Osyghan deyin (byltyr) QR Qorghanys ministrligi men Almatydaghy «Global Ecological Group Almaty» atty iri logistikalyq kompaniya arasynda 15 gekter jer ýshin talas tuyp, is sotta qaralghany turaly aqparat shyqqan edi. Búl is qoghamdyq rezonansty tudyrghan mәsele bolghandyqtan, el ishinde qyzu talqy boldy.

Mәsele mynaday:

«Global Ecological Group Almaty» JShS – búl Ortalyq Aziyadaghy balamasy joq logistikalyq terminal kesheni. 2015 jyly keshenning ashyluyna eks-preziydent Núrsúltan Nazarbaev pen eks-әkim Ahmetjan Esimov birge kelip qatysqan. BAQ atalghan logistikalyq keshendi «elimizdegi túnghysh Halyqaralyq «A+» dengeyli keshen» dep jazghan.

Onyng qúrylysyna industriyalyq-innovasiyalyq damu baghdarlamasy boyynsha, Almaty qalalyq әkimdigi budjetinen 4,5 milliard tenge bólingen. Al kópfunksionaldyq keshenning jalpy qúny 5,5 milliard tengeni qúraghan.

Qazir búl kópfunksionaldy logistikalyq habta 50-den asa irili-úsaqty kompaniya importtyq tauarlaryn saqtap otyr eken. Bir tereze formatynda júmys isteytin logistikalyq keshende tek azyq-týlik pen farmasevtikalyq tauarlar ghana emes, túrmystyq jәne elektronikalyq tehnikalar men halyqtyng kýndelikti túrmysyna qajetti tauar týrlerining barlyghy saqtauly. Qazaqstan naryghyndaghy ýlkendi-kishili kompaniyalar ózderining importtyq tauarlaryn osy jerge әkelip, kedendik rәsimdeuden ótkizip, saqtaydy jәne elimizding ózge ónirlerine jóneltedi. Atalghan keshen pandemiya kezinde farmasiyevtikalyq ónimderdi saqtau ýshin paydalanylghan.

Logistikalyq terminaldyng jalpy aumaghy 15 gekter jerdi alyp jatyr. Al qoymalardyng jalpy kólemi 45 myng m2. Mamandardyng aituynsha, naryqta osy sekildi qoymalardyng birneshe kategoriyasy bolady. Olar: S, V jәne A klassty qoymalar. Biz sóz etip otyrghan «GEGA» JShS qoymalary janaghy Halyqaralyq talaptardyng barlyghyna say keletin – A klassty qoymalar sanatyna jatady eken.

Mine, osy aimaqtaghy eng iri logistikalyq keshenning taghdyry qazir qyl ýstinde túr eken. Kәsipkerler men keshen basshylyghy osyny aityp dabyl qaghuda. Endi týsinikti boluy ýshin, ret-retimen jazayyq...

Qazaqstannyng Qorghanys ministrligi janaghy «GEGA» JShS ýstinen sotqa shaghym týsirip, logistikalyq keshen ornalasqan 15 gektar jerdi ministrlik menshigine qaytarudy talap qylghan. Al Almaty qalasynyng azamattyq ister jónindegi sot alqasy byltyr shilde aiynda Qorghanys ministrligining talabyn qanaghattandyryp, logistikalyq keshendi ýsh aidyng ishinde sýrip tastau turaly sheshim shygharghan.

«Qazir búl qoymalardyng barlyghy 100 payyzgha tolyp túr. Múnda azyq-týlik tauarlarynan bastap týrli medisinalyq apparattar men dәri-dәrmekterge deyin saqtauly. Koronavirusqa qarsy memlekettik rezervtegi tauarlar da osy jerde saqtauly.

Byltyr biz Qorghanys ministrligining talap aryzy boyynsha ótken sotta jenilip qaldyq. Olar 1940 jylghy bir qújat boyynsha, logistikalyq keshen ornalasqan jer ministrlikke tiyesili degendi algha tartyp otyr.

Dәl osy kompaniyanyng qúrylysy bastalghan kezde, qúrylysy ayaqtalyp, keshen paydalanugha berilip jatqan kezde Qorghanys ministrligi qayda qarap otyrghan? Endi mine, keshen tolyq qarqynmen júmys istey bastaghanda, memleketke de payda әkele bastaghanda Qorghanys ministrligi 80 jyl búrynghy qújatty tauyp alyp, jerge talasyp otyr. Dәl osy aumaqta bizden bólek onshaqty kompaniya bar. Al ministrlik olardyng eshqaysysyna emes, dәl bizding jerimizge talasyp otyr», - deydi kompaniya ókilderi.

Qazir «GEGA» JShS Almaty qalalyq sotynyng sheshimine appelyasiyalyq shaghym týsirgen.

«Informburo.kz» saytynda, dauly jerding menshik iyeligine qatysty hronologiya jariyalaghan eken. Ol boyynsha:

• 1940 jylghy Halyq komissarlar kenesining sheshimimen Týrkistan әskery okrugine kazarmalyq ýiler salugha 477 gektar jer berilgen.
• 1999 jyly Almatynyng sol kezdegi әkimi Viktor Hrapunovtyng sheshimimen «Almaty audandyq ekspluatasiyalyq bólimshesine» RMK (әskery bólimshe) әue bazasyn istetu ýshin túraqty týrde jer paydalanu qúqy berilgen. Alayda, Qorghanys ministrligi jerdi kuәlandyratyn qújattardy әzirlemegen. Sondyqtan, ministrlik menshigine 147 gektar jer ghana berilgen.
• 2005 jyldyng 18 qarashasynda sol kezdegi qala әkimi Imanghaly Tasmaghambetovting sheshimimen, 1999 jylghy sheshim kýshin joyghan. Ol boyynsha, ministrlik menshigine berilgen jer kólemi 126 gektargha deyin qysqarghan. Almaty әkimdigi Qorghanys ministrligine jer bergen kezde, dauly 15 gektar jer ol territoriyagha kirmegen.
• Al 2005 jyldyng 28 qarashasynda 15 gektar jer «GEGA» JShS menshigine satylghan. Satyp alu-satu kelisimsharty 2005 jyldyng jeltoqsanynda jasalghan. Kelisim somasy – 130 million tenge bolghan. Jeke menshik qúqyn dәleldeytin akti berilgen. Memlekettik tirkeuge alynghan.
• 2006 jyly «GEGA» JShS jerdi «Kazkommersbankke» kepil retinde ótkizgen.

Logistikalyq ortalyq qazir №53975  «Pervomayskiy» әskeri  bólimshesining dәl janynda ornalasqan. Áskery bólimshe aumaghynda úshyp-qonugha arnalghan jolaq ornalasqan. Osyghan deyin birneshe sot prosessi ótken. 2020 jyldyng 27 shildesindegi sot prosessinen ózgesining barlyghynda Qorghanys ministrligi jenilip kelgen. Al byltyrghy shildede Almaty soty logistikalyq keshendi tolyq sýrip tastap, jerdi ministrlikke qaytaru turaly sheshim shygharghan.

80 jyl búrynghy búiryqtyng qanday kýshi bar?

Qayrolla Álishev, kompaniya ókili:

- Kedendik rәsimdeu, tauarlardy saqtau jәne jóneltu qyzmetterin atqaratyn kópfunksionaldy logistikalyq ortalyq 2015 jyly Elbasynyng óz bastamasymen ashylghan. Ortalyq Aziyadaghy iri logistikalyq keshenderding biri. Búl nysan óz júmysyn bastaghaly beri mynnan astam mamandardy qabyldap qana qoyghan joq, olardy Halyqaralyq talaptargha say, qayda dayarlau kurstarynan ótkizgen.

Bes jyldan beri typ-tynysh júmys istep kelip, endi Almaty qalalyq sotynyng sheshimin estigende  esengirep qaldyq. Búl logistikalyq nysan. Memleketting shyghynyn kim óteydi? Ministrlik osyghan jauap bere me?

Ministrlik dәlel retinde keltirip otyrghany – ol 1940 jylghy búiryq. Odan beri Kenes ókimeti tarady. Qazaqstan Tәuelsizdigin aldy. Qazir ol qújattyng qanday kýshi boluy mýmkin?

Búl jerde nysan jabylatyn bolsa, naryqtaghy azyq-týlik jәne basqa da tauarlardyng baghasy ósetinin ózderinizde bilip otyrsyzdar. Osy jerde qanshama kompaniyanyng tauarlary saqtauly. Nysan sýriletin bolsa, olar tauarlaryn qayda aparady? Olar basqa logistikalyq keshenderge auysuy ýshin kóp uaqyt qajet. Shyghyny da kóp. Almaty qalasynyng barlyq dýkenderi men dәrihanalaryna tasymaldanatyn azyq-týlik pen dәri-dәrmektin, tauarlardyng baghasy ósetini aidan anyq. Sondyqtan, búl strategiyalyq obiek dep sanar edim. Múny joi degeniniz – qúiylghan investisiyalardy joi bolyp tabylady. Búl halyqqa keltirip otyrghan qiyanat.

Biz appellyasiyalyq shaghym berdik. Biraq sot ol boyynsha aryzdy әli qaraghan joq. Jaghday ózgergen joq dese de bolady. Almaty qalalyq sotyna qayta shaghymdanghan bolatynbyz. Qazir ekiúday jaghdayda otyrmyz. Júmysshylar alandauly.

Búl reyderlik әreketke úqsaydy!

Zoya Zamashikova, kompaniya basshylarynyng biri:

- Sottyng qoymalardy týgel sýrip tastau turaly sheshimi shyqqaly beri, bizding bas qatyryp otyrghan taghy bir mәsele – bizde júmys isteytin myndaghan adam endi qaytpek? Bizding kompaniyamyzda dәl qazir 1200-den asa adam júmys jasap jatyr. Olardyng deni osy Týrkisib audanynyng azamattary. Olar osy jerden óz otbasylaryn asyrap otyrghan qarapayym azamattar. Olar qaytpek? Qazirgidey daghdarys kezinde olargha júmys tabyla ma?

Byltyrghy jyl Qazaqstan ekonomikasy ýshin qanshalyqty auyr jyl bolghanyn jaqsy bilesizder. Sonyng ózinde biz memleketting qazynasyna 300 million tenge salyq tóledik. Endi ghana tabys әkelip, el qazynasyna milliondap salyq tóley bastap edik, bizdi sottan sotqa sýirep jatyr.

1200 júmysshy endi qayda barady?

Janaghy búiryqty 80 jyldan beri eshkim kórmepti, arhivte jatypty. Eshkim onymen bas qatyrmapty. Al endi bizding kompaniya ayaqqa túra bergeni sola-aq eken, bireuler janaghy 80 jyl búrynghy búiryqty izdep tauyp alypty. Búl reyderlik әreketke úqsaydy. Janaghy 80 jyl búrynghy búiryq boyynsha, bizding janymyzda ornalasqan taghy onshaqty nysan da sotqa tartylyp, sýrilip tastaluy kerek edi. Alayda, olargha eshkim eshtene degen joq. Tek bizge ghana shýiligip otyr. Múny endi reyderlik demey ne deuge bolady?

Almaty naryghynda bizge ynghayly oryn joq 

Aydar Aliyshev, kәsipker:

- Búl jerde keshenning sýrilui turaly sheshim tek kompaniyagha ghana emes, bizge de tikeley qatysty bolyp otyr. Óitkeni, bizding tauarlarymyz osy jerde saqtauly.

Qazir biz Almatyda bar barlyq qoymalardy zerttey kele, tek tauarlarymyzdy kóshirip aparudyng ózine jarty jylday uaqyt ketetinin eseptep otyrmyz. Ol qoymany zertteu, kelisimshart jasau t.b. Almaty naryghynda bizge ynghayly oryn joq.

Qazir osy qoymada 46 myng tonna tauar bar. Osy 46 myng tonna tauardy tasu ýshin 1200 jýk kóligi kerek. Bir jýk kóligi 2 saghatta jýk basady dep eseptesek, tek jýkti kólikterge tieu ýshin ghana eng azy 100 kýn kerek. Onda da ýzilissiz júmys isteytin bolsaq... Kóshirip aparatyn qoymalardy, sóreler men qoyma jabdyqtaryn retke keltiru ýshin, zat, tauar saqtaugha ynghayly jaghday jasau ýshin bizge qosymsha qarajat kerek.

Múnda tek azyq-týlikter men dәri-dәrmekter ghana emes, elektrotehnikalar, túrmystyq tehnikalar, halyqtyng kýndelikti túrmysyna qajetti tauar týrlerining barlyghy bar. Qazir ol kompaniyalargha: «keshen sýriledi, basqa jaqqa kóshinizder», deytin bolsa, Almaty naryghynda kem degende jarty jyl daghdarys bolady. Tauar baghalary kóteriledi t.b. Ol jarty jyl janaghy basqa qoymany izdep tabugha, ornalasugha ketetin uaqyt pen shyghyn esebi...

«Azattyq-ruhy.kz» saytynyng jazuynsha, osyghan deyin Qorghanys ministrligi nysan 28 qazangha deyin búzyluy tiyis, dep mәlimdegen. QR Qorghanys ministrligining Aqparat jәne kommunikasiyalar departamentining ókili Ghany Nýsipov:  «Qazirgi uaqytta logistikalyq ortalyq sot sheshimin oryndau ýshin qosymsha uaqyt súraghan. Jerdi bosatu boyynsha sot sheshimi әli oryndalghan joq. Naqty qansha uaqytqa alghany turaly aqparatty aita almaymyn. Ministrlik sotty útty, olar bosatuy kerek. Bizding talap ózgergen joq, búrynghyday jerdi qaytaryp berudi súrap otyrmyz. Sebebi qoyma kesheni әskery úshaqtardyng úshu jolaghyna jaqyn ornalasqan», - dep pikir bildiripti.

Qosymsha: Abai.kz aqparattyq portaly erkin aqparat alany. Múnda oy jarystyryp, pikir almastyrugha әrkim qúqyly. Jogharydaghy spiykerlerding pikiri redaksiya ústanymyn bildirmeydi. Aldaghy uaqytta maqalada attary atalghan ekinshi tarap redaksiyamyzgha jauap beruge niyetti bolsa, olardyng da pikirin beruge әzirmiz. 

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz