پرەزيدەنت حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت كونتسەپتسياسىن جاريالاعان ەدى. بۇل دەگەنىمىز حالىقتىڭ ءمۇڭى مەن مۇقتاجدىعىن تىڭداپ، شىنايى ءار ماسەلەسىنە كوڭىل ءبولۋدى بىلدىرەدى. حالىقتىڭ ءۇنى تەك ىشتە ەمەس، ەل سىرتىندا دا شىعىپ جاتىر. قازاقتىڭ جەرىنەن قيىن قىستاۋ زاماندا باس ساۋعالاپ كەتۋگە ءماجبۇر بولعان قانداستار الەم ەلدەرىندە تارىداي شاشىلىپ، بۇگىندە 5 ملندى قۇرايدى. بۇل ءبىر سينگاپۋر حالقىمەن تەڭ ساندى بىلدىرەدى. ەتنيكالىق قازاقتار تۇراتىن ەلدىڭ ءبىرى اۋعانستان. اۋعانستانداعى 1979-1989 جىلعى سوعىس، ارتىنشا ەلدى تالىبتەردىڭ باسىپ الۋى مەن ونى باتىستىق كواليتسيا كۇشتەرىنىڭ تالقانداۋى، 2021 جىلى ناتو كۇشتەرىنىڭ اۋعانستاننان شىعارىلۋى مەن «تاليبان» قوزعالىسىنىڭ قايتا كۇش الىپ، ەلدى قايتا جاۋلاۋى بۇل ەلدە قانشا قازاق بار دەگەن سۇراقتارعا ناقتى جاۋاپ تابۋدى قيىنداتتى. دەموگرافتار ءتۇرلى اقپاراتتاردى ايتۋدا. كەيبىرى 30 مىڭ دەسە، ەندى ءبىرى ولاردىڭ سانى 200 وتباسىدان اسپايدى دەيدى. بۇل تۇرعىدان قاراما-قايشىلىقتار كوپ. «تاليبان» قوزعالىسى ەلدى جاۋلاپ العاننان كەيىن اۋعانستانداعى قازاقتار تاريحي وتاندارىنا قونىس اۋدارىپ، ەلگە كوشۋگە كومەك كورسەتۋىن سۇراپ جاتىر. مازاري-شاريف، قانداعار، كابۋل جانە باسقا دا ايماقتاردان كومەك سۇراعان ۆيدەولار سانى ارتتى.

اۋعانستاندا تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتار تاليبان بيلىك باسىنا كەلگەننەن كەيىن ادام توزگىسىز جاعدايعا شاعىمدانادى. ولاردىڭ اڭگىمەلەرى بويىنشا، ولار كۇنكورىسى ناشارلاپ، تاماقسىز قالدى، ءتىپتى كوشەگە شىعا المايدى. ادامدار قازاقستان بيلىگى ولاردى ەۆاكۋاتسيالايدى دەپ ۇمىتتەنەدى جانە ونى تەزىرەك جاساۋدى سۇرايدى. قازاقستاندا تۇرىپ جاتقان ورالماندار دا تۋىستارىن، ەتنيكالىق قازاقتاردى اۋعانستاننان كوشىرۋدى سۇراپ وتىر.
مازاري-شاريف سوڭعى بىرنەشە اپتادا تاليبان بيلىكتى تەز باسىپ العان قالالاردىڭ ءبىرى بولدى. بۇل تەك اسكەري ساراپشىلار ءۇشىن عانا ەمەس، اۋعانستان حالقى ءۇشىن دە كۇتپەگەن جاعداي بولاتىن. وتكەن جەكسەنبىدە بولعان كابۋلدى العاننان بەرى پاندجشەر پروۆينتسياسىن قوسپاعاندا، تاليبان بۇكىل اۋعانستاندى باسقارىپ تۇر. پرەزيدەنت اشراف عاني ەلدەن قاشىپ كەتتى، اۋعانستاندا قۇقىقتىق تارتىپسىزدىك ورنادى. مىنە، وسى رەتتە ونداعى قازاقتاردى ەلگە جەتكىزۋ اسا ماڭىزدى. مازاري-شاريف وزبەكستانمەن شەكارالاس، سوندىقتان اتالمىش ايماقتاعى قازاقتاردى وزبەكستان اۋماعى ارقىلى ەۆاكۋاتسيالاۋعا بولادى دەگەن دە بولجامدار ايتىلۋدا.

قازاقستان بيلىگى اۋعانستانداعى قازاق قانداستارعا ارنايى قول ۇشىن سوزۋ ماسەلەسىن قاراستىراتىنىن جاريالادى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ اۋعانستانداعى ەتنيكالىق قازاقتارعا كومەك كورسەتۋدى جانە مۇمكىندىگىنشە ولاردى تاريحي وتانىنا قايتارۋدى تاپسىردى. قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، قازىر اۋعانستاندا ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ 15-كە جۋىق وتباسى تۇرادى. بۇل شامامەن 200 ادام.

«اۋعانستانداعى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ ۇندەۋىنە بايلانىستى مەملەكەت باسشىسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە بارىنشا كومەك كورسەتۋدى جانە ولاردىڭ تاريحي وتانىنا قايتىپ ورالۋىن تاپسىردى»، - دەيدى مينيسترلىكتىڭ رەسمي وكىلى ايبەك سمادياروۆ.

اۋعانستانداعى قانداستاردى ەلىمىزگە جەتكىزۋ ماسەلەسى بويىنشا ارنايى كوميسسيا قۇرىلدى، ول كوميسسيا كابۋلدەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەلشىلىگىنىڭ نەگىزىندە جۇمىسىن جاسادى. كوميسسيانىڭ جۇمىسى مەن قۇرىلۋى بويىنشا «وتانداستار قورى» مالىمدەگەن بولاتىن. كوميسسيانىڭ جۇمىسى كوپ جانە جۇيەلى. ول اۋعانستانداعى قانداستاردى تىركەيدى، قۇجاتتارىن قابىلدايدى جانە راسىمدەيدى. سونىمەن قاتار كوميسسيانىڭ ءبىر مىندەتى باسقا ۇلتتاردىڭ قازاق بولىپ كىرىپ كەتپەۋىن دە انىقتاۋ. ول ءۇشىن رۋ، قازاق ءداستۇرىن ءبىلۋ، قازاق سوزدەرىن ءبىلۋ سىندى تاعى باسقا شارتتاردى قاداعالايدى. كوميسسياعا تىزىمدەر تەك اۋعانستاننان ەمەس، قازاقستانداعى ءار وڭىردەگى قازاقتاردان دا تۇسكەن. سەبەبى ولاردىڭ كەيبىرى قازاقستانعا كوشۋ باعدارلاماسى بويىنشا قونىس اۋدارىپ، اۋعانستاندا قالعان جاقىندارىن ەلگە اكەلۋگە تىرىسىپ جۇرگەن جانداردىڭ مالىمەتى. قانداستاردىڭ ەلىمىزگە جەتكىزىلۋىن جان-جاقتى نەگىزدە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى قاداعالاپ وتىر.

Abai.kz