Endi sanauly kýnderden keyin tabaldyryqtan attaytyn qasiyetti meyram - Tәuelsizding merekesin býkil qazaq júrty bolyp erekshe tolghanyspen qarsy alghaly otyrghanymyz aiqyn. Oghan keng baytaq elimizding týkpir-týkipirinde ózderining qal-qadirinshe dayyndalyp ta jatyr. Múnyng ózi kelesi jyly atauly 30 jyldyq merekesin toylaytyn ýlken meyramgha jasalyp jatqan aluan iygilikti isterding biri ekendigi de dausyz.

Alayda, bir ókinishtisi, bizde kópten beri qalyptasqan jaman әdet bar. Múny ózindik dәstýrge ainalghan dese de bolady. Ol bizdegi keybir sheneunikterding «osy sәtti paydalanyp, bir kózge týsip qalayyn» degen ózindik qulyqpen, jap-jaqsy dýniyeni birjolata býldirip tynatyndyghy. Múndaylar «Boyaushy-boyaushy degenge, saqalyn boyaydy» degendey asyra siltep, talay júrtqa úyatqa qalmasa, kónilderi kónshimeytin synayly.

Mәselen, bizding Qostanayda atalmysh merekege dayyndyq kóz kórip, qúlaq estimegen «janalyqpen» bastaldy. Onysy ózge mekemeler qúryp qalghanday, Tәuelsizdik merekesine dayyndyqty osyndaghy qarapayym tilmen aitqanda sottalghan әielder otyratyn týrmede, yaghny әlgindey әielder jazasyn óteytin koloniyada ótkizip, aidy aspangha bir-aq shygharypty. Múndaghy әrtýrli qylmyspen, jazasyn ótep jatqan jandardyng arasynda onlayn týrinde «Óz elimdi maqtan tútamyn!» degen atpen talanttar konkursyn ótkizgen. Bireuleri proza týrinde, ekinshileri poeziya tilimen shygharma jazghan. Búl sharany jergilikti keybir baspasóz jerden jeti qoyan tapqanday, bir shulatyp tastady. Tipti birdi-ekili talanttar airyqsha kózge týsip te qalypty.

Endi bir oilanyp kórelikshi. Óz elimen, Otanymen maqtanu sekildi qasiyetti sezimdi kórsetuge arnalghan sayysty ózge mekemelerde emes, dәl osy aty da jaman, zaty da jaman, múndaghylardyng barlyghy derlik neshe týrli adam estimegen qylmys jasap, bireulerge moralidyq ta materialdyq ziyan, tipti azap kórsetken jandardyng arasynda ótkizu qanshalyqty qisyngha siyady? Sonda olar әlgindey qylmysty ózi túryp jatqan elinde jasauy mahababat sezimin bildere me? Búl qylmysty da sol ýshin jasaghan ba?

Múny endi merekeni toylau emes, ashyqtan-ashyq mazaq etu demeske amal joq. Múnday sharlardy әdette mektepterde, joghary oqu oryndarynda ótkizse, oryndy emes pe? Al sottalghan jandardyng «Óz elimdi maqtan etemin» deuine esi dúrys ýlkender týgili, mekeptegi balalar da sener me eken? Osy jerde «Óz elimdi maqtan tútamyn!» degen dýdamal dýniyelerden góri, sottalghandardyng «Kýni erteng bostandyqqa shyqqanda qalay ómir sýremin? Óz elimning layyqty azamaty bolu ýshin ne istey alamyn?» degen saualdargha jauap izdegen shygharmalar jazsa, әldeqayda paydaly da qisyndy bolmay ma?

Al endi dәl osynday asyra silteushilikting nege aparyp sogharyn bilmegen atalmysh konkursty úiymdastyrushy--osyndaghy qylmystyq-atqaru jýiesi departamentining qyzmetkerlerine ne deuge bolady? Bir qyzyghy, múnday sharalar birneshe jyldan beri ótkizilip jýrgen kórinedi. Jәne búghan bir apta boyy dayyndalyp, jenimpazdar múqiyat irikteledi eken. Erekshe kózge týskenderi eskertkish diplomdar men syilyqtargha da ie bolady.

Minekey, aldaghy Tәuelsizdik merekesin «Qostanaysha toylau» degen dәstýrli sharalar osynday. Aytpaqshy, múnday asqan belsendilikting ózge ónirlerde de oryn alyp japtasyna eshkim de kepildik bere almaydy. Múny bir bilse, tek Ádilet ministrligi ghana biledi. Olar múndaydan mýldem habarsyz bolyp, tek jergilikti jerlerding ashqan «janalyqtary» bolsa, әngime basqa. Al endi múny ministrliktegiler bilip otyryp, ýndemese, oghan eshbir qosyp-aparymyz joq. Olar Tәuelsizdikting qadirin osylayga týsinetin shyghar.

Jaybergen Bolat

Abai.kz