Ermek Túrsynov, kinorejisser:

Birneshe aidan song rejisser Ermek Túrsynovtyng «Shal» filimi qalyng kópshilikting nazaryna úsynylatyn bolady. Ázirshe kartina festivalider men jabyq kórsetilimderde jýr. Búl tuyndyny kino týrindegi filosofiyalyq astarly әngime deuge bolady. Rejisser Ernest Hemingueyding «Shal men teniz» shygharmasynyng jelisin ala otyryp, taza qazaqy dýnie jasap shygharghan. Túmandy qarasuyqta adasqan shal janyn saqtap qaludyng bar amalyn qarastyrady, barlyq ómirlik tәjiriybesin ajalgha qarsy qoyady. Kinoda Hemingueyding sózderi paydalanylghanymen, búl filim kóne týrki dәuirinen kele jatqan jaqsylyq pen jamandyq, eskilik pen jana zaman, ruhanilyq pen dýniyeqúmarlyq arasyndaghy egesterge qatysty iydeyalardy kórermenning esine salady. Kartina juyrda «El túlghasy» halyqtyq bayqauy jenimpazdaryn marapattau keshinde kórsetildi. Búl bayqauda dauys berushiler arnayy tizimdegi túlghalargha qosa, taghy bir azamatty qosymsha tandauy kerek bolatyn. Múnday tandaudyng nәtiyjesinde rejisser Ermek Túrsynov jenimpaz dep tanyldy. Biz rejisserdi әngimege tartyp, osy jayynda jәne onyng shygharmashylyghy turaly súhbattasqan edik.

Ermek Túrsynov, kinorejisser:

Birneshe aidan song rejisser Ermek Túrsynovtyng «Shal» filimi qalyng kópshilikting nazaryna úsynylatyn bolady. Ázirshe kartina festivalider men jabyq kórsetilimderde jýr. Búl tuyndyny kino týrindegi filosofiyalyq astarly әngime deuge bolady. Rejisser Ernest Hemingueyding «Shal men teniz» shygharmasynyng jelisin ala otyryp, taza qazaqy dýnie jasap shygharghan. Túmandy qarasuyqta adasqan shal janyn saqtap qaludyng bar amalyn qarastyrady, barlyq ómirlik tәjiriybesin ajalgha qarsy qoyady. Kinoda Hemingueyding sózderi paydalanylghanymen, búl filim kóne týrki dәuirinen kele jatqan jaqsylyq pen jamandyq, eskilik pen jana zaman, ruhanilyq pen dýniyeqúmarlyq arasyndaghy egesterge qatysty iydeyalardy kórermenning esine salady. Kartina juyrda «El túlghasy» halyqtyq bayqauy jenimpazdaryn marapattau keshinde kórsetildi. Búl bayqauda dauys berushiler arnayy tizimdegi túlghalargha qosa, taghy bir azamatty qosymsha tandauy kerek bolatyn. Múnday tandaudyng nәtiyjesinde rejisser Ermek Túrsynov jenimpaz dep tanyldy. Biz rejisserdi әngimege tartyp, osy jayynda jәne onyng shygharmashylyghy turaly súhbattasqan edik.

- Ermek agha, «El túlghasy» jalpy­últtyq bayqauynda dauys beruge úsynylghan adamdardyng qatarynda bolmasanyz da sizdi kópshilikting ózi tandap, «Halyq tandauy» atalymy boyynsha jýl­dege layyq dep tapty. Búdan el azamattarynyng sizdi ruha­niya­tymyz­daghy qúrmetke layyq adamdardyng biri dep biletini bay­qaldy. Marapat tosynnan tiygen kezde qanday oida boldynyz?

- Áriyne, ayaq astynan osynday jaghday bolyp jatsa, kez kelgen adam quanady. Búl bayqauda halyq ózi tandaghan adamgha syrtynan dauys bergen. Múndaydan song odan әri júmys isteging keledi. Mening shygharmashylyghyma týrli syndar aitylyp jatady. Bireuler qostaydy, bireuler synaydy. Búl - zandy nәrse. Eger eshkim seni bayqamay jatsa, mine, búl ókinish bolar edi. Al halyq ýnemi bayqap, әngime qylyp jatsa, búghan quanu kerek.

- Demek, osy bayqaudyng qory­tyndysyna qaraghanda, qalyng júrt­shylyq Ermek Túrsynovty jaqtyr­maydy emes, kerisinshe, jaqsy kóretin siyaqty ghoy? «Kelinnen» keyingi kózqaras býginde ózgergeni me?

- Solay shyghar. «Kelindi» synaghandar kóp, qoldaghandar da bar. Kórermen әrtýrli ghoy. Árkim ózining jeke pikirin aityp jatady. Áriyne, men bәrine ong kózben qaraymyn. Negizi, kópshilikting kónilinen shyghu onay nәrse dep aita almaymyn, búl - qiyn nәrse. Biraq mening shyghar­ma­shy­lyghym kórermendi oilandyrudy kózdeydi. Qazir Amerikanyng kinolaryn tek popkorn satyp alyp kóretin boldyq qoy, oilan­baymyz, miymyzdy óshirip tastaymyz. Mýmkin, men óz júmystarymda abaysyzdan bireulerding kónilin týsirip alatyn shygharmyn, biraq negizgi maqsatym - kónil búzu da, kónil kóteru de emes, oilan­dyru.

- «Shal» filimin kópshilik tegis kóre qoymaghan bolar. Búl enbeginizde «Kelindegidey» ambisiya bar ma?

- Qazir «Shal» Venesiyada bolatyn ýlken festivalige bara jatyr. Ol tamyz aiynda bolady. Onyng aldynda da birqatar festivaliderge qatystyrghaly otyrmyz. Eger bәri jaqsy bolyp jatsa, qazaqstandyq kórermen ony kýzden bastap kóre alady. Búl - kinofestivaliderge úyalmay qaty­satyn kartina. Eger shetelde qazaq kinosyn baghalap, jýlde berip jatsa, biz de qua­na­myz ghoy.

- «Shal» tek qana batystan jýlde alu ýshin týsirildi» deuge negiz bar ma sonda? Kartina jelisining ózi Hemingueyding shygharmasyn arqau etken degendey...

- Jo-joq. Men jasyraq kezimde sonday jýldelerge quanatynmyn. Shynyn aitu kerek. Al endi qazir mening biraz mem­leketten alyp kelgen kóptegen jýldem bar. Endi olar syilyq retinde ózimdi ghana quantady. Eger eline, jerine eshqanday quanysh әkelip jatpasa, onda múnday syi­lyqtardyng týkke keregi joq. Men jýlde ýshin júmys istemeymin. Istegim kelgenin, aitqym kelgenin týsiremin. Maqsatym - óz elime, óz kórermenime únau, kópshilikke oy tastau.

- Aldaghy uaqytta kórermender sizden qanday shok kýtedi?

- Shok deysiz be... Basynda josparym trilogiya týsiru bolatyn. «Kelin», «Shal», endi ýshinshi filim «Kenje» dep atalady. Qazir soghan ssenariy jazyp qoydym. Búiyrsa, kelesi aida kartinany týsiruge kirisemin. Sonymen osy trilogiya bitedi. Ary qaray qanday dýniyelerdi qolgha alatynymdy kóre jatarmyz.

- Ángimenizge raqmet!

Avtor: Bolatbek MÚHTAROV

"Alash ainasy" gazeti