Amangeldi Kenshilikúly: Biz óte qorqynyshty jaghdayda ómir sýrip jatyrmyz
- Amangeldi agha, Janaózen kóterilisi kezinde "menmensigen talaydyn" ýni shyqpay, biylikting jastardy "búzaqylar" dep aiyptaghany belgili. Osynday almaghayyp shaqta Siz alghashqylardyng biri bolyp Janaózendegi jaghdaygha baylanysty óz ústanymynyzdy bildirip, halyqtyng sózin sóilediniz, batyrlyq tanyttynyz. Ataghynan at ýrketin agha-apalarymyzdyng endigi az ghúmyrynda abyroydan júrday bolmay eng qúrmasa ýndemey qalugha nege shamasy kelmedi?
- Últymyzgha qasiret jamyldyrghan sol bir qaraly kýni jazyqsyz qany tógilgen jastargha janym ashyp, janayqayymdy bildirgenim ras. Biraq men ony batyrlyq ta, ýlken erlik te sanamaymyn. Men sayasatker de, oppozisioner de, halyq qalaulysy da emespin. Qarapayym әdebiyetshimin. Qazaq degen úly halyqtyng bir kishkentay perzenti bolghandyqtan, biylikting zorlyq-zombylyghyna tózbey, anama arasha týstim. Eger bizding qoghamda anana arasha týsu de asqan erlik bolyp sanalsa, ol eshqanday da batyrlyq emes, zamanymyzdyng keri ketkeninin, azyp-tozghanynyng belgisi shyghar mýmkin.
- Amangeldi agha, Janaózen kóterilisi kezinde "menmensigen talaydyn" ýni shyqpay, biylikting jastardy "búzaqylar" dep aiyptaghany belgili. Osynday almaghayyp shaqta Siz alghashqylardyng biri bolyp Janaózendegi jaghdaygha baylanysty óz ústanymynyzdy bildirip, halyqtyng sózin sóilediniz, batyrlyq tanyttynyz. Ataghynan at ýrketin agha-apalarymyzdyng endigi az ghúmyrynda abyroydan júrday bolmay eng qúrmasa ýndemey qalugha nege shamasy kelmedi?
- Últymyzgha qasiret jamyldyrghan sol bir qaraly kýni jazyqsyz qany tógilgen jastargha janym ashyp, janayqayymdy bildirgenim ras. Biraq men ony batyrlyq ta, ýlken erlik te sanamaymyn. Men sayasatker de, oppozisioner de, halyq qalaulysy da emespin. Qarapayym әdebiyetshimin. Qazaq degen úly halyqtyng bir kishkentay perzenti bolghandyqtan, biylikting zorlyq-zombylyghyna tózbey, anama arasha týstim. Eger bizding qoghamda anana arasha týsu de asqan erlik bolyp sanalsa, ol eshqanday da batyrlyq emes, zamanymyzdyng keri ketkeninin, azyp-tozghanynyng belgisi shyghar mýmkin.
"Ádebiyette qúldyq bolmaugha tiyis" degen ataly sózdi kezinde Dostoevskiyding kýndeliginen oqyghanmyn. Ókinishke qaray talay qazaq aqyndarynyng biyliktin, baylyqtyn, ataq-danqtyn, mansaptyn, pendeshiliktin, danghoyqúmarlyqtyng qúlyna ainalghany qay zaman. Aqiqatynda búl óte qorqynyshty qúbylys. Qúldyqqa moyynsúnyp, ruhyn joghaltqan әdebiyet әdemi iydealdardyng bәrin kýiretip, últymyzdy úly armandarynyng jolynan adastyrady. Oidyng búlaghy sualyp, janymyz quraydy. Últtyq ruh eroziyagha úshyraydy. Ádebiyetimizge qúldyq qamyttyng kiyilui biylik ýshin de qauipti. Óitkeni onday sóz óneri ómirding jabayy shyndyghyna shyrmalyp, aqiqatty qapysyz tanu mýmkindiginen aiyrylady, qoghamgha tónip kele jatqan qayghy-qasiretten saqtandyra alatyn kóripkeldik qasiyetin joghaltady, qalyng búqaranyng ishki mәdeniyetin tómendetip, júrtty jappay tobyrgha ainaldyrady. Al mәdeniyetten júrday halyq ataly sózding aldynda toqtaytyn qabiletin joghaltyp, býlik bastap, biylikti tónkerip tastap, qoghamdy úzaq jyldargha sozylatyn qayghy-qasiretke úryndyrady. Jәne dýrkin-dýrkin úryndyryp otyrady.
Álem әdebiyetining jarqyraghan júldyzdary Shekspirdin, Bayronnyn, Gugonyn, Balizaktyn, Dostoevskiydin, Tolstoydyn, Remark, Abay, Maghjan, Múqaghali, Júmeken nemese ótken jyly ghana Nobeli syilyghyn alghan Mario Vargos Liosa siyaqty azamattyq ýni biyik túlghalardyng tuyndylaryn qayta oqyp shyqqan son, men osynday qorytyndygha keldim. Olar kóp nәrsege mening kózimdi ashty. Shekspir qoghamdaghy úly qasiretting adamnyng ekijýzdiliginen bastalatynyn aitsa, Bayron ruhy kisendelgen halyqtyng baqytty bola almaytynyn jyrlady, Gugo, Balizak, Dostoevskiy, Tolstoy, Remark pen Abaylar maghan aqynnyng keshe de, býgin de, barlyq uaqytta da narazy boluy tiyis ekenin ýiretti.
Biz, qazaqtar, óte qorqynyshty jaghdayda ómir sýrip jatyrmyz. Býginimiz - búlynghyr, keleshegimiz - túmandy. Baghytymyz aiqyn emes. Sol baghytty aiqyndap beruge tiyis, halyqtyng kóz aldynda jýrgen, tanymal túlghalarynyng ózderi mәdeniyetten júrday bolyp ketken.
Tayauda "Týrkistan" gazetinen Almatydaghy Balalar men jasóspirimder teatrynyng diyrektory hәm kórkemdik jetekshisi Talghat Temenovtyng súhbatyn oqyp, qatty qapalandym. Gazet tilshisimen әngime-dýken qúrghan ýlken mәdeny mekemening bildey basshysy, ónerin synaghany ýshin aqyn Myrzan Kenjebaygha qaratyp, auzyna ne kelse sony sóilep, jeke basyna tiyisip, adamnyng ar-namysyna tiyetin sózderdi armansyz toghytypty. Búl ne degen astamshylyq? Myrzan Kenjebay asylyq aitqan kýnning ózinde, onyng jeke basyna tiyisuge Talghat Temenovtyng qanday qúqy bar? Qyzdy-qyzdymen, aqyr sonynda ol aqyngha "myrzanshina" dep "en" taghypty. Úly jazushymyzdyng atyndaghy bir ýlken teatrdyng kórkemdik jetekshisining ishki mәdeniyetining siqy osynday bolsa, jetisken ekenbiz.
Janaózen oqighasynan song tirshilikte aralasyp jýrgen aqyn-jazushylarymnyng talayynan kónilim qaldy. Degenmen, kóp nәrsege kózim ashylghanday. Úzaq jyldar boyy janymdy mazalap jýrgen "nege bizde Batys elderi nemese Resey memleketindegidey ýlken әdebiyet joq?" degen ústara saualdyng jauabyn tapqandaymyn. Ádebiyetimizding kósegesin kógertpey jatqan bir-aq kesel bar. Ol - qúldyq sana. Qúldyq sana-sezimnen aryla almaghan aqynnyng janynda halyqtyng jýregin núrlandyratyn úly iydeyanyng ómir sýrui de beymýmkin.
Memleketimizdin, tilimizdin, dinimizdin, mәdeniyetimizdin, әdebiyetimizdin, preziydentimizdin.., bәrimizding de týbimizge kýnderdin-kýninde qúldyq sana jetedi. Jastardy qyzyl qangha boyaghan Janaózen oqighasy - qúldyq sananyng saldarynan tughan tragediyanyng tәuelsiz Qazaqstandaghy alghashqy kórinisi. Osylay jalghasa berse ekinshi ret ol tragediyanyng qashan jәne qanday formada qaytalanuy mýmkin ekenin kózine elestetpek týgil, oilaugha shoshisyn.
- Qazaq tarihyndaghy manyzy zor faktorlardyng qúnyn týsirip, ony әbden arzandatyp alghandaymyz. Mәselen, әli kýnge deyin 1986 jylghy qandy qyrghyn men Janaózen kóterilisin "oqigha" dep jýrmiz. Nege biz Jeltoqsan últ-azattyq kóterilisi" nemese Janaózen kóterilisi" dep aita almaymyz? Álde әr nәrseni atymen ataugha da batyldyq kerek pe?
- Mezgil múnarasynan kóz salsaq, 1986 jylghy Jeltoqsan kóterilisi biraz alystap ketti. Sondyqtan myna biylik túrghanda ol uaqyttaghy tolyq shyndyqtyng ashyla da, aityla da qoymaytynyn bes jasar balagha deyin jaqsy biledi. Al Janaózen - әli qayghysy boyymyzdan tarqamaghan, jarasy janymyzdy syzdatyp túrghan kýni keshe ghana bolghan últtyq qasiret. Mening oiymsha, onyng kóterilis, qandy qyrghyn nemese oqigha atalghanynda túrghan dәnene de joq. Eng bastysy, biz ony últtyq iydeyagha ainaldyra biluimiz qajet. Qanymyz da, janymyz da bir qazaq ekenimizdi dәleldep, júdyryqtay júmylyp, órkeniyetti jolmen Manghystau halqyna hәm qazaqtyng ruhyna arasha týseyik. Janaózen shyndyghyn "jer titirkenip, aspan terleytindey" (Tolstoy) etip aitayyq. Tobyr emes, halyq ekenimizdi dәleldep, jastardyng jazyqsyz sottaluyna jol bermeyik! Namysymyzdy biylikke taptatpayyq!
Kýni keshe ghana Janaózendegi kóteriliske baylanysty ótken forumdaghy Ábdijәmil Nýrpeyisov, Qabdesh Júmadilov, Múhtar Shahanov, Túrsyn Júrtbay siyaqty qazaqtyng marghasqa qalamgerlerining sózin tyndaghanymda kónilim tolqyp, qatty riza boldym. Ishim jylyp qaldy. Biz (aqyn-jazushylardy aitam) osy uaqytqa deyin ónbeytin daugha talasyp, pendeshilik mәseleler tónireginde aitysyp-tartysyp keldik. El basyna mynanday qiyn zaman tughan shaqta sonyng bәrin úmytyp, halyqty qorghaugha bel sheship kirisuge tiyispiz. Sanamyzdyng silkinetin uaqyty keldi. Azamat bolsaq, ruhymyzdyng ólmegenin kórseteyik. Halyqty emes, sottasa bizdi sottasyn. Jazyqsyz jastardy emes, qamasa bizdi qamasyn týrmelerine topyrlatyp.
Múrat Áuezov Janaózendegi jaghdaydy saralay kelip, "qazaqtyng qazaqqa oq atuy ittik" degen pikir bildirdi. Men búl pikirmen kelispeymin. Qazaq qazaqqa eshuaqytta da oq atqan emes. Qanday nәubet bolsa da Alash azamattary birin-biri jamandyqqa qimaghan. Qyz alysyp, qyz berisip naghashyly-jiyendi bolyp ketken ýsh jýzding azamattary el shetine jau tiygende júdyryqtay júmylyp, Alashtyng keng baytaq jerin birge qorghasqan. Qazaq emes, biylik halyqqa oq atty. Biylik! Janaózendegi oq Manghystau halqyna ghana emes, qazaqqa qaratylyp atyldy. Biz osy aqiqatty ashyq jәne batyl aita biluimiz qajet.
- Múnday jaghday qaytalanbauy ýshin qaytpek kerek?
- Biylikting ishinde reviziya jýrgizip, ótirikting batpaghyna batyp ketpey túrghanda bir tazartyp alghan abzal. Jaghympaz, alayaq, ekijýzdi sheneunikterden arylyp, qolynan is keletin memleketshil azamattardy biylikke kóbirek tartqan jón. Biraq men biyliktegilerdin bәrin jappay jamandaudan aulaqpyn. Neken-sayaq bolsa da, onda da qazaqqa jany ashityn azamattar bar.
- Mysaly kimderdi aitar ediniz?
- Aytalyq, Astana qalasynyng әkimi Imanghaly Tasmaghambetovti últqa jany ashityn, memleketshil azamat sanaymyn. Búl azamat turaly neshe týrli qanqu sózder jeldey gulegende oghan arasha týsip, "Altyn Orda" gazetine maqala jazghanmyn. Shanyraq oqighasynan song IYmekene qara kýie jaghyla jazdaghany da ras. Degenmen Imanghaly ashynghan júrt poliyseydi tiridey otqa órtep jiberse de, halyqqa qarsy oq atugha búiryq bergen joq qoy.
Mәdeniyet jәne aqparat miynistri Darhan Mynbay da bilimdi, tekti azamat. Sheneunik bolyp shirenbeydi, ózin óte qarapayym ústaydy. Astanagha kelgenimde men onymen kezdesip, úzaq sóilestim. Kóp nәrseden habary bar jәne últqa shyn jany ashityn azamat bolyp kórindi maghan ol jigit.
Biylikte jýrgen Darhan Qydyrәli degen talantty inimmen tanysqanyma biraz uaqyt boldy. Mústafa Shoqay turaly jazghan kitabyn asa ýlken sýiispenshilikpen, qyzygha da, qyzghana oqyp shyqtym. Biylikte osynday sәulesi bar jigitterding jýrgenine ishtey quandym. Qasym Amanjolovtyng 100 jyldyq mereytoyyn atqarugha Arman Qyryqbay degen azamattyng qanday enbek sinirgenin "Jas Alash" gazetinde Ámirhan Mendeke jaqsy jazdy.
Ókinishke qaray múnday azamattar biylikte óte az, sausaqpen sanarlyqtay. Últqa jany ashityn, bilimdi jigitterdi biylikke kóbirek tartu qajet. Bizde bәrin de biylik sheshedi ghoy. Bilimdi azamattar biylik basynda kóbeyse, qoghamda jaqsy ózgerister jasay alatynyna senemin. Tónkeris qazaqqa esh jaqsylyq әpermeydi. Bәrin de ústamdylyqpen, parasatpen, zang jolymen shesheyik.
- Tayauda ghana ótken jas aqyndardyng bas qosuynda Siz Janaózen kóterilisi jayynda óleng jazbaghan inilerinizge renishti ekeninizdi bildirdiniz. Jas aqyndardyng Janaózen jayynda óleng jazbauy olardyng jasyqtyghyn kórsete me, әlde agha buynnan júqqan jaghympazdyq dert pe? Qazirgi jas aqyndardyng arasynda keshegi Mahambetter men Maghjandardyng kýreskerlik ruhy nege joq?
- Nege ekenin bilmeymin, aqyn-jazushylarymyzdyng boyynda keshegi kenestik dәuirden qalyp qoyghan bir ýrey bar. Múnyng syry әride jatyr dep oilaymyn. Óitkeni ótken ghasyrdaghy әdebiyetimiz qangha túnshyqqan qayghy-qasiret pen azapty jaghdayda jasaldy. Ádebiyetimizding altyn dәuirining irgetasyn qalay alatyn túlghalarymyzdyng bәrining basy shabyldy. Sibirge aidaldy. Ruhymyz kisendelip, qoghamdaghy shyndyqty, últymyzgha jasalyp jatqan qiyanatty úzaq jyldar boyy aita almadyq. Aqyn-jazushylarymyzdyng ruhy azat bolmady.
Qazaqstan tәuelsizdikke qol jetkizgenimen, ruhymyz әli de azattyq alghan joq. Mine, sondyqtan tәuelsizdikti jyrlaghan jas aqyndarymyz shyn niyetimen oghan senbeydi. Ruhany azattyqqa qol jetkize almaghandyqtan olardyng sanasy daghdarysqa úshyraghanday kórinedi maghan. Bәri de aspangha qarap, kókbórishe ótirik úlidy, bolmaytyn nәrsege toryghady. Baspanasynyn, jaghdayynyng joqtyghyn aityp qana jylaydy. Ýlken, keleli mәselelerge aralasudan qorqady. Ókinishtisi, býgingi tandaghy jastardyng poeziyasy qalyptasu kezeninen óte almay jatyr. Bizde jas aqyn boludyng merzimi tym úzaqqa sozylyp ketkendey kórinedi maghan. Ádebiyet emes, әdebiylik basym bizde. Sóz ólip qalghan. Ol seni endi tolghandyra almaydy. Sheber jasalghan, biraq jany joq, sening sezimindi selt etkizbeytin ólender qaptap ketti. Jas aqyndarymyz bir-birinen aumay barady. Birining qoltanbasyn ekinshisinen ajyrata almaysyn. Egiz qozyday úqsas.
Ruhty poeziya joq býgin. Poeziya minezinen aiyryldy. Biraq, ol ýshin jastardy jazghyra beruge de bolmaydy. Óitkeni qazir bizding әdebiyetimizde jastardy ruhtandyratyn ýlken iydeya bolmay túr. Ony jaqsartqysy keletin pighyl da, úmtylys ta joq qoghamymyzda. Al әdebiyetimizdegi óli klassiyk, tiri laureattarymyz jastardy jaghympaz, satqyn, ekijýzdi, alayaq, dýniyeqonyz etip tәrbiyeleude. Memleketimizge ottay janghan minezdi jastar kerek bolmay qaldy. Óitkeni bizdegi biylik ýnemi beti jyltyrap, bәrin ótirik maqtaytyn jastardy kótermeleydi. Janyna jaqyndatyp, qyzmet beredi. Qazba-baylyqtarymyzdy qalay arzangha satsaq, jastarymyzdy da dәl solay arzangha, tym arzangha satylugha ýiretip jatyrmyz. Óner adamy júmsalmaugha tiyis. Jýregi kirlegen aqynnyng jan әlemi de bylghanady, ruhy da óledi. Úly jazushy Gogoliding búl turaly "Portret" atty keremet povesi bar. Mine, osy povesinde úly jazushy: "Qarapayym adamdargha keshiriletin pendeshilik, talantqa keshirilmeydi" dep jazady.
- Preziydentke arnap oda jazghandardyng jaman bolghany joq. Bәri de ýy alyp, әr týrli syilyqtargha ie boluda. Osy ýrdis aqyndardyng qolyna qalam alyp oda jazugha mәjbýrleytin tәrizdi me qalay...
- Oghan sonshama tausyludyng qajeti joq. Patshany maqtap oda jazghan aqyndar qay zamanda da bolghan. Shyn talant әdebiyetke qoshemet kóru ýshin emes, adamgershilik múrattardy jyrlau, qoghamdaghy әdiletsizdiktermen kýresu ýshin keledi. Ádebiyet - adamtanudy ghana emes, adam bolyp qaludy da ýiretetin úly óner. Biz Abay men Múqaghalidy qara tobyrdyng ortasynda da adam bolyp jarqyrap jýrgeni ýshin erekshe jaqsy kóremiz ghoy.
- Jazushynyng bedelin kóteru ýshin ne istegen lәzim?
- Biz kóbinese jazushy bedelining qúldyrauyn materialdyq jaghdayynyng tómendep ketkenimen ghana baylanystyryp jýrmiz. Áriyne, múnday pikirding de jany bar. Kenes odaghy kýiremey túrghan jyldary qalamger biylikke tәueldi bolmay, ruhany әleminde ómir sýrip, qomaqty qalamaqy alyp, jazushylyqpen armansyz ainalysty. Degenmen, sol jyldardaghy jazushynyng abyroyly boluy - onyng túrmys-tirshiligine jetkilikti aqsha tauyp túrghanymen ghana baylanysty emes. Reseyding sóz ónerine eliktegendikten be, әlde úlylaryna úqsaghymyz kelgendikten be, bilmeymin, sol zamanda bizding boyymyzda orystyng ýlken aqyn-jazushylarynyng tabighatynan júqqan bir asyl qasiyet boldy. Ótirik sóileuden úyalatynbyz, ardan attap ketudi ólim sanaytynbyz, biylikting ayaghyna jyghylyp, qolyn sýimeytinbiz. Al tәuelsizdik alghannan bergi jiyrma jyldyng ishinde biz barymyzdan aiyrylyp, biylikke qúldyq úryp, kýnnen-kýnge keri ketip, úyatsyzdyqtyng batpaghyna batyp baramyz. Biylikting tastaghan sýiegine mәz bolyp, tabanyn jalaugha dayyn túrghan әdebiyette qanday úly ruh pen iydeal boluy mýmkin?
Nobeli syilyghynyng iyegeri, jazushy Mario Vargos Liosa sonau 1967 jyly Romulo Galiegosa atyndaghy syilyqty alyp túryp: "Jazushy keshe de, býgin de, ylghy da narazy boluy tiyis. Ómirding jabayy shyndyghyn qabyldaghan jәne onymen kelisken adamnan jazushy shyqpaydy" - degen edi. Múny aityp otyrghan sebebim, biylikpen auyz jalasqan nemese kelisimpazdyqqa barghan әdebiyet mәngilik qasiyetin joghaltyp, qoghamnyng uaqytsha ghana qajetine jaraytyn arzanqol dýniyege ainalady. Barsha rejimderding repressiyalyq senzurany engizip, erkindikti ansaghan jazushylardy týrmege qamap, jaghympazdar men alayaqtardy kótermelep, ruhy azat aqyndargha qarsy neshe týrli arandatushylyq әreketterdi úiymdastyryp jatatynynyn sebebi nede ekenin oilanyp kórdiniz be? Óitkeni jazushy shygharmasyndaghy ýlken iydeyadan ruhtanghan halyq qoghamdaghy әdiletsizdikke, úyatsyzdyqqa, arsyzdyqqa qarsy býlik bastap, rejimdi tónkerip tastauy yqtimal. Azamattyq ýni biyik әdebiyet barlyq uaqytta da ómirding jalghan kórinisin әshkereleumen keledi.
Suretkerlikting til, forma, stili, sujet t.s.s ónerding formalidyq jaghyna ghana nazar audarghan adamnan úly aqyn nemese úly jazushy shyqpaydy. Onday adamda bedel de bolmaydy. Bolghan kýnning ózinde ol ótirik, ertengi kýni-aq úmytylatyn bayansyz bedel. Jazushylyq - sening azamattyq pozisiyan. Azamattyq ýninen aiyrylghan әdebiyet - óli әdebiyet. Ókinishke qaray bizding býgingi әdebiyetimizding azamattyq ýni jyldan-jylgha bәsensip barady. Onday sóz ónerinde úly bedel qaydan bolsyn?! Ádebiyetimiz ruhsyzdyq dertine shaldyqty. Kórseqyzarlyq, jaghympazdyq, alayaqtyq, arsyzdyq, danghoyqúmarlyq, ekijýzdilik siyaqty jaman әdetter últtyq minezimiz bolyp ketti. Qoghammen birge aqyn-jazushylarymyz da azyp-tozyp bitti. Halyqty biyik maqsattargha qúlshyndyratyn úly iydeyalardyng bәri ólip, әdebiyetimiz úmtylysy joq, iydealsyz әlemge ainaldy.
- "Kýnine toqsan týrli pәle kórsen, Sonda da kýder ýzbe bir Alladan" deydi ghoy dana halqymyz. Keler kýnnen neni ýmit etesiz, neden sekemdenesiz? Jalpy, qazaq halqynyng bolashaghy bar ma?
- Keleshekten ýmit kýtpesem, búl súhbatty saghan bermes edim. Kýnnen-kýnge úsaqtalyp bara jatsa da bәribir men osy bayghús qazaghymdy sheksiz sýiemin. Eger men óz últymdy sonshalyqty qatty jaqsy kórmesem Janaózendegi jastar qangha túnshyqqanda janym auyrmas edi. Orys aqyny Andrey Voznesenskiy bir óleninde "Resey men sening bir tamshy qanynmyn. Sen auyrsan, men de dertke shaldyghamyn" degen eken. Men qazir qazaqtyng baylary qúldyqqa satyp jibergen Otanymday syrqatpyn. Biraq búl jaman dertten jazyludyng qanday joly, amaly bar? Bilmeymin. Biyliktegiler halyqty sýliktey soryp, tonaudan basqany oilamaydy. Ziyalylarymyz kimning tarysy pisse, sonyng tauyghy bolyp jýr. Anau jogharydaghy kisige ólgenshe taqta otyrghannan basqa eshtenening de keregi joq. Últqa ýlgi qylatyn adam qalmady qoghamda. Bәri qúrdymgha ketip barady. Til de, dil de, ruh ta, ar-úyatymyz da, әdebiyetimiz de.
Degenmen, men últymyzdyng baqytqa jetip, shyn tәuelsizdik alatyn kýnining jaqyn qalghanyna senemin. Ruhymyz tirilip keledi. Janaózendegi bolghan jaghday - sonyng aiqyn kórinisi. Abay atamnyng aitatyny bar emes pe: "Jamandyqty kim kórmeydi? Ýmitin ýzbek - qayratsyzdyq. Dýniyede esh nәrsede bayan joq ekeni ras, jamandyq ta qaydan bayandap qalady deysin? Qary qalyng qystyng artynan kógi mol, jaqsy jaz kelmeushi me edi".
- Ángimenizge rahmet!
Ángimelesken Serik JOLDASBAY.
«Jas Alash» gazeti