Qytaydyng alyp adymy Qazaqstangha attaghaly da kóp boldy. Qytay ekonomikasynda, ruhani, túrmys salasynda qiyndyqtardyng tuyndauyna baylanysty Qytay halqynyng da dýnie tanymy ózgere bastady.

1.    Qytaydyng ýi-qúrylys salasyndaghy kompaniyalardyng júmysy týgelge derlik toqtady. Osyghan baylanysty 2009 jyldan bastap Qytay ýkimeti Qytaylyq kompaniyalar shetelge qarjy salyp, elden tysqary kompaniya atansa, salyqtan bosatatynyn jaryalaghan bolatyn.  Mine, osyghan bel sheshe kirisken Qytaylar Afrikanyng qúrylys salasy men ken óndiru salasyna aqshalaryn da adam kýshterin de ayamauda. Qazaqstanda búl jaghynan Qytaygha jaghymdy júmystar jasauda.

2.    Ontýstik Qytayda myndaghan kompaniyalar jabyluda. Búl bir jaghynan kórshi eldermen bolghan baylanystarynyng әseri bolu mýmkin. Sebebi, Qytay kórshi elderimen shekaralyq qaqtysqa deyin baryp otyr.

3.    Qytaydaghy túrmys óresi qansha kóterilgenmen soghan say qúrbandyq beruge tura kelude.

4.    Zat baghasy sheksiz ósude.

5.    Túrghylyqty jeri joq, jan-jaqqa aghylghan halyq qarasy kóbeyip, qylmys qatty órshude.

6.    Bala úrlyghy órship, adamdardyng ýreyin úshyruda.

7.    Adam etin jeytinder men adam tәnin satatyn toptar payda bolyp halyqtyng zәresin aluda.

8.    Biylik basynda ataq pen aqshagha qúnyqqan mafiya payda bolyp, halyq túrmysy nasharlauda.

Qytaydyng alyp adymy Qazaqstangha attaghaly da kóp boldy. Qytay ekonomikasynda, ruhani, túrmys salasynda qiyndyqtardyng tuyndauyna baylanysty Qytay halqynyng da dýnie tanymy ózgere bastady.

1.    Qytaydyng ýi-qúrylys salasyndaghy kompaniyalardyng júmysy týgelge derlik toqtady. Osyghan baylanysty 2009 jyldan bastap Qytay ýkimeti Qytaylyq kompaniyalar shetelge qarjy salyp, elden tysqary kompaniya atansa, salyqtan bosatatynyn jaryalaghan bolatyn.  Mine, osyghan bel sheshe kirisken Qytaylar Afrikanyng qúrylys salasy men ken óndiru salasyna aqshalaryn da adam kýshterin de ayamauda. Qazaqstanda búl jaghynan Qytaygha jaghymdy júmystar jasauda.

2.    Ontýstik Qytayda myndaghan kompaniyalar jabyluda. Búl bir jaghynan kórshi eldermen bolghan baylanystarynyng әseri bolu mýmkin. Sebebi, Qytay kórshi elderimen shekaralyq qaqtysqa deyin baryp otyr.

3.    Qytaydaghy túrmys óresi qansha kóterilgenmen soghan say qúrbandyq beruge tura kelude.

4.    Zat baghasy sheksiz ósude.

5.    Túrghylyqty jeri joq, jan-jaqqa aghylghan halyq qarasy kóbeyip, qylmys qatty órshude.

6.    Bala úrlyghy órship, adamdardyng ýreyin úshyruda.

7.    Adam etin jeytinder men adam tәnin satatyn toptar payda bolyp halyqtyng zәresin aluda.

8.    Biylik basynda ataq pen aqshagha qúnyqqan mafiya payda bolyp, halyq túrmysy nasharlauda.

9.    Qarausyz qarttar kóbeygen. Jan baghu ýshin ruhany qúndylyqtan bas tartqan qytaylar qaptauda.

Osy sebepterden Qytaylar  shetelge aghyluda.  Aqsha tabu men shetelge qonys audaru әr qytaydyng armanyna ainaluda. Sebebi qazirge deyin 40 milliongha tayau qytaylar shetelde túrady. Mine, osylardyng ómiri men túrmysyn kórgen qytaylar óz qaqtarynan jerude.

Qytaylar ýshin shetelge baryp túryp qalu - eng úly múrat. Ol ýshin kez-kelgen bodau (para) beruden tayynbaydy.  Osyghan baylanysty 2009 jyldan bastap Evropa elderi, Kanada, Shyghys Ontýstik Aziya elderi resmy týrde Qytay azamattarynyng túrghylyqty qaluyna týrli dәrejede shekteu qoydy.

2012 jyldyng jeltoqsan aiynan bastap Qytay men Qazaqstan arasynda jana temir jol jelisi iske qosyldy. Endi qara nópir Qytaylar onan әrmen qaptauy mýmkin. Osyghan baylanysty últymyz ben úrpaghymyzdyng bolashaghy ýshin Ýkimetten, týrli saladaghy Qazaqstan azamattarynan Qytay azamattarynyng Qazaqstan azamattaryna ýilenuine, túryp qaluyna, oquyna, júmys jasauyna barynsha kedergi jasaugha ýndeymin!

Taghy bir aita keterligi, Qytay investisiyasyn tartugha, paydalanugha qarsy emespin. Barynsha útymdy paydalanyp, Orys pen Evropa elderine ótetin kópir retinde mýmkindikti paydalanghan dúrys. Desede Qytaygha qarsy immuniytetti barynsha kýsheytken abzal. Mýmkin bolsa, Qytay kompaniyalaryndaghy zandy-zansyz jýrgen qytaylargha talapty qiyndatyp, óz elimiz azamattarymen ghana júmys jasaugha iytermelep, tipti mindetteu kerek.

Ár qazaq - әr qazaqtyng bolshaghyna jauapker, aghayyn!

Beysen Ahmetúly

«Abai.kz»