Sәrsenbi, 9 Qazan 2024
Janalyqtar 3185 0 pikir 1 Qazan, 2012 saghat 14:50

Baljan MÚRATQYZY. TÝSINIKTI TAGhAYYNDAUDYNG TÝSINIKSIZ QYRY

Erbolat Asqarbekúly Dosaevtyng aragha alty jyl salyp, Ýkimetke qayta oralghanyn estigende, selt etpegen qauym joq shyghar. Onyng QR Ekonomikalyq damu jәne sauda ministri qyzmetine taghayyndalghanyn estip, biz de tilimizdi tistep qaldyq. Janalyqqa jýirik әriptesterimiz de tosylynqyrap baryp: «Ol Densaulyq saqtau ministri bolyp túrghan kezde dәrigerlerding salaqtyghynan Shymkentte sәbiylerge VICh infeksiyasy júqqan», - dep, ótken-ketken tarihty qayta aqtaryp, tarazylap ýlgerdi. Sol oqighany miynyng bir búryshynda saqtap qalghan aghayyn «e-e-e» desken shyghar.

Erbolat Asqarbekúly Dosaevtyng aragha alty jyl salyp, Ýkimetke qayta oralghanyn estigende, selt etpegen qauym joq shyghar. Onyng QR Ekonomikalyq damu jәne sauda ministri qyzmetine taghayyndalghanyn estip, biz de tilimizdi tistep qaldyq. Janalyqqa jýirik әriptesterimiz de tosylynqyrap baryp: «Ol Densaulyq saqtau ministri bolyp túrghan kezde dәrigerlerding salaqtyghynan Shymkentte sәbiylerge VICh infeksiyasy júqqan», - dep, ótken-ketken tarihty qayta aqtaryp, tarazylap ýlgerdi. Sol oqighany miynyng bir búryshynda saqtap qalghan aghayyn «e-e-e» desken shyghar.
Elding bәri «aytqan jerden aulaq» dep shoshynghan búl oqigha 2006 jyly bolghan. VICh indetin júqtyrghan 220 balanyng 11-i kóz júmghan edi sol kezde. Eki bala basqa oblysqa kóship ketip, bir balany sheteldikter asyrap alghan bolatyn. Qaterli dertting taraluyna kinәli sanalghan 21 adam isti bolyp, 16 qyzmetker 2 men 8 jyl arasyndaghy merzimge sottalyp, 5 adam shartty týrde jazagha kesilgen. Sonymen birge Densaulyq saqtau salasyn basqarghan ministr Erbolat Dosaevtan bastap, Ontýstik Qazaqstan oblysynyng sol kezdegi әkimi Bolat Jylqyshiyevti, sonday-aq oblystyq Densaulyq saqtau departamentin basqarghan Núrsúlu Tasmaghambetovany ornynan alyp tastap, búl oqighagha birjola nýkte qoyyl­ghanday bolyp edi. Qazir sol kezde qúrylghan «Ana men bala» ortalyghynda 207 bala emdelip jatyr eken. Em­delgenin qayteyik, dәrileri der kezinde berilmey, berilgen kýnning ózinde arzan, sapasyz dәrilerdi berip, әli shu bolyp jatyr.
Osy jantýrshigerlik oqigha úmyt bola bastaghanda Erbolat Dosaev Ekonomikalyq damu jәne sauda ministri bolyp Ýkimetke qayta qeldi, mine. Eski jaranyng beti tyrnalghanday әser etedi eken, qúddy. Ol búl әngimening aitylmay qal­maytynyn bile túra keldi, biylik te solay istedi. Ózin ózi dayyndap tipti, ne dep jauap beretinine deyin oilastyryp kelgeninde sóz joq onyn. Kreslosyna endi-endi jayghasyp jatqan odan әli eshkim eshtene súray qoymasa kerek, biraq sú­raghan kýni ne dep jauap beretinin qazirden-aq ishimiz se­zip otyr. Rasynda da sol sa­lagha jauapty degeni bolmasa, Tasmaghambetovanyng ne istep, ne qoyyp jýrgenin ol qaydan bilsin? Al qarauyndaghylardyng ne istep, ne qoyyp jýrgenin Tasmaghambetova qaydan bil­sin?! Biraq...
Songhy kezde qarauyn­daghylar jazyqty bolsa, basshysy qyzmetinen qosa ketui  kerek  degen  әngime  jiyi  aity­lyp jýr. Ony Memlekettik qyzmet jónindegi agenttik tór­aghasy Álihan Baymenov әl­deneshe ret aitty. Kýni keshe ghana Parlament mәji­lisinde jýndey týtilgen Auyl sharuashylyghy ministri Asyl­jan Mamytbekov te sol sózdi qyzdy-qyzdymen qay­talap qaldy. Joghary­da­ghylar jinalys bolsa bitti, «sender ýshin men jauap beremin» dep digirleytin kóri­nedi qaramaghyndaghylargha. So­lardyng bәri myna tagha­yyndaudan keyin ózderi de oilanyp qalghan shyghar. Álde Erekeng taptyrmaytyn qat kadr ma eken?
Ol kezde, yaghny Densaulyq saqtau ministri bolyp túrghan kezinde Erbolat 35 jasta bolatyn. Bilimdi, óte bilimdi. Ómirbayanyn aqtaryp kelip jiberseniz, arysyn aitpaghanda, berisinde Túran Álem Bankinde basqarma tóraghasynyng orynbasary boldy, Almaty sauda-finans Bankinde de sonday qyzmet atqardy. Odan keyin Premier-ministrding kenesshisi boldy, Energetika, industriya jәne sauda ministrliginde viyse-ministr boldy, Qarjy ministrliginde viyse-ministr, Tabighy monopoliyalardy retteu, bәsekelestikti qorghau jәne shaghyn jәne orta biznesti qoldau agenttigining tóraghasy, sodan keyin Qarjy ministri de boldy. 1970 jyly dýniyege kelgen azamattyng osynshama qyzmetti susha sapyryp atqarghanyna sýisinesin, әriyne. Preziydentting ózi ornynan alyp tastarda «Erbolatty qúrmetteymin» degen kórinedi. Biraq joghary lauazymdy qyzmetten ketti ekenmin dep, qyly da qisayghan joq ol jigittin. Bilimdi kadr qayda da kerekting jeleuimen, QazInvestBankke baryp jay­ghasa ketti. Jayghasqany bar bolsyn, Erbolat búl jerdi de biraz shulatty. Ol jerde ne istep, ne qoyghanynyng ózi  - tariyh. Aytsang jyry bitpeydi, miyng ashyp ketedi, tipti. Búnday oqighalardyng qyr-syry osy Erbolat Dosaevtyng ózine, sosyn Núrlan Qapparovqa jәne sonyng manayyndaghylargha ghana belgili әngime. Sóz bolyp qalghan song aitamyz, әitpese bilmegen nәrsede nemiz bar?
Erbolat Dosaev Almaty energetika instituty men Mәskeudegi Bauman atyndaghy memlekettik tehnikalyq uniyversiytette bilim alghan. Oquyn bitirgennen keyin sol kezdegi beldi kompaniyalardyng biri «Iskerde» menedjer bolyp júmys istegen. «Iskerden» tә­jiriybe jinaghan Erbolat shynymen de isker maman bolyp shyqty desedi biletinder. Sodan bastap tasy órge domalady deysiz. «Qúdaygha shýkir, әli domalap kele jatyr», - dep ózi ishtey masattanyp qoyatyn shyghar. Moyyndayyqshy, osy 70-shi jyldary dýniyege kelgen sheneunikter óz bastaryn arashalay alatyn qasiyetti erekshe mengergen be dep qalasyn.
«Densaulyq salasynyng ekonomikasyn «kólenkeden» alyp shyghamyn», - dep shire­ne sóilegen  Erbolat  Dosaev  qarjy salasynyng qúlaghyn  ústaghanda 33 jasta bolghan eken. Tәuelsiz Qazaqstannyng tarihynda 31 jasynda ministr bolghan Altynbek Sәr­­senbayúlynan keyingi jas ministr. Jastyng bas bol­ghany jaqsy-aq. Biraq ha­lyqtyng jandy jeri sanalatyn den­saulyqtyng tórine jiberemiz dep, auzymyz kýidi ghoy. Negizi, halyqpen tikeley júmys istey­tin salalargha aqyl toqtatqan adamdardyng barghany da dúrys pa dep qaldyq. Múndassa da, syrlassa da jónin tabady, әiteuir. Biraz ómir kórmese halyqty qalay sendirip sói­leydi olar?!
Múny aityp otyrghan se­bebimiz, kýni keshe ghana Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministri bolyp tagha­yyndalghan Serik Ábdenov jastyghymen nazarymyzdy audardy. Bar bolghany 35 jasta eken. «Búl ministrlikke Shyghys Qazaqstan oblysynyng әkimi Berdibek Saparbaev qayta oraluy mýmkin eken», - degen aqparat taraghanda, «Oralsa oralsa eken», - dep tilegen edik. Óitkeni, ómirding ashy-túshysyn bir adamday kórgen adam. Gýlshara Ábdihalyqova da myna Serik Ábdenovke qaraghanda әldeqayda kónili­mizge jaqyn siyaqty edi. Qansha degenmen әielzaty - ana ghoy. Zeynetkerge de, beynetkerge de jaghdayyn týsinip, analyq jýrekpen qaraytyny bar. Al Serik ómirding ashy-túshysyn әli kórip ýlgermegen, oryntaqtan oryntaqqa sekirip jýrgen jas azamat. Zeynetkerler men әleumettik jaghdayy tómen halyqtyng jaghdayyn qanshalyqty oilay qoyar deysin. Jylaghandy júbata ala ma, mәsele sonda.  
Al Dosaevqa qayta kelsek, ol turaly «sugha salsa batpaytyn, otqa salsa janbaytyn» kadr degen pikir bar kórinedi. Bizdinshe ony sugha da batyrmay, otqa da jandyrmay aman alyp qalatyn ózining bilimdiligi men bir basyna jetetin tәjiriybesi siyaqty. Alayda 2006 jyly Shymkentte VICh indetinen qaza bolghan 11 balany, ómirine balta shabylghan 207 balany oilasaq, bezip ketkimiz keledi. Dosaev sol halyqtyng kóniline týsken qayaudy qaytyp ketirer eken? Bizge beymәlim...
Aytpaqshy, Forbes.kz saytynyng mәlimetine sensek, Erekeng Qazaqstandaghy qaltasy qalyng 50 baydyng tizimine kiredi eken. Dosaevtyng baylyghy 102 million dollardy qúraydy. Ol Lancaster Group kompaniyasy aksiyasynyng 25 payyzyna, QazInvestBankting 18 payyz aksiyasyna iyelik etetin kórinedi.

"Halyq sózi" gazeti

0 pikir