Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 2756 0 pikir 18 Nauryz, 2012 saghat 22:10

Toqtar Jetpisbayúly. Óz ózindi syilamasan, kórer kýnin...

Aqpannyng onynshy júldyzy, 2012 jylghy 55- retki dýniyejýzlik jurnalistter foto suretter bәigesining jenimpazdaryn (World Press Photo)  Niyderlandtyng astanasy Amsterdam qalasynda mediyagha jariyalady. Atalmysh jarystyn, kórkem óner jәne kónil ashu týri boyynsha Niyderlandyq fotograf Pavel Prokopchik- tin  « Qazaqstan salty» atty sureti ýshinshi dәrejeli syilyqtyng iyegeri atandy.
Suretke qarasanyz, tyr jalanash qyzdar men jigitter bauyzdalghan qoydyng qanyna shomylyp jatyr. Qoydy kóterip túrghan qazaq emes, Ózbek ne Úighyr dep aqtalghymyz-aq keledi, desede, әlemdik kózqaraspen qarasanyz, Qazaqstan ol - qazaqtar túratyn memleket, basqalar búl surettegi adamdardy Qazaqstandaghy qazaq últy dep úghynbasyna kýmәnimiz joq...

Aqpannyng onynshy júldyzy, 2012 jylghy 55- retki dýniyejýzlik jurnalistter foto suretter bәigesining jenimpazdaryn (World Press Photo)  Niyderlandtyng astanasy Amsterdam qalasynda mediyagha jariyalady. Atalmysh jarystyn, kórkem óner jәne kónil ashu týri boyynsha Niyderlandyq fotograf Pavel Prokopchik- tin  « Qazaqstan salty» atty sureti ýshinshi dәrejeli syilyqtyng iyegeri atandy.
Suretke qarasanyz, tyr jalanash qyzdar men jigitter bauyzdalghan qoydyng qanyna shomylyp jatyr. Qoydy kóterip túrghan qazaq emes, Ózbek ne Úighyr dep aqtalghymyz-aq keledi, desede, әlemdik kózqaraspen qarasanyz, Qazaqstan ol - qazaqtar túratyn memleket, basqalar búl surettegi adamdardy Qazaqstandaghy qazaq últy dep úghynbasyna kýmәnimiz joq...
Qazaqtar talay soqpaqty joldardy basynan ótkerip, óz tarihynda keshpegen qorlyqty keship, tau-tasty kezip, kól jaghalay, orman saghalay kóshpeli kýn kórgen úly halyq. Dala mәdeniyetinde qazaq shipagerligining biri - qoydyng qany bolghany aqiqat. Dese de, myna surettegidey bauyzdalghan qoydy kóterip, әuretin kórsetip úly men qyzy, kәris men jasy birge túryp qangha shomylghan emes. Qayta jana soyylghan qoydyng toq ishegin, shajyrqay mayyn sydyrmay kindikke tartu arqyly balalar shetpesin jazyp, jel-qúzdan bolghan asqazan, ishek joldarynyng auruyna, soyylghan qoydyng qarnyn jyly kýiinde qúrsaqqa tartyp jazghan, al qanmen emdeude Gollandiyalyq kórsetkendey emes, jana soyylghan qoydyn  qanynan azdap ishkizu arqyly әielder auruyna em dәru jasaghan. Al mynaday anayy qylyqty qanday qazaq bolsa da isteui mýmkin emes-au.
Osydan birneshe jyl búryn, Fransiyanyng «Konsiumer» qalasyna barghan bir qaryndasymyzgha, tapa-tal týste, tamam júrttyng kózinshe, sheteldik qolyndaghy dollaryn jyltyndatyp, oinas jasaugha shaqyrghan. Onyng búl qylyghynyng tórkini esirtki esirtip jýrgen Qazaqstannyng «Borat» degen kinosynan týsingeni bolyp shyqqan. Endi sol siyaqty, jogharydaghy suretti kórip shetelge barghan qandastarymyzdyng kiyimin sypyryp tastap, qoy qanymen juyndyryp mazaqtamasyna kim kepil?...
Qazaqty әlemge tanytatyn  - dýnie mәdeniyetindegi orny. Ózgeler qazaqstandy bir jaghynan, osynday әlemdik ortadaghy tartysty materialdar arqyly tany alady. Al biz sol auditoriyagha qúndy enbekter tartu etkenning ornyna ózimizdi ózmiz masqaralaytyn kinolar men jarnama suretter shygharyp, qazaq últyn tórt týligi bolghan eshkimen, kәmeletke tolmaghan balasy oinas jasap oinaytynyn, kóringenning qoynyna jatqysh kelini barlyghyn, qyzyn әkesi zorlap, sheshesin balasy óltiretinin, birin-biri pyshaqtap, qyzdary kóshede tyr-jalanash biylep jýretin últqa ainaldyrdyq. Sol arqyly últtyq qúndylyqtarymyzdy úmytyp, últymyzdy azghyndattyq. Osy orayda ózgeler tól dәstýrimizdi úrlaugha kiristi. Kókparymyzdy qyrghyzdar, qymyz ben qazymyzdy - nemister, shúbatty - evreyler zandy tirkep aldy. Ázirbayjan, Iran, Ózbekstan, Qyrghyzstan Nauryzdy ózderining tól meyramy retinde YuNESKO-ge tirkedi.  Últtyq sport ónerimiz súnqarmen anshylyq jasaudy keybir arab memleketteri YuNESKO-nyng tizimine engizdi, endi olardyng ziyatkerlik menshigi әlemdik dengeyde qorghalatyn boldy da, biz auzymyz anqighan kýii qaldyq.
Qytayda óz últyn nemese últtyq dәstýrin qorlaghan, últ ardagerlerine, memleketik qúndylyqtaryn ziyandaghan nemese jamandaghan jaghdayda sotqa tartady. Al qazaqstanda múnyng biri joq. Ana әlemdik jurnalistter foto suretti bәsekesining maqsaty tap bermedegi kezdeysoq oqighalar arqyly halyqtyq týs alghan әleumettik mәselelerdi kóteru eken. Sonymen, niyderlandyq qazaqstandy qangha juynghan halyq retinde sipattaghan boldy. Mahambettin:
...Buyrshyn múzgha tayghan kýn,
Bura attangha shókken kýn.
...Qos bәiterek jyghylyp,
Jyghylghany estilip.
Alystaghy dúshpannyn,
Quanyp kónili tynghan kýn!.. dep aitqanynyng kebisin kiydik. Últtyq, halyqtyq, memlekettik mәdeniyetimizdi saqtay almadyq. Materialdyq emes mәdeny múralarmyzdy da, ózgege tanytaudan boyymyzdy aulaqqa salyp, bireui úrlap alyp ketkende úlarday shulap, qylyshymyzdy boqqa shabatyn dәstýr qalyptastyrdyq. Arghysyn aitpaghanda, Reseyding jurnalisteri, sayasatkerleri, jazushylary tarapynan Qazaqstannyng tәuelsizdigin, memlekettiligin moyyndamau, arandatu, kelemejdeu sózderi aitylghanda da Qazaqstan biyligi ózining narazylyghyn bildirgen emes. Eger biz, súgha bergenge búgha berer bolsaq, ózgeler úlymyzdy qúlyna, qyzymyzdy kýnine ainaldyryp, últymyzdyng abroyyn airanday tóge berer bolsaq, kórer kýnimiz dәl osy surettegidey bolmasyna kim kepil...
"Abay-aqparat"

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1470
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3246
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5417