQ «Azat» qozghalysy Kenesterining birikken otyrysy ótip, Azat qozghalysynyng teng tóraghalary bolyp A.Zinulliyn, N.Siysenbaev jәne Gh.Saparov saylandy.

31.05.1992 jyly Oralda alghashqy bolyp «Azat» qozghalysy men QRP-sy repressiya qúrbandaryna arnap as berdi.

«Azat» gazetinin 1992 jyl, shilde ayyndaghy №8-shi sanynda 13-16 qyrkýiek kýnderi Oralda bolghan «Qyrkýiek oqighasynyn» (kóterilisinin) oryn alu sebepteri men saldarlaryn anyqtau ýshin qúrylghan Preziydenttik komissiyanyng qorytyndy Anyqtamasy (Spravka) jaryq kórdi.

11.10.1992 jyly Almatydaghy sezde QRP, QAQ «Azat» qozghalysy, Jeltoqsan partiyalary bir sayasy odaqqa birigip (04.09.1991j. qúryltayda qabyldaghan jarghygha sәikes), «Qazaqstannyng Respublikalyq Partiyasy «Azat» bolyp qúryldy.

01.01.1993 jyly Azattyng organy «Batys Qazaqstan» gazetining alghashqy sany 10 myng danamen shyqty. Gazet QR-synyng jәne aqparat Ministrliginde №818-shi bolyp tirkeuden ótti. Redaktory: O.Jәkibaev.

1994-30.08.1995 jj. «Azat» qozghalysy tentóraghalyghyn A.Zinulliyn, N.Q.Siysenbaev, E.Qoblanov atqardy.

14.05.1994 jyly oblystyq «Azat» qozghalysy mitingi ótkizip, onda Preziydent pen Parlament atyna elding әleumettik ómirin sauyqtandyru jolyndaghy ózderining «Ekonomikalyq Konsepsiyasyn» jariyalady.

31.08.1995-1997 jyldary aralyghynda Batys Qazaqstan Oblystyq «Azat» qozghalysynyng tóraghasy qyzmetin D.Ótegenov atqardy.

11.04.1997 jyly Oralda últaralyq jәne aumaqtyq sayasi, ekonomikalyq tәuelsizdikti bayandy etudi maqsat etken «Edil-Jayyq qazaqtarynyng qauymdastyghy» qoghamdyq birlestigi qúryldy. Súltany: A.Zinulliyn, Bas uәziri D.Ótegenov.

2006 jyly Oral qalasynda Jeltoqsan kóterilisining 20, Oral oqighasynyng 15, QR-sy tәuelsizdigining 15 jyldyghyna arnalghan: «Tәuelsizdikting qos qanaty» atty qoghamdyq-tarihy konferensiya ótti. Úiymdastyrushylar: E.Qoblanov, L.Hayredenov.

16.12.2009 jyly Tәuelsizdikting 18 jyldyghyna oray jergilikti ziyaly qauym, qoghamdyq úiym ókilderi men tarihy keyipkerlerding qatysuymen Oral oblystyq tarihy ólketanu múrajayynda dóngelek ýstel ótip, 1991 jylghy «Oral oqighasyna» arnalghan beynederekti búrysh ashyldy.

 

«Oral oqighasy» turaly әr jyldary baspasóz betterinde jariyalanghan maqalalar

 

1. «Azat» bolyp, kazak bolyp tireskenderdi tәuelsizdik tabystyryp otyr» («Egemen Qazaqsatan» gaz., 20.02.2001,T.Qúsayyn);

2. «Oral jeltoqsannyng jalghasy» («Egemen Qazaqstan» gaz., 30.05.2001, N.Q.Siysenbaev);

3. «Jeltoqsan men qyrkýiek tәuelsizdik atty qarlyghashtyng qos qanaty» («Edil-Jayyq» gaz, 01.06.2001, N.Q.Siysenbaev);

4. «Oraldaghy 1991 j. qyrkýiek kóterilisi sayasy baghasyn alugha tiyis» («Edil-Jayyq» gaz., 15.06.2001, T.Jolmanov);

5. «Na poroge desyatiyletiya nezavisimosti» («Edil-Jayyq» gaz., E.Qoblanov);

6. «Oraldaghy dýrbelen» («Altyn Orda», 28.09.2001, S.Erghaliy);

7. «Qaterli kýnder» («Altyn Orda» gaz., 26.10.2001, N.Q.Siysenbay);

8. «Alash pen Azat» («Altyn Orda» gaz., 02.11.2001, S.Erghaliy);

9. «Salauatty halqy bar el-jetim emes» («Jas Alash» gaz., 15.12.2001, O.Jәkibaev);

10. «Jeltoqsan - Oral oqighalaryna sebep bolghan jer mәselesi» («Aqtóbe» gazeti» gaz., 14.12.2000, J.Quanyshәli);

11. «Dýrbelen» («Aq jol Qazaqstan» gaz., 31.10.2003, N.Q.Siysenbay);

12. «Dýrbelen» («Aq jol Qazaqstan» gaz., 07.11.2003, N.Q.Siysenbay);

13. «Azattyng kýireui» («Jas Alash» gazeti, 20.06.2006, N.Q.Siysenbay),

14. «Blagorazumie silinee tankov» («Ekspress K» gaz., 18.08.2006, N.Esqaliyev);

15. «Olar Oraldy bólip әketpek bolyp edi» («Altyn Orda» gazeti,

08-14.09.2006, N.Q.Siysenbay);

16. «Tәuelsizdik jolyndaghy taghy bir búlqynys» («Altyn Orda» gazeti, 08-14.12.2006, J.Shamúratova);

17. «1991 jylghy Oral oqighasynyng qauipti tústary» («Altyn ghasyr» gazeti, 07.09.2007. N.Q.Siysenbay);

18. «Tәuelsizdik túsyndaghy songhy búlqynys» («Ayna Aqtóbe» gazeti, №21-22 qarasha 2009, N.Q.Siysenbay);

19. «El tәulsizdigine tikeley aralasqan tarihy keyipkerler» («Ayna Aqtóbe» gazeti, 19.11.2009, N.Q.Siysenbay);

20. «Azattyq jolyndaghy alghashqy úlandar» («Ayna Aqtóbe» gazeti, 01.10.2009, T.Qatauov).

21. «El irgesin bekitken kóterilis» (S. Erghaly - «Abay - aqparat» 20 qyrkýiek, 2010).

22. «Jayyq kóterilisine - 19 jyl» (S. Erghaly - «Abay - aqparat» 15 qyrkýiek, 2010).

23. «1991 jylghy Oral oqighasy. Daudyng basy» (E.Qarabek - «Altyn ghasyr gazeti, №34,35,36-sandary, 2011 jyl)

24. «Qyrkýiekke» qiyanat jasamayyq, aghayyn» (Begaly Kerderitegi, Kókbóri Berish, «masa.kz» aqparattyq portaly - 24.10.2011).

 

 

«Azat» tarihyna qatysty baspadan shyqqan kitaptar

 

«Aqiqatyn aitqanda» kitaby (M.Esenaliyev: «Qazaqstan» baspasy, Almaty - 1998).

«1991, qyrkýiek - «Oral oqighasy» kitaby (N.Q.Siysenbay: «Lazer» baspasy, Aqtóbe - 2001).

«Azat qozghalysy» (B.Dәrimbet: «Órkeniyet» baspasy, Almaty - 2001).

«Hakim. Mihail Ivanovich...» kitaby (Gh.Qabyshúly: «Núrly әlem» baspasy, Almaty - 2001).

«Azat pen Amanat» kitaby (S.Jýsip: «Túmar» baspasy, Qyzylorda - 2006).

«Azattyq» kitaby I-II-III tom (O.Jәkibaev: «Poligrafserviys» baspasy, Oral - 2007).

«Aysyz týngi aq júldyz» kitaby (A.Esmúrzaev: Almaty - 2007).

«Azat» azattyq jolynda» kitaby (N.Q.Siysenbay: «Liyter-A» baspasy, Aqtóbe - 2008).

«Últym dep soqqan jýrekter» kitaby (B.Tólepbergen, D.Kóshim: «KIYE» lingvoeltanu innovasiyalyq ortalyghy JShS», Almaty - 2009).

«Ádiletqissa» kitaby, (S.Jýsip. Qyzylorda - 2010 jyl).

 

Núrlybay Qoshamanúly, Aqtóbe q.

14.11.2011 jyl

http://dat.kz