Qazaqstangha atom elektr stansiyasyn salugha tura keledi. Kelissózder jýrip jatyr. Sonyng ishinde «Rosatommen» qazirding ózinde kelissózder jýrip jatyr. Búl turaly «Kommersant» gәzetine súhbat bergen «Astana» qarjy ortalyghynyng basshysy hәm Strategiyalyq josparlau jәne reforma Agenttigining tóraghasy Qayrat Kelimbetov aitqan.

Kelimbetovtyng sózinshe, Qazaqstan 2060 jylgha qaray kómirtekti-beytarap boluy kerek-mys.

«Biz Glazgoda boldyq. 2030 jylgha qaray biz kómirqyshqyl gazynyng shyghyndaryn 15 payyzgha azaytuymyz kerek. Búl qalay jýzege asady? Bizge kýn jәne jel energetika salasyna investisiya tartuymyz keerk. Biraq, búl bizge kómirdi tolyq almastyrugha mýmkindik bermeydi. Key jaghdayda gaz kerek. Sol ýshin de «Gazprommen» әriptestik ornatyp otyrmyz. Dese de, Qazaqstangha atom elektr stansiyasyn salugha tural keledi. Kelissiózder jýrip jatyr. Sonyng ishinde «Rosatommen» qazirding ózinde kelissóz jýrgizip jatyrmyz», - depti Kelimbetov.

Sonymen, osyghan deyin biz Abai.kz aqparattyq portalynda «Qazaqstangha AES-ti kim salady?» dep saual qoydyq. Endigi búl súraqtyng jauaby da belgili bola jastaghanday. Qogham qarsylyghyn aityp, men degen mamandar soqyr kóretindey, kereng estiytindey etip taldap, tәptishtep týsindirgenimen, «estiytin memlekettin» basshy-qosshylary el pikirin estigisi kelgen joq. «Ayttym – bitti, kestim – ýzildi» dedi.

Álginde ghana «Samúryq-Qazyna» últtyq әl-auqat qorynyng basqarma tóraghasy Almasadam Sәtqaliyev AES jayly:

«Qazir Almaty oblysynda atom elektr stansasyn salu mәselesi qarastyryluda. Últtyq elektr jelisining topografiyasy boyynsha Ýlken auyly eng qolayly uchaske bolyp tabylady. Mýmkindik bar. Jetkilikti tarmaqtalghan 500 kilovolit jelisinin, negizgi qosalqy stansiyasy bar, ol - Yug-GRESS 500. Búl uchaske bazalyq quatty ornalastyrugha jәne Soltýstik-Ontýstik elektr tranziytin túraqtandyrugha mýmkindiginshe ynghayly. Ortalyq Qazaqstangha da, Qaraghandygha da, sonday-aq Qazaqstannyng ontýstik aimaqtaryna Soltýstik-Ontýstik tranziytine de elektr energiyasyn qayta bóluge qolayly», - dep sóilegen.

Al Aqordanyng resmy saytyn sholyp shyqsanyz, ótken aptada preziydent Toqaevtyng jeke qabyldauynda bolghandardyng – jogharydaghy AES qúrylysy mәselesine tikeley qatysy bar adamdar ekenin angharugha bolady. Qaranyz:

22 jeltoqsan kýni Qasym-Jomart Toqaev «Samúryq-Qazyna» últtyq әl-auqat qorynyng basqarma tóraghasy Almasadam Sәtqaliyevti jeke qabyldady. Al 23 jeltoqsan kýni Energetika ministri Maghzúm Myrzaghaliyevti qabyldady.  Onan son, 23 jetoqsan kýni Ekologiya, geologiya jәne tabighy resurstar ministri Serikqaly Brekeshev te Preziydent qabyldauynda bolyp shyqty.

Osyghan deyin Preziydent Toqaev «Qazaqstangha AES kerektigin әri týbinde bir sheshim qabyldau kerek bolatynyn» qadap aitqan.

«Týptep kelgende, biz búl mәselege qatysty naqty sheshimge kelemiz dep oilaymyn. Qazaqstanda elektr energiyasynyng tapshylyghynyng alghashqy belgileri qazirding ózinde bayqalady. Áriyne, elektr quatynyng jappay jetispeushiligi tuyndaghan joq. Ázirge tepe-tendik bar. Alayda alghashqy belgileri bilinude. Sondyqtan bolashaqty oilasaq, biz atom stansiyasynyng qúrylysyna qatysty naqty sheshim qabyldauymyz kerek. Basshynyng mindeti de tiyimdi sheshim qabyldau», - dep sóilegen Qasym-Jomart Toqaev. Sóitken de Ýkimet pen «Samúryq-Qazyna» basshylyghyna tapsyrma bergen.

2019 jyldyng sәuirinde Resey preziydenti Vladimir Putiyn Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaevpen kezdesude reseylik tehnologiyanyng paydalanyp, AES salu turaly úsynys aitqan. Búl aqparatqa qazaq qogham, Qazaqstan qoghamy óre-týregelip, qarsylyq bildirdi. Kóp úzamay preziydent Toqaev: «Halyqtyng pikirin eskermey, AES salu turaly sheshim qabyldanbaydy», - dep mәlimdedi.

Al biyl qyrkýiekting basynda ótken «Shyghys ekonomikalyq forumynda» Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaev 2030 jylgha qaray Qazaqstanda elektr energiyasynyng tapshylyghy bolatynyn aityp: «Qazaqstangha AES kerek», - dep sóiledi. «Álemdik tәjirbiyege say tiyimdi sheshim bar. Ol – beybit atom. Onay sharua emes. sondyqtan, san aluan boljam men emosiyagha jol bermey, útymdy sheshe biluimiz kerek», - dedi.

Al qyrkýiekting ayaghynda ótken 17-shi Qazaqstan-Resey óniraralyq forumynda Resey preziydenti AES mәselesin qayta kóterip: «AES salu mәselesinde qoldau kórsetuge dayynbyz», - dep mәlimdedi.

Álginde eks-preziydent Núrsúltan Nazarbaev ta AES turaly az-maz sóiledi. Oliyver Stoungha bergen súhbatynda Nazarbaev: «Biz AES salamyz», - dep kesip aityp, talqy bolghan kóp sózdi nýktelegendey boldy.

«Biz atom stansiyasyn salamyz. Endi tek merdiger men tehnologiyany tandau ghana kerek. Resey, Japoniya, Ontýstik Korey men AQSh kompaniyalarynan úsynystar týsti. Qazir biz sol AES-ti qayda salatynymyzdy qarastyryp jatyrmyz», - dedi eks-preziydent.

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz