Qazaqstan  ýkimetining Tóraghasy
A.Ú. Mamin myrzagha

Qúrmetti Asqar!

Ózimnen jasy kishige «siz» demeytin әdetim bar, renjimegin. 

Jazushylar odaghymyzdyng qúzyrynda otyz jyl qyzmet istegen, iyә, qart adammyn. Jasym jetip zeynetke shyqqan song arqa-basym kenip, tanys-beytanys qúrdastarym siyaqty, men de teatrgha konsertke barudy jiyilettim. Atqaminer atanyp, alys-jaqyndy júmys babymen aralap jýrip ketirip alghan esemdi qaytaruym kerek qoy. 

Teatr zalyna engen bette sahnagha qaraytyn boldym. Onyng tórinde tamyljyghan tabighattyng nebir әdemi sureti túrady. Qylqalam sheberlerining órnekteri: kerilgen keng dala; asqaraly tau; aidyndy kól; arnasynan lyqsy aqqan ózen; qúlynshaqtar qúldyrandaghan jylqy ýiiri; nu orman; tyrna tizilgen aspan...  kózing toyyp, kóniling kóktem bolady. Álbette, ol suretter qatar-qatar tizilip túrmaydy, apta sayyn auystyrylyp, kezekpen ilinedi. Janartylady  da.

Kórkem sahnagha qazaqy әsem kiyimdi, bilektey búrymdy qyz-kelinshekter, qiyaqmúrt jigitter shyghyp, «qúlaqtan kirip, boydy alar...» (Abay) kóne de jana әnderimizdi syzyltqanda, әueletkende, ony demegen dombyranyng qonyr ýni qonyraulaghanda, qobyz syrshyl ýnmen sóilep ketkende, - uay, ónerding qúdyreti-ay! - әnshi de, dombyrashy da maghan ghana qarap túrghanday-aq eriksiz  shalqyp otyrdym. 

Tele-radio arnalaryndaghy konsertterdi de kóruden, tyndaudan jalyqpadym... 

Sol janrahatym shamasy 2010-jyldan beride solghyndady. Teatr sahnasy qazaqy sәninen aiyryla bastady. Tynyp-túnyp túratyn tamasha suretter ghayyp bolyp, sahyna tóri tipti bajaylau qiyn aibaq-saybaq, jalt-júlt, aiqysh-úiqysh sapyrylysty beynekóriniske toldy. Elektrshamdar (projektorlar) sahnany da, zaldy da osqylaytyn boldy, - ol jýikesi men kózinde kinәrat barlargha óte ziyandy. Shashyn jayyp jibergen, denesine jabysqan jarghaq keudeshe men shalbar kiygen alabel, qiralandaghan, ary-beri jortaqtaghan, sekendegen әnshi-biyshi qyz-qyrqyn sahnany iyelenip aldy. Birining jýzi dóngelek, birining jýzi sopaq demesen, bәrining qasy bir ýlgimen qyrylghanday, kózining ainalasy kókshil, jasyltym týske boyalyp,  jiyegi  qaramen shenberlengen, jalghamaly kirpigining úshy qayqighan, erini qyzyl boyaugha jana ghana malyp alghanday. Bir qalyptyng kirpishindey.   

«Zәureshti» me, «Qaratorghaydy» ma... mikrofonnan bos qolyn sermelep, biyge úqsas qimylmen jelpinip aitady. Qaysybirinde ózine ózi qol soghyp, kórermen-tyndarmandargha qozghau salatyn, zaldy keze әndetip, gýl shoqtaryn jinaytyn «óner» de bar. Týpnúsqada dauys sozylynqyraytyn tústy keltelep, sozylmaytyn tústa demi jetkeninshe ýzdigedi. «Esti әnderimiz eserge» (Abay) ainala bastady. Ol soraqylyq songhy bes jylda ýdep ketti. 

Bayqaymyn: sonau múhittyng arghy-bergi jaghynan Reseyge jetkizilip jatqan: ne baj-búj etken, ne taqpaqsha taqyldaghan, ne shynghyrghan-shanqyldaghan, ne  sybyrlaghan-kýbirlegen әnsymaqtar, qútyryq bisymaqtar qashanda reseylikterge eliktegish-solyqtaghysh bizdi kóp kýttire qoymaydy. Telearnalarymyzdy «aralap» otyrghanymda solardyng «bayghazysyn»:  shashy shashylghan, jalanashtyng az-aq aldyndaghy «biyshi» әielderding sekirip, taltandap, tonqandap alasúrghandaryn kózim shalysymen, manayymda jýrgen nemere-shóberelerim kórip qalmas ýshin, arnany auystyra qoyatyn boldym.

Jelókpelik súrqúltay kórinis 3-4 arna arasynda atyna tilim keletin «Muzyka» degende әsirese basym. Er-әiel aralas alamysh kiyimdi top, әsirese «tósayyly» men «shapayyly» ghana bar әielder alqyn-júlqyn shygha kelgende... Solardyng shalyghy «Gakku», «Toy-duman» arnalarymyzgha tie bastaghany  - óte ókinishti! 

IYә, «shalyghy tii» demekshi, Reseyding telearna sahnasynda búdan 3-4 jyl búrynda «Pusti govoryat» degen baghdarlama payda boldy. Ol ataqty akter Armen Djigarhanyan otbasynyng әlek-shәlegin kórsetuinen bastap auyzgha ilindi. Orys halqynyng «ne vynositi  sor iz izby» degen naqyly jayyna qalyp, otbasynyng kiykiljini, úrys-kerisi, aitys-tartysy ashyq, eselep talqylandy. «Ózderining kelisimimen. Árqaysysyna aqy tólenedi» desedi.  Sol aidapsalulardan arnagha shynynda mol tabys búiyratyn bolsa     kerek, býkil elge syily bolghan marqúmdardyng (Shukshinnin, Mishulinnin...)  aruaqtarynan ary-beri attaghan bezerlikti ýlgi etken arnalar kóbende. Alayda «shyndyqshylardyng jengetaylyghynan» ong nәtiyje shyqpady. Qaq jarylghan eki jaqtyng til tabysqany, tatulasqany joq, pysh-pysh ósekayang molaydy, is úlghayyp, ushyghyp, sottasu-qattasugha jetip jatyr. Sol «janalyqqa» bizding de telearnalarymyz elikteuge kirisipti. Ene men kelin, qúda-qúdaghilar arasy; ajyrasqan erli-zayyptylardyng dau-damaylary; eki ghashyqtyng «mәseleleri»; eki dostyng dýrdearazdyghy... sekildi birdeneler bayqaluda. Meninshe, otbasynyng ishki «әttenderin» kópshilikting aldyna jayyp salugha bolmaydy, dauysqa salumen,  qauly qabyldaumen sheshiletin mәseleler emes. Qazekem: «Qol synsa – jeng ishinde; bas jarylsa – bórik ishindeni» bosqa aitpaghan bolar.  

Radioarnalarymyzda da «janalyq» kóbeyip barady. Óleni de, әueni de qúraq kórpege úqsaytyn «aqyndar» men «sazgerler» tabyldy. Olardyng ortaq taqyryby kóbinese – ghashyqtyq. Habarlasa da, jolyghysa da almay ókinip, saghynyp-sarghayyp, qosyla almay qamyghyp jýrgen bayghús qyz ben jigit...

Kóne halyq әnderin, bertindegi qazaq sazgerlerining әnderin ózinshe aitatyn «jana talghamdy әnshiler» shyqty. Sirә, Mәdeniyet ministrligining «jylyna pәlen әn óndeu» jospary bar bolsa kerek. Mysaly, «Saghyndym» men «Dudaray», «Jaydarman» men «Qamajay», «Aqqúm» men «Qústar әni»... «óndeuden» ótkizilipti. Qayyrmalarynyng әldeneshe ret qaytalanuy «zandastyrylypty». Ol әnderding «zamany óndelui» qalay, qanday ekenin eshkim qaghaz betine týsirip bere almaydy, tek tyndau kerek. Al әn ólenining búrmalanuyn jazyp beruge bolady. Mәselen, «Balqadisha» әnining (Aqan     seri) alghashqy shumaghy (avtorlyq núsqa):

«Kekilin Kerbestining sylaghanym,

Basynan Jylandynyng qúlaghanym...

Ketti dep Balqadisha estigende,

Qúshaqtap qús jastyqty jylaghanym».

Qay әndi bolsyn oryndaushy bireu emes, birnesheu bolady ghoy. Mine, myna shumaqtyng tórtinshi tarmaghyn bir әnshi: «Qúshaqtap qara jerdi jylaghanym» dese, ekinshisi: «Qúshaqtap attyng jalyn jylaghanym» dep, ýshinshisi: «Qúshaqtap qúz-jartasty jylaghanym» deydi. Ol ol ma, bir әnshi: «Janym, ghashyghym, ainaldym senen, Qadisha!» dep qayyrma jasap «qúiqyljytady». Aytushy da, aitqyzushy da ólennin, әnning týpnúsqasy bolatynyn, ony búzugha qúqy joghyn bilmeytin sekildi. Sonday bir әnshi: 

«Ayaghyma kiygenim bylghary etik, 

  Tabanymnan barady yzghar ótip», -degendegi «tabanymnandy» azsynghan bolar, «ayaghymnan» dep ózgertip alypty. «Tóbemnen» demegenine shýkirshilik.

Múndaghy әnshilerding aty-jónderin atamau sebebim: olar - dauystary qúlaghyma sinbegen beytanystar. 

Ýi-ishimdi mazalamas ýshin alaqanday ghana radioqabyldash satyp alghanmyn. Radiokonsertti sonyng arnauly symynyng bir úshyn qúlaghyma tyghyp alyp tyndaymyn. Qalauly arnalarym: «Shalqar radiosy» men «Qazaq radiosy». Olardyn: «Altyn qordan», «Eskirmeytin eski әnder», «Bizge qymbat dauystar»... baghdarlamalaryndaghy әnderding attary, әueni kimdiki, sózi kimdiki, oryndaytyn әnshi kim ekeni anyq jazylyp qalghan, al bertingi taspajazbalarynda ol joq, «әdrissiz» әnder parovozgha tirkelgen vagondar siyaqty. Termeshi-tolghaushylardyn, kýishilerding konsertteri de solaysha.

Osy tamyz aiynyng 5-6-kýnderining birinde, týs әletinde, «Shalqardyn» konsertin tyndap otyr edim, bir әn ayaqtalyp, mólsheri 10 sekónd tynystan keyin ashy dauys «Jarapazan» dep baq ete qalghanda qarsy aldyma qúbyjyq birdene top ete týskendey shoshyp kettim. «Jarapazan» dep baq etu taghyda qaytalandy da, «jarapazan aita keldik...» degen jalghasy qyryl-syryl, qiyq-shiq eki-ýsh dauyspen, әldebir bisymaqtyng yrghaghymen aitylyp kete bardy. Qazaqtyng dәstýrli «Jarapazanynyn» maqamyn manaylamaydy da. 

Atalghan eki radionyng jana konsertterin tyndaudy toqtattym. Mәjbýr etken sebep: әnshi-kýishilerding jeke konsertterinen basqalarda top әnshilerdi dombyramen, qobyzben demeu dogharyldy. Ýirenshikti: gitara, skripka, fortepiyano da shettetildi. Olardy: tonqyldaghan, tanqyldaghan, tarsyldaghan, dýnkildegen, kýrsildegen, әldeneni týigishtegendey, tókpeshtegendey jaghymsyz, jabayy dabysty aspap yghystyrdy, - tyndaushynyng jýikesin tútas janyshtau  ýshin shygharylghan siyaqty. 

Muzykagha audarmashynyng keregi joq qoy, әsem әndi basqa arnalardan izdep, aqyrynda «Klassikalyq muzyka» dep atalatyn baghdarlamany tauyp alyp, sony sayalaytyn boldym. Alys shettildi, jaqyn orystildi basqalardyng bәrinde derlik «úr, toqpaghym, úr!».

Qúrmetti Asqar, jýikeni tútas janyshtau ýshin deuimde negiz bar. Búl hatymdy ózing ghana oqymay, pikirlesu ýshin qolastyndaghy sheneunik serikterine de úsynady dep bilip (jeke basymyzdyng sharuasy emes qoy), barshanyng týsinuine jenilirek bolsyn dep, mynau qújattyng orys tiline audarma núsqasynan ýzindi  keltirip otyrmyn. Kezinde sovettik Qarsy barlau oryndary qolgha týsirgen qúpiya qújattardyng biri: 

«Alen DALLES

Amerikanskaya doktrina boriby protiv SSSR», 1945 god               

 Okonchitsya voyna, vsyo kak-to utryasetsya, ustroitsya. Y my brosim vsyo,   chto iymeem, - vsyo zoloto, vsu materialinui moshi na obolvanivanie y odurachivaniye  ludey!

Chelovecheskiy mozg, soznanie ludey sposobny k izmenenii. Poseyav tam haos, my nezametno podmenim ih sennosty na falishivye y zastavim ih v ety falishivye sennosty veriti. Kak? My naydem svoih edinomyshlennikov, svoih soiznikov v samoy Rossiiy...

Iz liyteratury y iskusstva, napriymer, my postepenno vytravim ih sosialinui sushnosti, otuchim hudojnikov, otobiem u nih ohotu zanimatisya izobrajeniyem… issledovaniyem teh prosessov, kotorye proishodyat v glubinah narodnyh mass. Liyteratura, teatry, kino - vsyo budet izobrajati   y proslavlyati samye nizmennye chelovecheskie chuvstva. My budem vsyachesky podderjivati y proslavlyati tak nazyvaemyh hudojnikov, kotorye stanut nasajdati y vdalblivati v chelovecheskoe soznanie kulit seksa, nasiliya, sadizma, predatelistva, - slovom, vsyakoy beznravstvennosti. V upravleniy gosudarstvom my sozdadim haos y nerazberihu.

My budem nezametno, no aktivno y postoyanno sposobstvovati samodurstvu chinovnikov, vzyatochnikov, besprinsipnosti. Burokratizm y volokita budut vozvoditisya v dobrodeteli... Nasionalizm y vrajda narodov, prejde vsego vrajda y nenavisti k russkomu narodu - vsyo eto rassvetet mahrovym svetom.

Y lishi nemnogiye, ocheni nemnogie budut dogadyvatisya ily daje ponimati, chto proishodiyt. No takih ludey my postavim v bespomoshnoe polojeniye, prevratim v posmeshiyshe, naydem sposob ih obolgati y obiyaviti otbrosamy obshestva. Budem vyryvati duhovnye korni, oposhlyati y unichtojati osnovy duhovnoy nravstvennosti. My budem bratisya za ludey s detskiyh, yunosheskih let, glavnui stavku budem delati na molodeji, stanem razlagati, razvrashati, rastlevati eyo. My sdelaem iz nih sinikov, poshlyakov, kosmopolitov. Vot tak my eto y sdelaem» (Iz vystupleniya 1945 goda pered spesialinoy komissiey Senata SShA, stavshego Doktrinoy 200).

Vashingtondy ordasyna ainaldyrghan halyqaralyq sionizmning yqpalymen jasaldy deuge bolatyn osy ispetti eki joba jәne bar. 1972-73 jyldar túsyndaghy «Garvard jobasy» jәne «Hiuston jobasy» (1990-91 j.). Birinen biri asyp týsken zúlymdyq josparlar. «Qazaqstannan aulaq!» desek te... ashyq moyyndaugha «namystanuymyzben» kóz aldymyzda bolyp jatqan moralidik úsqynsyzdyghymyz bary jayynda jaq ashpay jýrgenimiz beker me? Myna hatymda sonyng bir bóligi aityldy emes pe?

Búl – ókimet pen ýkimet qúzyryna joldaghan altynshy hatym:

1. Sol kezdegi Mәdeniyet jәne sport ministri A.Múhamediyúlyna 2014-jyly nauryz aiynda «Jas alash» gәzeti arqyly joldandy. Taqyryby – «Qazaq sahnasynyng syrqaty».

2. Sol kezdegi Preziydent N.Nazarbaevqa 2014-jyly jeltoqsan aiynda jiberildi. Ózinin  qolyna tiyetin baylanys jolymen.

3. Halyq artiysimiz Biybigýl Tólegenovagha 2015-jyly jeltoqsan aiynda  «Qazaq ýni» gazeti arqyly joldandy. Maqalamnyng taqyryby – «Sahna sorasy, telearna dodasy». Biybikennen maghan jauap hat jazbaudy ótinip: «Bedelinizdi paydalanyp, osynau oisyzdyqtardy shektetseniz eken!» dedim. Óner salamyzdaghy әnshi-biyshilerding kóbi, qazaq bola túra, qazaqy kelbetten, ruhtan, namystan aiyrylghanyn ashynyp aittym. Kóp úzamady, әlgi buyltyq-buyltyq jarghaq kiyimdi opyr-topyrshylar sahnada kórinbeytin boldy. Biraq, onyng esesine, omyrauy, arqasy ashyq, etegi edendi sypyratyn kóilek kii bastaldy. Ol kóilekterding keybireui synar jeng shyghar, óitkeni әnshinin          bir iyghy jalanash bolady. Meninshe, ministrlikting Biybikenning aqylyn ishtey qyrystana tyndaghan, «europadan qalyspaudy» uaghyzdap jýrgen basshy- qosshylarynyng bireui: «Qyzdarymyzdyng sahnagha qazaqy kiyimmen shyqqany jón boladygha» solaysha «jauap» berdi.

4. Mәdeniyet jәne sport ministri A. Rayymqúlovagha 2019-jyly mausym aiynda  jazghanym. Ánshi, biyshi, kýishi qyz-kelinshekterding shashtaryn aldy-artyna jayyp tastap, tipti betining jartysyn jaba jalbyratqany azday,  saudyraghan saban shashqa ainaldyrghany kózimizdi de, kónilimizdi de qajaytynyn  aittym. Sahnalarda qazaqy emes kiyim kiyistin, jýris-túrystyng beleng aluy - últtyq namystyng kemshindigi dedim.

5. Preziydent Q.Toqaevqa biyl mamyr aiynda internetting «Abai.kz» әdeby portaly arqyly jazghanym. Taqyryby – «Aytyluy qajet sóz artyq bolmas». Mәnsiz maqtan, jelkendi jaghympazdyq jaylaghan, azyq-týlik, dýniye-mýlik arzandaudy qoyghan, qymbatshylyq qúrsaulaghan, ekonomikalyq damuymyz sóz jýzinde bolyp jatqan qoghamymyzdaghy olqylyqtardy atap-atap, mәdeniyet salamyzdaghy osynau ókinishti jәitterdi de mәlim ettim.

Biybikennen (Tólegenovadan) jauap tilemeytinimdi aittym dedim, al basqa tórteui tym-tyrys qaldy. Bәz-bayaghy nemkettilik!

Ýkimet basshysy saghan aityp otyrghan búl jәitterdi maqalama arqau etip, taralymy eng kóp «Egemen Qazaqstan» gәzetine attandyrdym, bógelmey jariyalandy («Qazaq qayda barady?». 02.04.2020 j.). Biraq 185 mynnan astam oqyrmannyn, olardyng ishindegi jurnalshy-jazushy jora-joldastarymnyng eshqaysysy ne dúrys, ne búrys demedi. «Jas qazaq» gәzetindegi «Qazaq әnderi qanghyryp ketpegey...» maqalamdy da elemedi. Ói, boykýiezdik-ay!

Aytpaqshy, ýsh mәseleni kótergen sol maqalamda ýkimetke: Marqúm dos-joldas qalamdastarym haqyndaghy estelikterime qajet foto-suret izdegen sayyn internetke qol sozyp jýrdim. Tauyp bere qoyady, biraq onyng fotosy tónireginde san-sapalaq bógde suret tolyp túrady, ol qalay? Betti qalayda toltyru shart pa? – degen synayda qúlaqqaghys jasadym. Eskerilmedi.

Búl internettegi bir «qyzyq»: onyng suret-betterinde tәuelsiz Qazaqstan men Resey «kósemderinin» nysanaly taqyrypqa eshbir qatysy joq bolsa da, olardyng týrli-týsti fotolary «kózding jauyn alady». Keybir betterde, - әi, betpaqtyq! - ýitilip ólgen Gitlerding jeksúryn kespiri kezdesedi. Ol qalay? Qaydan kelgen «tapqyrlyq? Álde bizdegi internetke bәribir me?  Álde ol Qazaqstannyng biylik sheginde  emes  pe?..  

Endi, qúrmetti Asqar, myna bir auyr oiymdy tyndaghyn, búl mening ghana emes, bolghan isting mәn-jayyn anyq bilgen myndaghan qazaqtyng oiy dey alamyn.    

2006 jyly shilde aiynda Almaty irgesinde «Shanyraq oqighasy» boldy ghoy. «Rúhsatsyz ornaghan» qazaq auyldaryna oida joqta tangha juyq shabuyl jasalyp, ýileri bulidozermen sýrile bastady! Tangha juyq!.. Shoshyp oyanghan túrghyndardyng qolynan kelgen әuelgi qarsylyq jigitterdin: «Búl ne súmdyq?!» degen aiqayy, әielderding oibayy, qorqyp ketken qarttardyng bajyldauy, balalardyng shyryldap jylauy boldy. Shanyraghyn, otbasyn qorghaugha mәjbýr jigitter shabuylshyldargha top-tobymen úmtylyp, qaqtyghys bastaldy. Qyzuqandy Azamat aqyn Aron Atabekting biylikting adamgershilikke jat qarakýsh qylmysyn aiyptaghan janayqayy tónirekti janghyryqtyrdy. Qaqtyghysta bir poliysey qazagha úshyrady. Áldebir әmirshi ony «Aron Atabekting toby óltirgenin kóripti». Bir jerimen diyirmen tartqyshtar sol «derek» boyynsha Arondy eki jyl tergep, 2008-jyly qazan aiynyng 5-i kýni 18 jylgha týrmede otyrugha sottatyp tynshydy. Bizde bola beretin jazyqsyz jazalaudyng biri! 

Tәuelsiz zangerlerdin, adam qúqyn qorghaushy halyqaralyq úiymdardyng anyqtauy nәtiyjesinde, Aron Atabekting sottaluy negizsiz ekeni dәleldense de, bizding aitqanyn istetkish «kýshtiler» mynq etpedi. Azbas-tozbas nemqúraydylyq!

Aronnyng týrmede otyrghanyna 12 jyl. Halyqaralyq polisiya qolgha týsirgen qylmyskerdey qatang baqylauda. Densaulyghy nasharlap barady. Dәrigerlik kómek tynghylyqty emes. Halyqaralyq úiymdar, bizding oppozisiyalyq baghyttaghy sayasy qayratkerler, jurnalshylar, jazushylar, yaghny Aron Atabekting kim ekenin jaqsy biletin júrtshylyq jogharydaghy tiyisti oryndargha jasy 55-ten asqan (qazirde 67 jasta) Azamat aqyn isin qayta qaraudy, әdildikke kóz jetkizudi talap etken, keyinde jenildik jasaudy ótingen hatty әldeneshe joldady. Amal ne, qúlaq asugha tiyistilerding birde-biri selt etpedi. Bizdegi basshy sheneunikter tәuelsizdikti: «qay mәseleni qashan, qalay sheshemin, ol óz erkimde, men tәuelsizbin!» dep biletin siyaqty. Shynynda, «slavyandyq ýshtiktin» arqasynda bizge de onay olja bolghan tәuelsizdik  halyqqa emes, biylik tobyndaghylargha búiyrghan tәrizdi.

Sonymen, qúrmetti Tóragha, sózimdi tújyra aitarym:

1.Keriauyzdar jamandap jýrgen keshegi Kenestik dәuirde Mәdeniyet ministrligining shtatynda «Kórkemdik kenes» boldy. Ol teatr-sahna mәselesi ataulynyng bәrin halyqtyn, qoghamnyng talap-mýddesine say rettep otyrdy. Býgingidey әrkim bet-betine ketip, tele-radio arnalarynyng kórkem әdebiyet pen ónerdi saudagha salularyna jol bermedi. Ony qazirgi Mәdeniyet ministrimizge hatymda mәlimdedim.

Yaghny «Kórkemdik kenesti» qalpyna keltirgin.

2. Sol dәuirde: «Enbekshilerden kelip týsken hatqa bir aptanyng ishinde jauap qaytarylsyn» degen talap boldy. Eger biz halyqty silaugha mindetti ekenimizdi týisine alsaq, ol talapty janghyrtuyng kerek. Kimge, qayda aryz-shaghym jazsa da, bir auyz jauap ala almay jýrgen jәbirlenushi myndap bar.  

3. Ádiletti memleket ekenimiz ras bolsa, biylikten qiyanat kórgenderdi    qorghap baqqany ýshin jalghan aiypqa jem bolghan Aron Atabekke basbostandyghyn qaytaryp berudi oilastyrghyn.

Ghúlama babamyz Ábu Nasyr әl-Farabi: «Sen dosynnan sekemdenbe, qatty bolsa – satyp keter; sen jauynnan seskenbe, qatty bolsa – atyp keter; sen nemkettilikten saqtan, týbine sol jeter», degen eken. Bizde etek jayghan sol nemkettilik qoghamdy  qojyratyp tynbasa jarar edi!

Sәlemmen, - Ghabbas Qabyshúly, 

jurnalshy-jazushy

Abai.kz