Sәrsenbi, 24 Sәuir 2024
Biylik 1328 0 pikir 23 Tamyz, 2021 saghat 12:34

Qandasqa qol úshyn sozghan Qazaqstan

Preziydent halyq ýnine qúlaq asatyn memleket konsepsiyasyn jariyalaghan edi. Búl degenimiz halyqtyng múni men múqtajdyghyn tyndap, shynayy әr mәselesine kónil bóludi bildiredi. Halyqtyng ýni tek ishte emes, el syrtynda da shyghyp jatyr. Qazaqtyng jerinen qiyn qystau zamanda bas saughalap ketuge mәjbýr bolghan qandastar әlem elderinde taryday shashylyp, býginde 5 mlndy qúraydy. Búl bir Singapur halqymen teng sandy bildiredi. Etnikalyq qazaqtar túratyn elding biri Aughanstan. Aughanstandaghy 1979-1989 jylghy soghys, artynsha eldi tәlibterding basyp aluy men ony Batystyq koalisiya kýshterining talqandauy, 2021 jyly NATO kýshterining Aughanstannan shygharyluy men «Taliban» qozghalysynyng qayta kýsh alyp, eldi qayta jaulauy búl elde qansha qazaq bar degen súraqtargha naqty jauap tabudy qiyndatty. Demograftar týrli aqparattardy aituda. Keybiri 30 myng dese, endi biri olardyng sany 200 otbasydan aspaydy deydi. Búl túrghydan qarama-qayshylyqtar kóp. «Taliban» qozghalysy eldi jaulap alghannan keyin Aughanstandaghy qazaqtar tarihy otandaryna qonys audaryp, elge kóshuge kómek kórsetuin súrap jatyr. Mazariy-Shariyf, Qandaghar, Kabul jәne basqa da aimaqtardan kómek súraghan viydeolar sany artty.

Aughanstanda túratyn etnikalyq qazaqtar Taliban biylik basyna kelgennen keyin adam tózgisiz jaghdaygha shaghymdanady. Olardyng әngimeleri boyynsha, olar kýnkórisi nasharlap, tamaqsyz qaldy, tipti kóshege shygha almaydy. Adamdar Qazaqstan biyligi olardy evakuasiyalaydy dep ýmittenedi jәne ony tezirek jasaudy súraydy. Qazaqstanda túryp jatqan oralmandar da tuystaryn, etnikalyq qazaqtardy Aughanstannan kóshirudi súrap otyr.
Mazariy-Sharif songhy birneshe aptada Taliban biylikti tez basyp alghan qalalardyng biri boldy. Búl tek әskery sarapshylar ýshin ghana emes, Aughanstan halqy ýshin de kýtpegen jaghday bolatyn. Ótken jeksenbide bolghan Kabuldy alghannan beri Pәndjsher provinsiyasyn qospaghanda, Taliban býkil Aughanstandy basqaryp túr. Preziydent Ashraf Ghany elden qashyp ketti, Aughanstanda qúqyqtyq tәrtipsizdik ornady. Mine, osy rette ondaghy qazaqtardy elge jetkizu asa manyzdy. Mazariy-Sharif Ózbekstanmen shekaralas, sondyqtan atalmysh aimaqtaghy qazaqtardy Ózbekstan aumaghy arqyly evakuasiyalaugha bolady degen de boljamdar aityluda.

Qazaqstan biyligi Aughanstandaghy qazaq qandastargha arnayy qol úshyn sozu mәselesin qarastyratynyn jariyalady. Preziydent Qasym-Jomart Toqaev Aughanstandaghy etnikalyq qazaqtargha kómek kórsetudi jәne mýmkindiginshe olardy tarihy otanyna qaytarudy tapsyrdy. Qazaqstannyng Syrtqy ister ministrligining mәlimetinshe, qazir Aughanstanda etnikalyq qazaqtardyng 15-ke juyq otbasy túrady. Búl shamamen 200 adam.

«Aughanstandaghy etnikalyq qazaqtardyng ýndeuine baylanysty Memleket basshysy Syrtqy ister ministrligine qauipsizdikti qamtamasyz etuge barynsha kómek kórsetudi jәne olardyng tarihy otanyna qaytyp oraluyn tapsyrdy», - deydi ministrlikting resmy ókili Aybek Smadiyarov.

Aughanstandaghy qandastardy elimizge jetkizu mәselesi boyynsha arnayy komissiya qýryldy, ol komissiya Kabuldegi Qazaqstan Respublikasy elshiligining negizinde júmysyn jasady. Komissiyanyng júmysy men qúryluy boyynsha «Otandastar qory» mәlimdegen bolatyn. Komissiyanyng júmysy kóp jәne jýieli. Ol Aughanstandaghy qandastardy tirkeydi, qújattaryn qabyldaydy jәne rәsimdeydi. Sonymen qatar komissiyanyng bir mindeti basqa últtardyng qazaq bolyp kirip ketpeuin de anyqtau. Ol ýshin ru, qazaq dәstýrin bilu, qazaq sózderin bilu syndy taghy basqa sharttardy qadaghalaydy. Komissiyagha tizimder tek Aughanstannan emes, Qazaqstandaghy әr ónirdegi qazaqtardan da týsken. Sebebi olardyng keybiri Qazaqstangha kóshu baghdarlamasy boyynsha qonys audaryp, Aughanstanda qalghan jaqyndaryn elge әkeluge tyrysyp jýrgen jandardyng mәlimeti. Qandastardyng elimizge jetkiziluin jan-jaqty negizde Syrtqy ister ministrligi qadaghalap otyr.

Abai.kz

0 pikir