Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 3430 0 pikir 14 Nauryz, 2012 saghat 06:48

Semser Saqbay. Aybergenovtyng ataghy men Shahanovtyng shataghy

12-nshi nauryzda jazushylar ýiinde  aqyn Tólegen Aybergenovting shygharmashylyghyna arnalghan «Jalghasyn sen ait, búl asqaq әnnin...» dep atalatyn jyr keshi ótti. Kesh aqynnyng 75 jyldyghyna arnalghan mәdeny sharalardyn  dabyl qaghar alghashqy jiyny ispetti boldy. Aqynnyng ýlken qyzy Saltanat «Aybergenov әlemi» atty jurnal shyghara bastapty. Jas jurnaldyng túsauyn aghalar kesip, әdemi әngimeler aitty.  Ásirese, Smaghúl Elubay - «Jazghanyn týgel jatqa oqityn Tólegen sahnadan jyr sapyrghanda zal qazanday qaynap, búrqyrap ketetin edi. Ol - oryssha aitsaq «poet-tribun» (sayyp qyran aqyn, sahna aqyny) edi» dep bastalghan esteligi әdemi shyqty.

Jyr keshi jas aqyndar mýshәirasyna jalghasuymen jarasym tapty.

Aqyn bop ómir keshiru onay deymisin, qaraghym,

Auzynda bolu búl ózi syzdaghan barlyq jaranyn.

Kókiregine qúiyp ap әlemning asqaq bar әnin,

Qosudyng arpalysy búl - toghyspas joldar torabyn.

Naqaqtan kýiip baratsa núrly kýn ýshin bir tútqyn,

Kes -kestep baryp keudendi oghyna tosu myltyqtyn.

Qaldyrmau ýshin úyatqa kýnәsiz mynau dýniyeni,

Jamau qyp basu ózindi auzyna barlyq jyrtyqtyn.

12-nshi nauryzda jazushylar ýiinde  aqyn Tólegen Aybergenovting shygharmashylyghyna arnalghan «Jalghasyn sen ait, búl asqaq әnnin...» dep atalatyn jyr keshi ótti. Kesh aqynnyng 75 jyldyghyna arnalghan mәdeny sharalardyn  dabyl qaghar alghashqy jiyny ispetti boldy. Aqynnyng ýlken qyzy Saltanat «Aybergenov әlemi» atty jurnal shyghara bastapty. Jas jurnaldyng túsauyn aghalar kesip, әdemi әngimeler aitty.  Ásirese, Smaghúl Elubay - «Jazghanyn týgel jatqa oqityn Tólegen sahnadan jyr sapyrghanda zal qazanday qaynap, búrqyrap ketetin edi. Ol - oryssha aitsaq «poet-tribun» (sayyp qyran aqyn, sahna aqyny) edi» dep bastalghan esteligi әdemi shyqty.

Jyr keshi jas aqyndar mýshәirasyna jalghasuymen jarasym tapty.

Aqyn bop ómir keshiru onay deymisin, qaraghym,

Auzynda bolu búl ózi syzdaghan barlyq jaranyn.

Kókiregine qúiyp ap әlemning asqaq bar әnin,

Qosudyng arpalysy búl - toghyspas joldar torabyn.

Naqaqtan kýiip baratsa núrly kýn ýshin bir tútqyn,

Kes -kestep baryp keudendi oghyna tosu myltyqtyn.

Qaldyrmau ýshin úyatqa kýnәsiz mynau dýniyeni,

Jamau qyp basu ózindi auzyna barlyq jyrtyqtyn.

Osynau әigili ólenimen aqyndyqqa, ólenge degen asqaq sezimmen, sheksiz jauapkershiligin әigilegen aqyn jas kýiinde, jas aqyn atty jalyndy toptyng ortasynda mәngi jasaytyny shýbәsiz.

Keshte Aybergenov ataghyna shek keltiretin asqan sóz de aitylyp qaldy. Aqynnyng kezindegi dosy, keyingi nasihatshysy Múhtar Shahanov:

«Orystar ólenning tehnikasyn Pushkinning kezinde sheship aldy. Al bizding qazaq ólenining tehnikasy sheshilgen joq, ony sheshken osy Aybergenov, Iztay Mәmbetovter. Men odan búrynghy ólenderdi oqy almaymyn, sebebi úiqas joq» dedi. Biz ne aitarymyzdy bilmey qaldyq.

Sonda keminde «Kýlteginnen» bastalatyn tas kitaptar qayda? «On ghasyr jyrlaghan»,  «bes ghasyr jyrlaghan» jyrau babalar qayda?! On tomdyq ghashyqtyq jyryn qayda qoyamyz.

Búhar, Aqtanberdi, Qaztughan, Dulat, Jýsipbek qoja, Mahambetterdi kim deymiz?

Jýregimning týbine tereng boyla,

Men bir júmbaq adammyn ony da oila.

Soqtyqpaly, soqpaqsyz jerde óstim,

Mynmen jalghyz alystym kinә qoyma» degen,

................

«Qaranghy týnde tau qalghyp,

Úiqygha keter balbyrap,

Dalany jym - jyrt del-salghyp,

Týn  basady salbyrap.

Nemese:

Kónilding kýii taghy da

Ómirsiz jannyng aldy ishin.

Audardy óleng jaghyna

Nәpsining synghan qayghysyn.

Deydi Abay.

Búdan artyq qanday terendik, qanday tehnika kerek. Nemese, Shәkәrimnin

Óleng kýmis

Án ólsheuish

Qospanyz mys aralas.

artyq alu

tartyp alu

Qapy qalu jaramas.

Osy joldarda úiqas, ekpin kem soghyp túr ma?!

Men bitken oipang jerge alasa aghash.

Emespin jemisi mol tamasha aghash.

Qalghansha jarty janqa men seniki

Ala ber, keregine jarasa Alash, - dep tolghaghan Mirjaqypty, zamandastary Maghjan, Iliyastardy, onan bergi «óleni órtke tiygen dauylday» Qasymdardy, bizding Múhtar Shahanov oqy almaytyny bolghany ghoy. Odan beri qarayghy Múhtar Shahanovtyng ózi «Ábdilda, Syrbay basqa, men basqamyn» dep ólenge qosqan ýlken buyn qayda! Júmkenning ózin de qúbylysqa qosar edik biz.

Búl sózdi kóldeneng kók attynyng bireui aitsa pysqyrmas edik.

Al, aqyn retinde million oqyrmany, túlgha retinde million tyndarmany bar Múhtar Shahanov aitsa she?

Biz ýshin «qazaq poeziyasynda tehnika bolmady, úiqas bolmady» degen sóz «qazaqta memleket bolmaghan, shekara bolmaghan» degenmen birdey sóz...

Shahanovtay azamattyng Aybergenovtey әidik aqyndy sheksiz baghalaghany, daralaghany dúrys-aq. Qaysar aqyndy biyiktetu ýshin qazaq ólenin sodan bastau paryqsyzdyq bolar edi.

Aqyn Tólegen Aybergenovtyng qapysyz shabyttan tughan qaysar jyrlary әrqashan qazaq dalasyn jeldey esip, aspanda qústay qalqyp jýretini sózsiz!

«Abay-aqparat»

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1468
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3242
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5394