Ospanhan Áubәkirov

Armysyzdar, ardaqty, aqjarqyn, aqpeyil, aqkónil, ainalayyn, Adamdar! Ár pende kýnde eluge tolyp toy jasay bermeydi ghoy. Sol sekildi Jana jyl kýnde bola bermeydi. Osy, jylynda bir keletin Jana jylymyzdy kópten kórmegen jaqsy jekjattarymyzday, jelmayasynan jibek kilemge týsirip, tórimizge otyrghyzayyq.
Al, tórinizde otyrghan Jana jylynyz qútty bolsyn!
Jaydary jaqsy jylynyzdyng qúrmeti ýshin startta túrghan shampandargha jol bolsyn deymiz. Tars!!!

Oydóit degen-ay
(Syqaq).

Ospanhan Áubәkirov

Armysyzdar, ardaqty, aqjarqyn, aqpeyil, aqkónil, ainalayyn, Adamdar! Ár pende kýnde eluge tolyp toy jasay bermeydi ghoy. Sol sekildi Jana jyl kýnde bola bermeydi. Osy, jylynda bir keletin Jana jylymyzdy kópten kórmegen jaqsy jekjattarymyzday, jelmayasynan jibek kilemge týsirip, tórimizge otyrghyzayyq.
Al, tórinizde otyrghan Jana jylynyz qútty bolsyn!
Jaydary jaqsy jylynyzdyng qúrmeti ýshin startta túrghan shampandargha jol bolsyn deymiz. Tars!!!

Oydóit degen-ay
(Syqaq).

Shylpaq, Myrqan, Totan bar,
IYә, aitpaqshy, Botan bar,
Teatrgha bardyq.
Konsert bastaldy, zal tyndy.
Bir qyz ariya shyrqady,
- Myna sorly óneshin jyrtady -
Degeni ghoy әnkildep,
Bóstibaydyng Myrqany.
Kelesi nomer by boldy,
- Biyden janym y boldy.
Dep edi Totan,
Al Botan:
- Oi, shirkinning siraghy-ay,
Qalay jýr eken qiramay.
Bel degening sym eken,
Shirkinning kýieui kim eken?
- Ói, múnyki dalbasa,
Ary shauyp bir ótedi,
Beri shauyp bir ótedi.
Basyn iyedi de ketedi -
Dep Shylpaq kekedi.
Mine bireu kýlip shyqty,
Eki jenin týrip shyqty.
Á degenshe bir әndi,
Bastyrmalatyp «úryp» shyqty.
- Óidóit degen-ay,
Qayran Kemel-ay.
- Ólme, Kemel, ólme,
Ólseng qaytyp kelme, -
Dep bir jaqtan Botan,
Bir jaqtan Totan,
Art jaqtan Myrqan,
Ói, kileng bir tyrtan,
Dәl bir qoy qayyrghanday,
Ayqay da úiqay:
- Oi, pәle-ay!
- Oi, iyt-ay!

***
Qoshemetining siqy-ay.

Quystar men týkpirler

Bizding syqaqtarymyz oqushy júrtshylyqqa quystar men búryshtar, týkpirler men ýngirler arqyly taraytyn sekildi.
Olay deytinim respublikamyzda shyghatyn әrbir gazet, jurnaldyng syqaq ýshin arnalghan bir qol sýrtim orny bar. Ol oryngha ózderi syqaqtyq minezine osy layyq bolar dep, «Syqaq búryshy», «Syqaq quysy», «Syqaq týkpiri», «Syqaq ýngiri», «Sypyrghysh», «Oshaghan», «Qashaghan», «Nayza», «Myltyq», «Qylysh», «Zenbirek», «Topan su», «Aqyrzaman», «Ázәzil», «Ázireyil», «Múnkir-nәnkýr» dep at qoyghan.
Mine, osy atalghandardyng (birazy mening kinәmnan artyq atalyp ketipti. - O.Á.) ishinde syqaqty ýzbey ýnemi ýdete jariyalap otyratyn atyshuly (jaqsy degen maghynada) jurnalymyz «Mәdeniyet jәne túrmystyn» «Oshaghan» bólimi. Múnda býgin әkelgen syqaq erteng emes, keshe shyghyp jatady.
Sosyn syqaqty toqtatpay qoy toghytqanday topyrlatyp jariyalap túratyn satirikterding tribunasy sekildi júrtqa әigili bir oryn bar. Ol qazaq radiosynyng әdebiyet drama redaksiyasynan ay sayyn shyghyp túratyn «Qalaqay» atty satiralyq jurnal.
Al osy radiomen irgeles Qazaq televiziyasy syqaq kórse jyn kórgendey bolady. Bizding syqaqshylardy olar bara qalsa «kóseni ýige kirgizbe...» degen úranmen Almatygha ayaldatpay, úzatyp Narynqolgha deyin quady. Mynaday dialog:
Avtor. Syqaq әkelip edim...
Televiziya redaktory (oqyp kórip). Bastyqtargha tiyetin sekildi.
Avtor. Shyraghym-au, búl mysal men bastyqtarynnyng arasy «jer men kóktey» emes pe? Búl «Japalaq» degen mysal. Al, sening bastyghyng japalaq emes qoy bir jaqsy jeri. Sosyn ózing qay bastyqty aityp otyrsyn? Ózinning osyndaghy bastyghyng ba, joq bastyqtarynnyng bastyghy ma?
Televiziya redaktory (әzildep). Bastyq kóp qoy dýniyede (pauza). Sen qúdaydy, jyn-shaytandy, perini, moldalardy jamandap jazsanshy. Bizde solar tez ketedi.
Mine, kórip otyrsyzdar, olargha molda, jyn-shaytan, peri kerek. Al basqa taqyryptaghy mysal-syqaqtyng bәrin olar «bastyqtargha tiyetin sekildi» degen sebeppen ózine qaytaryp beredi. Al sosyn ýige kelip televizor qaraysyn. Moskvanyng plenkagha týsirgen plenkalaryn beredi. O, syqaq! Uday syqaqtar. Janarynnan shoshytady. Rahat! «Ýlkender ýshin mulitfilim», «Býkilodaqtyq «Fitili» atty satiralyq kinojurnal». Búlar mynau bastyq, mynau baghynyshty, mynau molda, mynau jyn dep bólip jatpaydy, - shetinen soyyp shyghady. Moskva osylay sabap jatqanda Almatynyng nesi bar ekenine týsine almay qoydyq.
Al «Júldyz» degen «Qazaq әdebiyetine» qaraghanda talystay kitap qoy. Osy jurnaldyng nomer sayyn satiragha 4-5 bet arnap túratyn jóni bar edi. «Júldyzgha» eki-ýsh ay aralap syqaq shyghady, onyng ózi songhy sonau better redkollegiya mýshelerimen aralasyp jýredi. Sol bir shumaq-jarym shumaq syqaq ólenning ýstinde «Júldyzdyn» nayzasy» degen rubrika túrady. Úya sekildi.
Al «Júldyzdyn» songhy tórt-bes betinde syqaq әngime, ólen, epigramma, parodiya, etud, el auzynan degenderding bәri jýrse qanday jarasyp túrar edi. Osyny bir oilasa Syraghang (Mәulenov) oilaydy deushi edik, endi mine sony Syraghang da oilamay otyrghan sekildi.
Satiragha nazar joq, qamqor joq, tughan-tuysqan joq dep «jylap» otyrghanym osy.
Qanday óleng bolmasyn, óleng «kóz jasy». Al «kóz jasyn» baghalay kerek.

Mening tanystarym
(Áziz Nesinnen)

«Shyghasygha iyesi basshy» degendey kóbine ózimiz sorly basymyzgha dau baylap, bәle tauyp alamyz. Men sizderge óz basymnan ótken bir hikaya aityp bereyin.
Týrik filimderining birinshi festivali ótip jatqan da kenirdegimdi sozyp jýrip birde-bir kino qaldyrmay týp-týgel kórip shyghugha tyrystym. Bayqasam, otandyq filimdi týsiruden góri ony kóru qiyametten qiyn is eken. Renjip otyryp talyp qalyppyn da, teatrdyng edenine etbetimnen týsip qúlappyn. Árbir bolghanda Metin degen bir joldasym sýiemeldep dalagha shygharyp tәksy toqtatty.
- Áppaq quday bolyp ketipsin, betinde qan joq, sól joq, - dep Metin meni mashinagha otyrghyzdy.
- Jaman bop túrmyn, - dedim men.
- Bizding filimder adamnyng jan dýniyesin múnshama kýizeltedi dep oilamaghan edim.
Sóz reti kelgende aita keteyin, bizding otandyq filimder janynnyng jalghyz pernesine tiyip egiltetin, eniretetin estimegen jyn.
Bas keyipker rolinde oinaytyn jigit qyp-qyzyl qyzgha on-onbes metr jerden qadala qarasa bolghany, qyz úyalmay-qyzarmay tәtti týrimen jantaya ketedi... Búl әriyne zorlyq qoy, degenmen qyz: «Ket әri, itting balasy!», «Qoyshy deymin men saghan», «Ýibәi-ay, ayashy agha-tay» deydi. Osynday sózderdi estidim de óldim de qaldym.
Teniz ayaldamasyna jettik te tәksiydi jiberdik. Men Metinning iyghyna sýienip sýiretilip әreng kelemin. Kýn Saharadaghy ystyqtay órtep barady. Teniz ayaldamasynda qúrsha qújynaghan halyq. Ekeumiz de entigip kemege bet alyp sýiretilip kelemiz. Jettik. Kemeni kýtip túrmyz. Jaghalay qaqqan temir qaqpalar tóbene u qúighanday auyr qayghy jýkteydi. Qazir qaptaghan qara temirler ashylyp amandyq bolsa kemege minemiz.
Bireu iytine kirip dóreki denesimen Metin ekeumizding aramyzgha alpamsaday bolyp tyghyz túryp aldy. Taghy bir taghaly attay bireu kiymelep kep әlgi dәu men Metinning arasyna arystanday bop túra qaldy. Sonymen bizding aramyzda eki birdey bótekesi bóten bógde adamdar túr. Ar jaghy qaptap kele jatqan qaraqúrym júrt. Toptan topyr meni bir jaqqa, Metindi bir jaqqa ekshep jiberdi.
Men oghan:
- Kemede kezdesemiz, - dep qalyng qyspaqtyng arasynan qysylyp dauystadym.
Ol da maghan:
- Áy, sorly sen auyryp túrsyn, bir oryn tauyp otyryp al, túrma olay, - dep qalyng júrttyng arasynan aiqaylaydy.
Meni seng soqqanday birese myna shetke, birese ana shetke aparyp soghady. Metin kózden ghayyp boldy. Beysharanyng qaptaghan qalyng bastyng arasynan shoshandaghan qoly kórinip, dauysy estiledi.
- Áziyz, men seni kemede tauyp alamyn! Adaspa!
Kemege kirer temir esikti ashty-au.
Lap qoyghan júrt meni seng soqqan balyqtay joghary palubadaghy «luks» salonyna bir-aq alyp úrdy. Bos kreslogha súlay kettim. Sәlden song iyne týser oryn qalmady. Metin kórinbeydi. Mening qúlaghym dynyldap, kózim qaranghy tartyp, basym ainalyp әli qalpyma kele almay mәngirip otyrmyn.
Mening qarsymda ekeu otyr. Biri - kózildirik kiygen qasqabas, men qatarly adam. Ekinshisi paluan deneli, eki iyghy astauday otyz shamasyndaghy adam. Ózi ólerdey gýjildep sóileydi. Bir bayqasam qasqabas tórtinshi betinde mening әngimem basylghan bizding gazetti oqyp otyr eken.
- Qasqang jazghan-aq eken, - dedi qasqabas «paluangha» qarap.
Búl sózge janym kirip jetisip qaldym. Bәlkim meni tanyp otyrghan bolar dep oilap sasqanymnan teniz jaqqa qaradym.
«Paluan» auzyn qisayta kýlip gýj ete qaldy.
- Onday itter jazady!
Mening ornymda siz qayter ediniz?
Men estimegen adamsha әlgilerding qorlau sózine eleng etpey otyra berdim. Bir jaqsy jeri búlar meni tanymaydy eken! Olay bolsa ne dese o desin.
«Paluan» sәl ýndemey otyryp taghy gýj ete qaldy.
- Súrqiyalar qiystyryp jazady. Biraq onyng byljyraghy kimge kerek?
Men ekining birin isteuim kerek. Ne kenirdekten aluym kerek, ne túryp ketip qaluym kerek. Túrugha shamam joq. Túrghan kýnning ózinde mynaday topyrdyng arasynda bir attaugha mýmkin emes. «Bәribir meni tanymaydy. Bilgenin desin. Mәsele búl ekeuining sózinde emes. Eng qyzyghy búlargha mening tvorchestvomnyng únaytyndyghy. Keyde biz shygharmanyng kórkine qaramay avtordyng kóniline jaqynymyzdy maqtaymyz».
Sonymen men týk bilmeytin týleyshe tyrs etpey otyra berudi jón kórdim.
Qasqabas túryp:
- Siz ony tanisyz ba? - dedi.
«Paluan» taghy auzyn qisayta kýlip:
- Men be? Áriyne tanimyn, - dedi.
Men «paluangha» úrlana qaradym. «Mýmkin bir kezderde birge qyzmet istegen tanysym bolar? Joq, menen kóp kishi sekildi. Birinshi ret kórip otyrghan adamym. «Paluan» taghy sóilep ketti.
- Tanys degen jәy sóz. Men ony ózim qoldan jasaghanday tanimyn. Sol da sóz be eken?!
Qasqabas tanqaldy.
- Shyn aitasyz ba? Qyzyq eken! Búl avtormen mening de bir kezdeskenim bolghan. Ángimesin oqyp otyryp dúrys adam bolar dep oilap edim.
Búlar shyndyghynda mening tanysym bolulary mýmkin. Ótirik tanymaghan bolyp, ne bolsa sony әdeyi kózime aityp, kólgirsip otyrghan bolar. Eger shynynda osylay istep otyrsa, polisiya bólimshesinen ólimshi bolyp shyghatynymyz sózsiz.
- Jazuyn jazady, - dedik, - deydi gýjildegen «paluan», - alayda sonyng shatpaghynda ilip alarlyq ne bar? Dym da joq. Shynymdy aitsam, sizge ótirik maghan shyn, ony adam qataryna jetkizgen men.
- Qoy.
- Qoyatyn týgi joq. Búl mening osy ómirimdegi jasaghan ýlken aqymaqtyghym. Búl jazushysymaqtyng әkesi su keship jýrgen balyqshy edi. Bizding kóshede túratyn.
- Siz bayqauymsha, Koniyden boldynyz ghoy - dep súrady qasqabas.
- IYә, sol jerdenmin. Onyng әkesi ómir boyy balyq aulaumen boldy. Olar kóship kelgen Koniyde teniz bolmaghandyqtan әkesi kepken balyq satyp sauda istep jýrushi edi.
Búl ekeuining әngimesi júrttyng auzynan suyn aghyzyp enteletip qoyghan edi.
Men ne derimdi bilmey terimdi sýrtumen otyrmyn. Eger qasymda Metin bolsa, túryp ketip qalar edim.
- Biz bir klasta oqydyq, - deydi «paluan», - ony Boqmúryn dep ataytynbyz.
«Ói, ótirikshi, suayt. Men eshqashan Koniyde bolghan emespin.»
- Menimshe ol әngimelerin býrkenshek atpen jazatyn bolu kerek, - dedi qasqabas. - Al shyndyghynda onyng aty-jóni basqa.
- Dúrys aitasyz, - dep qúptady, «paluan». - Onyng naghyz aty - Dýrmish . Olar bir ýide on tórt úl edi.
- Qaydaghy on tórt bolsyn,- dep kýmәn aitty jolaushylardyng biri.
- IYә, on tórt edi. Bәri bala kýnderinde ólip qaldy. Sondyqtan әke-sheshesi múny Dýrmish dep atap ketken. Mektepte alaqany qyshyghan balalardyng bәri shyryldatyp sony sabaytyn. Men ghana soghan jaq bolyp qorghaushy edim. Ádebiyetten emtihan tapsyrghanda auzyna kelgenin sóilep shatpaqtaghany әli esimde. Múghalim Boqmúryngha jete әzirlenuine qosymsha uaqyt berdi. Mening jazyp bergen qaghazyma qarap әreng degende jauap berip kelesi klasqa ótip edi. Alayda, onyng týleyligine shyday almay mektepten shygharyp jiberdi. Odan beri kóp jyl ótti. Bir kýni әlgi týleyim Stambulda jýr. Beyoghlumen kele jatsam bireu búryshta qylqyndyryp jatqanday aighaylaydy. Jeydening jenine kerekti ilgek satyp túr. Kóshede aina-taraq satatyn satushy eken. «Áy, sorly týleyim-ay, - deymin men. - Ábden jetken ekensin». «Súrama bauyrym, it boldym ghoy», - deydi әlgi. Monshagha alyp baryp sugha týsirdim. Eski-qúsqy kiyimderimdi berdim. Qaltasyna jýz lir salyp: «Qinalsang kelip túr, kómektesemin» deymin. Dәndep alghan qu neme kýnde telmirip tiyn súrap mazamdy aldy.
Býkil kemedegi jolaushylar auyzdaryn ashyp anqiypty da qalypty.
Júrttyng qúnygha tyndap úiyp túrghanyn bayqaghan «paluan» dauysyn kóterip jelpine sóiledi.
Qasqabas:
- Ol qayta-qayta aqshany qanday maqsatqa súrap jýr, - dedi. «Paluan» mensinbegen týrmen ezuin qisaytyp:
- Kartashylardyng bәri sol, janym. Olarda aqsha túrushy ma edi? - dedi.
- Bәli, solay de, shamasyna qaramay karta oinaydy de.
- Oinaghanda qanday, týbin týsiredi. Bar aqshasyn kartagha salyp, әkesining songhy kostumin satyp jiberipti. Sol ýshin әkesi balasyn qarghap-silep, ýiinen quyp jiberipti. Mynaday jaghdayyn estigen son, albastym ústap qatty jynym keldi. Sodan keyin aqsha súrap kelgen eken, jelkesinen jeti qoyyp dalagha laqtyryp jiberdim.
- Dúrys istegensin, - dedi qasqabas ezulete kýlip.
Ángimening dәmin alyp alghan júrt alaqandarymen qúlaqtaryn qalqalap «paluannyn» auzyna kirip keterdey ólip barady.
- Odan әri ne boldy? - dep taqaqtaydy qasqabas.
- Sodan beri esigimnen syghalamaytyn boldy. Ólermen nemeden aulaq bolu kerek.
Ángimege ishi shyghynqyraghan bir jigit kiylikti.
- Bәri dúrys, - dedi ol. - Ony men de tanimyn. Bútyndaghy shalbaryna deyin talay útqyzghan. Bir kýni ony bizding klubta itshe tepkilep tezegin shygharghan.
- Odan bәrin kýtuge bolady. Tang qalatyn týgi joq! Ne ýshin soghyp jýr, - dedi «paluan».
- Ekiqabat әielge tiyisken dedi me, sonday bir ittigi bolsa kerek,
- E-e-e-eh, - dep kýrsindi bir súr jigit, qytqyl, ashuly dauyspen.
- Ony úrmasqa bolmaydy, myrzalar. Mysalgha men ózimdi alayyn, shybynnyng shekesine sherpegen adam edim. Sony ýsh ret ýieletip túryp soqtym. Ol qúshaqtasyp otyrghan eki jastyng qylyghyn qyzyqtaytyn qúrghaq qúmartu aurumen auyrady. Múnday ógiz ynta adamdardyng bolatynyn bilesizder. Búlar týbinde aghashqa, telegraf baghanalaryna shyghyp alyp, terezemizge telmirip qyzyghymyzgha qarap otyrghany. Myrzalar, qúday men ózimning kelinshegimmen jatatyn bólmede sheshinip jatyp terezege kózim týsip ketti. Qarasam aghashtyng basynda bir adam otyr. Men dalagha jýgirip shyghyp әlgi itting balasyn otyrghan jerinen júlyp aldym. Sóitsem әlgi jazushym eken, qap bәlem kózindi oimasam. Tayaqty ala salyp tas mandaydan berdim kep. Ayaghyma jyghylyp, tabanymdy jalap: «onbay keteyin, aghatay, endi syghalamaymyn» dep jalbaryndy. Bayqústy ayap kettim de jibere saldym. Sosyn ne boldy deysizder ghoy, myrzalar? Kelesi kýni keshke әlgi aghashqa shyghyp alyp mening terezeme syghalap otyr.
IYegi shayqalaqtaghan qatpa shal auzyn sylp etkizip.
- Sening qasynda qyz bolghan shyghar әriyne, - dedi.
Meni qúrghaq qúmar ógizynta aruymen auyrady degen súr jigit sәl kidirip jauap berdi.
- Men jalghyz edim. Terezeden syghalaytyn qu nauqas býkil qaladan qas qaqpay qarap otyratyn qatyn tappay meni qyzyqtayyn dep kelse kerek. Sonyng aldynda ghana qyzym kýieu balammen Qaqylydjydaghy tuystarymyzgha ketip edi.
Mening jynym keldi. Bәrining betine týkirip «aqymaq!», «arsyz!», «ósekshi!» dep aiqaylap túryp úrysqym keldi. Alayda múnymen is bitpeydi. Men bireuining múrynyn bet qylsam, bireui mening múrynymdy et qyluy anyq. Eng bolmasa bireuin tanysamshy. Kórmegen kógermegirler. Múnday da betimen jalyqpay jalghan aitatyn arsyzdar bolady eken-au! Qinalmay qiystyryp soghyp otyr.
Bir jastau jolaushy:
- Biraq ózi jaqsy jazdy, - dedi.
- Ol sóz emes, balam, - dedi beret kiygen kisi. - Basty mәsele jan tazalyghy. Adam parasatty bolu kerek.
Janghaqtay qatyp qalghan aq shashty shal basyn ókinishpen shayqap bylay dedi:
- Qap! Qap! Halqymyzdyng atyna kir keltiredi dep kim oilaghan. Ol bәtshaghardy qolyna qalam ústatyp jazushy qylghan men edim.
- Siz de tanisyz ba ony? - dedi «paluan».
Shal auyr kýrsindi.
- Tanisyz ba degen sóz be eken? Ol bos sóz. Ony әdebiyetshi jasaghan men dep túrmyn ghoy. Bayaghyda men Biyledjikte gazet shygharatynmyn. Bir kýni redaksiyagha qara domalaq tәmpish bala kelip júmys súrady. Janym ashyp ketti. Shamasy shaytan týrtti bilem, týley nemeden jurnalist shygharghym kelgeni. Nanyn tauyp, kýnin kórip ketse maghan ómirbaqy rahmetin aita jýrer dep oiladym. Nege ghana soghan aghymnan jaryldym ekem?!
«Paluan» taptym degendey tizesin salyp qaldy.
- Aytam ghoy! Endi maghan týgel týsinikti. E, maghan qaytyp kelerding aldynda sizding gazette qyzmet istegen sonyng ózi deniz.
Men búlardyng úyatsyz ótirigin búdan әri tyndaygha arym jetpedi. Ketu kerek bú jerden! Ketu kerek pe, әlde bylshighan betterine týkiru kerek pe? Ketkenim jón shyghar. Sosyn auzyna kelgenin ottasyn. Onbaghandar! Men onyng Biyledjiygin ary-beri poezben ótkende kórmesem týsimde kórdim be eken. Men ol jerde eshqashan bolghan emespin. Myna shal qanday gazet jayly kókip otyr?!
Men ornymnan túrdym. Túrghanym da sol meni ornyma bireu tabanda jalpiya qaldy. Alayda attaugha shamam joq. Dizem dirildep, basym ainalady. Jan-jaghymda iyin tiresken júrt meni esikke qysqanday.
Amalsyz «ózimning tanystarymnyng ortasynda qybyrsyz túryp qalugha tura keldi».
«Paluan» mening birde jezóksheler ýiinen ústalyp, polisiyadan jalanash qashyp ketkenim jayly ótirik soghyp otyr. Bireu onyng sózin bólip, mening jasyryn boghauyz roman bastyryp jastardyng arasyna taratatynym jayly aityp ótirik ashulanyp otyr. Onyng sózine qaraghanda ol meni әlgindey bylghanysh isten bas tartuym kerektigi jayly ýgittepti. Týzelmeytinime kózi jetken son, meni ýiinen quyp shyghypty da, sodan beri menimen sóilespeydi eken. Ózining tanghajayyp fantastikalyq әngimesin әlgi bylay tamamdady:
- Búl ta týk emes! Ókimet oghan tipti para berip ózine tartsa da, eki jýzdi maqalasynda oppozisiyalyq partiyagha jynyn qúsqanday qúsyp, jerden alyp jerge saldy.
Birneshe adam jaghalaryn ústap shoshyp qaldy:
- Ne deysiz, oibay-au!
- O-o-o!.. Qaytalap aitamyn, onyng bylyghy degen bylyq-aq.
«Apyr-au, mynalar ne dep túr? - dep janym shygha jazdap jaghamdy ústaymyn. - Mýmkin men ózime belgisiz jenisterge jetkenimdi bilmeytin belgisiz aurumen auyratyn shygharmyn?!»
Ózim jәili tanghajayyp oqighalardy ózim an-tang bop tyndap túrmyn. Mening súryqsyz qylyqtarym, onbaghandyghym, ittigim tipten kóp eken.
Bayqap túrsam myna júrttyng bәri meni jaqsy biledi eken. Osylar maghan qiyn kýnde kómektesipti, osylar meni adam qataryna qosypty. Bәribir men adal adam bola almappyn. Sosyn osylar meni «ket onbaghan azghyn!» dep tepkilep quyp shyghypty.
«Mýmkin búlar basqa bireu jәili aityp túrghan bolar» degen arymdy aqtaytyn ýmitti oy keledi.
- Keshiriniz, әfendim, siz kimdi aityp túrsyz? - dedim mening týrli súrqiyalyq istermen shúghyldanghanym turaly bósip túrghan jolaushygha.
Ol mening әngimem basylghan gazetti kórsetip atymdy atady.
- Biz osy antúrghangha jynymyz kelip ashulanyp otyrmyz. Siz de tanisyz ba múny?
- Bilemin.
- Ou beri qarandar, myrzalar. Myna әfendim de tanidy eken múny! Bәri japyrylyp maghan qarady. Bireui túryp:
- Sizdinshe búl qanday adam? - dedi.
- Qalay deuge bolady? Onsha jetisken adam bolmau kerek shamasy.
Men taghy da búl myljyndardan tysqary ketuge tyrmysyp baghyp edim bolmady. Qarasam anaday jerde Metin túr eken. Ol da meni kórip qalyp attan saldy:
- Ei, Áziyz! Áziyz!
«Áu» deyin desem, myna myljyndar mening kim ekenimdi bilip qoyady. Men bú júrtty qolaysyz jaghdaygha dushar etuim yqtimal. Mәsele onda emes. Ózim ekenimdi bildirsem búlardyng býkil jol boyy aitqan boza-boqtyghyn jútyp qoyghan bolar edim.
Metinge jauap qatpaudy jón kórdim.
Ol aiqaylap qoyar emes:
- Áy, Áziyz! Jaghdayyng qalay? Áziyz!
Búrylmay túrmyn. Kemeden týskende bәrin týsindiremin.
Tyrs etpey túrghanyma ashulanghan Metin júrtty kiyip jaryp janyma jetip keldi.
- Sen nemene, kereng bop qalghansyng ba? Dauysym qarlyqty ghoy.
- Ne kerek ózinizge, әfendim? - dep men oghan salqyn qaradym.
- Jyndymysyng ózin? Sonday da qaljyng bola ma?
- Qatelesip túrsyz, әfendim. Siz meni bireuge úqsatyp túrghan bolarsyz.
- Esindi ji, Áziyz! Ekeuimiz qazir kemege birge mindik qoy.
- Men sizdi tanymaymyn.
Jana ghana qauqyldasyp jatqan jolaushylar endi ekeumizge qarapty da qalypty.
- Sayqymazaqtanba endi, jeter Áziyz.
- Qaydaghy Ázizdi aityp túrsyz? Maza berinizshi, әfendim.
- Siqyrsyma, boldy endi. Ekeumiz jana ghana kinoteatrda birge otyrdyq qoy. Sen auyrdym degen song men tәksy әkeldim.
- Ne sandyraqtap túrsyz? Men sizdi tanymaymyn dedim ghoy, әfendim.
- Jyndanghan shygharsyn. Áziyz, sen janym-au, mening joldasymsyng ghoy. «Aqsham» gazetine әngimeler jazasyn. Olay emes deshi.
- Sandyraq! Siz shatystyryp túrsyz.
- Áziyz!
- Taskeneshe jabysqan ne degen adamsyz óziniz? Maza beriniz, әfendim.
- Ói, birdeme kóringen be, Áziyz?!
Men qasymdaghylargha búrylyp:
- Keshiriniz, myrzalar. Myna mayly kýiedey jabysqan kisige qatelesip túrsyz dep týsindirinizdershi. Sizder barlyqtarynyz ol jurnalisti bilesizder. Men mýlde basqa adammyn ghoy, solay emes pe?
Sózsheng súr jigit týsinbegen adamsha iyghyn kóterip qoydy.
- Qúday-au, sizding oghan on qaynasanyz sorpanyz qosylmaydy ghoy? «Paluan» da ony qoshtap qoydy.
- Byljyraq! Ol - úzyn boyly jigit qoy.
Qasqabas kekesin keyippen kýledi.
- Áriyne, búl týsinbestik, tuysqan. Ol shaldyr-shatpaq sizden sadagha ketsin. Oghan sizding qúittay da úqsastyghynyz joq.
Men Metinge «kórding be?» - degendey sespen qarap qoydym.
- Qatelesip túrsyz desem jabysyp bolmaysyz.
Metin yza bolghandyghy sonsha, ózin-ózi qylqyndyryp óltiruge dayyn túr.
- Tuf, aqymaq! - dep Metin qolyn bir siltedi de, ketip qaldy.
Mine, Qadykeyge de kelip jettik. Biz kemeden týsip kele jatyrmyz. «Paluan» qalghan ótirigin soghyp keledi. Onyng aituynsha men Evropany aralap qaytqan saparymda әielderding neylon ish kiyimin ala kelippin. Meni polisiya ústap alyp qamamaq bolghanda әlgi «paluan» meni qútqarypty. Ol az bolghanday men tóbelessiz kýni ótpeytin búzaqy ekenmin. Onyng ýstine bir kýn kebu jýrmeytin uday maskýnem kórinem.
Apyr-au, men múnday adam emes edim ghoy. Adamdargha jaghu qiyn.

«Júldyz» jurnaly