Ukrainagha Resey әskerining basyp kirgenine bir aidan asty. Alayda Kremliding algha qoyghan maqsat-josparlary sәtti jýzege aspady. Sondyqtan Mәskeu óz josparyna ózgertuler men týzetuler engizude. Mәskeuding o bastaghy talaptary da ózgere bastady. Anyghy Ukrainanyng qatang qarsylyghy talaptardy ózgertuge mәjbýr etti.

29 nauryz kýni Resey men Ukraina tarapy Týrkiyada kelissózder ótkizdi. Búl eng manyzdy kelissózderding biri boldy desek te bolady. Kelisimge әli erte, alayda, kelisimning alghysharttary jasala bastady. Naqtylap aitatyn bolsaq kelesidey úsynystar aityldy.

Ukraina men Resey Qyrym men Donbass mәselesin erekshe jýie boyynsha talqylamaq. Atalmysh mәseleni 15 jyl boyy talqygha salady, ol aralyqta mәseleni qaruly jolmen sheshudi qarastyrmaydy. Lugansk pen Donesk mәselesin taraptar eki el basshysynyng tikeley kelissózi arqyly sheshui mýmkin.

Ukraina óz tarapynan eshqanday әskery blokqa qosylmaudy moyyndamaq, alayda ol ýshin Ukrainagha arnayy qauipsizdik kepildigi berilui tiyis. Ony qújat jýzinde bekitip aludy josparlap otyr. Ukraina qauipsizdik kepildigin beretin elderding ishinde Úlybritaniya, Qytay, AQSh, Týrkiya, Fransiya, Kanada, Italiya, Polisha jәne Izraili bolghanyn qalaydy. Resey de kirui tiyis. Búl qújat aldaghy uaqytta maqúldansa Kiyev qanday da bir әskeriy-sayasy blokqa kirmeydi, biraq oghan qarsy soghys ashylsa qauipsizdik kepildigin bergen elder jinalyp, soghysty sol kýni toqtatuy mindetti bolmaq. Eger toqtata almasa, asa quatty qaru beruge kelisedi. Bir sózben aitqanda búl NATO-nyng besinshi qaghidasyna úqsas qújat boluy mýmkin.

Resey tarapy óz kezeginde Zelenskiy rejiymin auystyru, denasifikasiya jәne demilitarizasiya atty talaptarynan bas tarta bastaghany kórinip túr. Mәskeu Kiyevtegi rejimdi auystyru óte qiyn ekenin, al auystyrghan kýnning ózinde onyng ornyna qoyatyn quyrshaq rejimdi halyq birneshe aidyng ishinde tónkerip tastau mýmkindigin týsine bastaghan siyaqty. Al demilitarizasiya, yaghny «Ukraina әskerin 50-100 myngha deyin azaytamyz» degen negizsiz talaptary oryndalmaytynyn da úqqanday.

Resey Ukrainanyng Europalyq Odaqqa kiruine qarsylyq bildirmeydi. Al soghystyng bastalu tarihyna qarasaq, bir sebep Kiyevting Euraziyalyq Ekonomikalyq Odaqqa emes, EO-gha kiru tandauyn jasaghany da jatyr. Sondyqtan Ukraina óz tandauyn qarumen qorghap qaldy.

Resey kelissózderden keyin Kiyev jәne Chernigov manyndaghy әskery qimyldy bәsendetip, biraz әskerin әkete bastady. Mәskeu «kelisim boyynsha әreket» dese, AQSh «búl әskerdi basqa aimaqqa toptastyru әreketi ghana» dedi. Al key әskery sarapshylar Resey atalmysh baghyttarda ýlken shyghyngha úshyraghandyqtan, keri sheginuge mәjbýr boluda deydi.

Kelissózder osylaysha ayaqtaldy. 1 sәuirde qayta onlayn formatta jalghasyn tappaq. Reseyding kelissózder barysynda birneshe talapty moyyndauy Resey halqy tarapynan týsinispeushilik tudyruda. Mysaly Qadyrov: «Kiyevti alyp, biraq toqtau kerekpiz», - dep pikir bildirdi. Al atyshuly shovinist Vladimir Soloviev bolsa: «Memleket basshysy qoyghan talaptyng barlyghy derlik tolyqqandy oryndaluy tiyis, Medinskiyding jasaghan mәlimdemesi tipti negizsiz», - depti. Áleumettik jeli qoldanushylary: «Zelenskiydi taqtan taydyru oiymyzda joq jәne denasifikasiyany aitpaghany nesi, onda ne ýshin soghysyp jatyrmyz», - dep kijinip jatyr.

AQSh sarapshylary: «Putinning jaqyndary oghan әskerding shynayy jaghdayy men sanksiyanyng әseri jayly naqty aitpay otyr, sebebi odan qorqady», - degen pikir bildirdi.

Resey 1 sәuirden bastap Europa elderi gazgha rublimen tólesin degen edi. Alayda Europa ol talapty oryndamaytynyn aitty. Osylaysha Mәskeuding taghy bir jospary iske aspaytyn siyaqty. «Reseyding altyn rezervining búghattaluy men soghystaghy sәtsizdigi Putindi tyghyryqqa tiredi», - deydi sarapshy Keyt Elison.

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz