Núrbol Nazarbaevtyng bankrottyghy baylyghyn qorghaudyng amaly ma?

Qazaqstan qoghamy songhy ailarda kýtpegen janalyqqa kuә boldy — belgili biznesmen, búrynghy biylik әuletining ókili Núrbol Nazarbaev ózin bankrot dep jariyalady, ýkimet onyng shet elge shyghuyna tiym saldy. Búl janalyq el ishinde týrli pikir tughyzdy: biri múny adal ekonomikalyq qadam dese, endi biri — sayasat pen kapital arasyndaghy jana oiynnyng kórinisi dep baghalaydy.

Anyqtama: Bankrot (bankrottyq) – búl jeke túlgha nemese zandy túlghanyng (kompaniyanyn) óz qaryzdaryn belgilengen merzimde óteuge qabiletsiz ekenin resmy týrde moyyndau jәne sot arqyly bekitu jaghdayy. Yaghni, boryshkerding aktivteri (mýlki, tabysy) onyng mindettemelerin (qaryzdaryn, nesiyelerin) jabugha jetpeydi.

Shynyn aitu kerek, bizding qoghamda «bankrot» sózi әli kýnge deyin «sәtsizdik», «joghaltu» degen úghymmen baylanysady. Kóp jyldar boyy bankrot bolu «úyat» sanalyp keldi. Osydan birneshe jyl búryn ‑ 2023 jyldan bastap Qazaqstanda jeke túlghalardyng bankrottyghy turaly zang kýshine endi. Endi azamattar men kәsipkerler óz qaryzyn ótey almaytyn jaghdayda ony ashyq týrde moyyndap, qaryzdyq qysymnan zandy jolmen shyghugha mýmkindik aldy.

Biraq, ony qoldanghandar sany qansha ekeni eshkimge belgisiz bop qaldy. Yaghni, qazaq qoghamy ony qabylday almady – úyat pen namys jibermedi – desek  shyn siyaqty...

Alayda, әlemdik tәjiriybede búl týsinik әldeqashan ózgergen. Dýnie jýzi ýshin bankrottyq – kәsipkerge ekinshi mýmkindik beretin zandy tetik sanalady. Sol arqyly biznesmen búrynghy qaryzdardan qútylyp, jana paraqtan bastaugha jol tabady.

Núrbol Nazarbaev nege bankrot boldy?

Bankterden kredit alyp, ótey almay sharshaghan jandar bizde óte kóp. Eger olar bankrot bolyp jatsa, ol ayaushylyqtan ózge emosiya tudyrmaydy. Biraq, deputattar Rinat Zaitov pen Ermúrat Bapidyng aituynsha «57 mlrd tengesi tәrkilendi» degen Núrbol Nazarbaevtyng bankrottyq turaly sheshimin qogham ózining sanasyna sidyra almay jatyr...

Sondyqtan, sarapshylardyng biraz bóligi búl sheshimdi jay ekonomikalyq emes, sayasiy-qúqyqtyq amal dep baghalady. N.Nazarbaevtyng ózin bankrot dep jariyalauy – mýlikti tәrkileuden qorghau, kapitalyn zandy týrde qayta qúrylymdau tәsili boluy mýmkin dep aityluda...

Búl sózding jany bar, sebebi, «nazarbaev әuleti» ózining qarjylyq piramidasyn basqarugha әlemdik dengeydegi mamandardy tartyp otyrghany kópke belgili. Búl da sol taraptan úsynylghan qúityrqy amal boluy әbden mýmkin...

Áriyne, eger qoghamda bankrottyq mәdeniyeti qalyptassa, onyng jaghymdy әseri bolary sózsiz. Al, eger, ol tek baylar ýshin «mýlikti saqtap qaludyng qúralyna» ainalsa, ol qoghamda oghan jol berip otyrghan biylikke degen, jalpy,  memleketining bolashaghyna degen senimdi shayqaltady deuge bolady. Sondyqtan, búl mәselede Ádilettilikke jәne Zangha jýgingenimiz jón.

Abai.kz