Cәken Seyfulliyn: «Men Sәbit Múqanovty adam etip edim. Ol meni osynday kýige dushar etti. Jazyqsyz basyma bәle saldy»
Búl súraq kópten beri qoghamnyng kókeyinde jýrgeni ras. Bireuler KSRO Joghary sotynyng ýkimi shyqqan qújatqa negizdelip, «Sәken staliydik repressiyada qaza boldy. QarLagta oqqa úshyp, Dolinka kentine jaqyn jerde jerlengen» dese, bireuler tiri kuәgerlerdi tauyp, «Qiyr Shyghysta Magadan oblysy Yagodnyy audanynda sýiegi jatqanyn» aitady.
Sonda Alashtyng ayauly arysy 1938 jyly atylghan joq pa?! Ras, derek pen dәiek - ekiúshty. Biraq, bir anyghy - Sәken sýiegining qayda qalghandyghyn, atylsa qayda atylghandyghyn, jerlengen jerining qayda ekendigin anyqtau ýzilmek emes. Endigi úrpaq «Sәken degen halqymnyng ruhy ghoy, Ruhtardy kómbeydi qara jerge» degendi júbanysh tútyp jýre almaydy. Ony úrpaqtar әr dәuirde, әr ghasyrda izdeydi. Tarihy shyndyq tolyq ashylmayynsha әli de izdey bermek.
Osy maqsatta toqsanynshy jyldary Sәken Seyfullinning sýiegin izdep, Magadangha baryp qaytqan ekspedisiya jetekshisi, belgili jazushy, QR Jurnalister syilyghynyng iyegeri, Jezqazghan, Úlytau audanynyng Qúrmetti azamaty, toqsan jastaghy abyz aqsaqal Apbaz Qarajigitovpen arnayy kezdesip, osy sapar jóninde әngimelep berudi ótingen bolatynbyz.
Búl súraq kópten beri qoghamnyng kókeyinde jýrgeni ras. Bireuler KSRO Joghary sotynyng ýkimi shyqqan qújatqa negizdelip, «Sәken staliydik repressiyada qaza boldy. QarLagta oqqa úshyp, Dolinka kentine jaqyn jerde jerlengen» dese, bireuler tiri kuәgerlerdi tauyp, «Qiyr Shyghysta Magadan oblysy Yagodnyy audanynda sýiegi jatqanyn» aitady.
Sonda Alashtyng ayauly arysy 1938 jyly atylghan joq pa?! Ras, derek pen dәiek - ekiúshty. Biraq, bir anyghy - Sәken sýiegining qayda qalghandyghyn, atylsa qayda atylghandyghyn, jerlengen jerining qayda ekendigin anyqtau ýzilmek emes. Endigi úrpaq «Sәken degen halqymnyng ruhy ghoy, Ruhtardy kómbeydi qara jerge» degendi júbanysh tútyp jýre almaydy. Ony úrpaqtar әr dәuirde, әr ghasyrda izdeydi. Tarihy shyndyq tolyq ashylmayynsha әli de izdey bermek.
Osy maqsatta toqsanynshy jyldary Sәken Seyfullinning sýiegin izdep, Magadangha baryp qaytqan ekspedisiya jetekshisi, belgili jazushy, QR Jurnalister syilyghynyng iyegeri, Jezqazghan, Úlytau audanynyng Qúrmetti azamaty, toqsan jastaghy abyz aqsaqal Apbaz Qarajigitovpen arnayy kezdesip, osy sapar jóninde әngimelep berudi ótingen bolatynbyz.
«Últymyzdyng ayauly aqyny, memleket jәne qogham qayratkeri Sәken Seyfullinning sýiegi shynymen Magadanda jatqanyna esh kýmәndanbaymyn» dep әngimeni bastap ketti. Osy syr-súhbatty qaz-qalpynda oqyrman qauymgha úsynudy jón kórdik.
«Qaraghandylyq búrynghy sayasy tútqyn Ivan Nikolaevich Mudrov Sәkendi 1940 jyldyng nauryz aiynda Magadan oblysynyng Yagodnyy selosynan qyryq shaqyrym jerdegi Gorikiy kenishinde óz qolymmen jerledim» dep ýnemi aityp jýredi eken. Osy habardyng izimen IY.N.Mudrovty ertip Qiyr Shyghysqa toqsanynshy jyldary arnayy baryp kelgenbiz. Erikkennen barghan joqpyz. Áytpese, Amerikanyng ber jaghyndaghy qiyan týkpirge baratynday ne kórindi bizge?!
IY.N.Mudrov qatelespedi. Ózi aidauda bolghan jyldarda kórgen, túrghan jataqhanalary, lageri basshylary mekemeleri ornalasqan ghimarat, kýzet oryndaryna deyin dәl tapty. Lageri basshylary túrghan jerden jarty shaqyrymday qashyqtyqtaghy qorymdy da, S.Seyfullin jerlendi degen jerdi de kórsetti. IY.N.Mudrovtyng aituynsha, S.Seyfullinning ólgenine, jerlengenine jarty ghasyrdan astam uaqyt ótipti. Búryn tayganyng qalyng ormanynyng sheti ashyq alanqay zirat-qorymdy qazir nu orman basqan. Aralap kelemiz, әiteuir, bir kezdegi adam denesi kómilgen súpy, opyrylghan, ishine týsken dene, topyraq silemi bayqalady. Audandyq kenes tóraghasy IY.Silaev, audan prokurory, audandyq sot tóraghasy jәne bizding top mýsheleri ziyarattan 73 qabirdi sanap shyqtyq.
Bәrimizding nazarymyz IY.N.Mudrovqa aughan.
- Seyfullinning qabiri qay jerde? Mynanyng qaysysy?-dep oghan jabyla saual tastadyq. Beybaq ne aitaryn bilmey, kózi jasqa tolyp:
- Orman basyp, shóp qaulap ketipti. Dәl qazir myna kóriniste Seyfullinning sýiegi myna jerde jatyr dep tap basyp aita almaymyn. Áytse de, shamamen osynau tústaghy qabirlerding birinde, qazyp kórsek Sәken Seyfullinning sýiegi tabylyp qalar,- deydi taghy da qobaljyghan ýnmen ol.
Nar tәuekelge basyp ol siltegen joramal boyynsha bir qabirdi ashugha bel budyq. Qanshama jyldar jer qoynynda tynyshtyq tapqan sýiekti aqtarudyng qiyndyghy qasiretinen de auyr eken. Janyng týrshigedi. «Ey, bizding qorlyq-qiyanatymyz, tartqan azabymyz az ba edi. Endi kórde de tynyshtyq bermeysinder me?!»-deytindey ýrey buady kónildi. Kim ekeni beymәlim, tirshiliginde azap pen armanda ketken jannyng sýiegin ashu tauqimeti qasiretting dәl ózi eken. Say-sýieging syrqyraydy. Bizding izdegenimiz Seyfullinning sýiegi, sonyng asyl mýrdesi! Al mynau ashylghan alghashqy dene sýiegi - ayaghyna aty-jóni jazylyp baylanghan taqtayshada - orys esimi. Ekinshisi de, ýshinshisi de basqa kisi bolyp shyqty. Odan әri ólgenderding qabirin qaza beruge kýsh te, qarajat ta jetpedi. Búl әreketimiz nәtiyjesiz ayaqtaldy. Lajsyz keri qaytugha tura keldi. Magadan qalasyna kelip oblystyq NKVD-i arhiyvinde birer kýn múraghat aqtaryp, odan da S.Seyfullin taghdyryna baylanysty eshbir derek kezdestire almadyq. Osylaysha salymyz sugha ketip, elge oralghanbyz.
Magadan oblysyna barghan saparymyz nәtiyjesiz, kýpti kónilmen tәmamdaldy. Óz qolymmen jerledim, qabirin tauyp berem degen Mudrovtyng sózinen nәtiyje shyqpady.
Búdan keyin bizdi taghy bir tótenshe oigha jetelegen derek - Sәken Seyfullinning qazirgi Astana qalasyndaghy múrajayynda kezdesken bir qújattan bastaldy. Almaty qalasy Frunze audandyq ZAGS burosynyng «Sviydetelistvo o smerty I-F10 gh205690 Seyfullin Saken (Sәduaqas) umer 9 oktyabrya 1939 goda. Vydana Alma-Ata, Frunzenskiy ray ZAGS 12 iinya 1957 g.
Diyrektor gos. Arhiva V. Perrovskiy» degen memlekettik mekeme atynan berilgen anyqtamasy.
Búdan artyq qanday qújat kerek? Múnda Sәkendi 1939 jyldyng 9 qazanynda óldi dep otyr. Ayday әlemge anyq etip, óldi dep sendirip otyr. Naqty aiyn, kýnin, jylyn jazyp otyr. Búghan kim dau aitady? Bireu ony óz qolymmen Kolymada jerleydi. Merzimin 1940 jyldyng kóktemi dep kuәlik etedi. Al, myna resmy kuәlik basqasha aityp otyr. Búghan ne deuge bolady? Óz qolymen jerlegen Mudrovqa seneyik pe, әlde myna resmy azamattyq hal akti burosy bergen anyqtamagha seneyik pe? Nemese Sәkendi Qiyr Shyghysta kórdim degen Týrkimen jazushysy Q.Deryaevqa seneyik pe? Tolyp jatqan kýmәn...
Al, endi osynyng bәrin bylay syryp tastap, sol zamanda-aq degeni alghys, qara degeni qarghys, qolyna týskendi alyp ta, shalyp ta jyghyp jatqan NKVD arhiyvindegi S.Seyfullinning 11020 «qylmysty» isin oqyp taghy bir kóreyikshi. Basqany qoyyp, onyng ómirin qighan songhy ýkimdi oqiyq. Onyng týpnúsqadaghy orys tilindegi qalpyn búzbay oqyp bereyin:
«Prigovor
Zakrytogo sudebnogo zasedaniya vyezdnoy sessiy voennoy kollegiy Verhnogo suda SSSR ot 25 fevralya 1938 goda g. Alma-Ata.
Predsedateli divizionnyy voennyy yurist Goryachev A. D.
Chleny: Alekseev P. A. Y Miklev A. M.
Sekretari: Shaposhnikov V. IY.
Zasedanie otkryto v 16 chasov 40 minut.
Predsedatelisvuishiy obiyaviyl, chto podlejiti rassmotrenii delo po obviynenii Seyfullina Sakena v prestupleniyah predusmotrennyh st. st. 58-2, 58-7, 58-8 y 58-11 UK RSFSR. Predsedatelistvuyshimy raziyasnil podsudimomu sushnosti prediyavlyaemyh emu obviyneniy y sprosil ego, priznaet ly on sebya vinovnym, na chto podsudimyy otvetiyl, chto vinovnym on sebya ne schitaet y ne priznaet. Dannye pokazaniya na predvariytelinom sledstviy ne podtverjdaet... Podsudimyi: vse eto ogovor. V antisovetskoy organizasiy ne sostoyal, nikogda protiv Sovetskoy vlasty ne shel, a takje s Sokolinikovym nikakih svyazey ne iymel. To chto, napisany v dele vse loj y kleveta.
Podsudimomu bylo predostavleno poslednee slovo, v kotorom on skazal chto na predvariytelinom sledstviy sebya ogovoril priznav vinovnym. Ne vyderjal beschelovechnyh pytok. Utverjdai, chto uchastnikom kontrrevolusionnoy organizasiy nikogda ne byl. Sud udalilsya na soveshaniye. Predsedatelistvuiyshiy oglashaet prigovor - smertnaya kazni... 17.00. 3asedanie zakryto.
Predsedateli:
Sekretari:»
Búl derek oidan shygharylghan joq. Naqty aqiqatqa, qolda bar qújattargha, arhiv deregine negizdelip, Almatydaghy qauipsizdik komiyteti qolyndaghy jogharydaghy kórsetilgen qylmystyq is deytin qújattargha sýienip jazylyp otyr. Áriyne, súrapyl zamannyng súmdyq beynesin angharyp qana qoymay, jogharyda keltirilgen sheshim súmdyqtyng beynesin anyq ashyp berip otyr. Últymyzdyng maqtanyshy Sәkenning taghdyryn sheshuge nebәri 20-aq minut qana bólipti. Búdan asqan qatygezdik, zúlymdyq bola qoyar ma eken?! Adam emes, maldyng ózin bauyzdap óltiru ýshin de qansha uaqyt ketetini belgili ghoy. Múnda sol kezdegi әmirshil-әdiletsiz qoghamdaghy adam taghdyrynyng qanday qalypta sheshilgenine kóz jetkizemiz.
Orayy kelgende, 1990 jyly Kókshetaudaghy «Oqjetpes» demalys ýiinde bolghan oqighany aityp bereyin. Osy tústa Oqjetpes demalys ýiine Qazaqstan Respublikasy Ghylym Akademiyasynyng preziydenti K.Saghdiyev, Qazaqstannyng Mysyrdaghy elshisi B.Tayjanov, búrynghy premier-ministr qyzmetinde bolghan D. Ahmetovting әkesi Kenjetay bәibishesimen kelipti. Onday qadirli azamattargha kim nazar audarmaghan. Árkimder-aq olardyng sózine qúlaq týrip, úlaghatty isterin, kórgen-bilgenderin estuge qúmarta zeyin audarady, qúlaq tosady. Osynday kýnderding birinde Mysyr memleketindegi Qazaqstannyng elshisi Bolathan Tayjanovpen kezdesu bolatyny habarlana qaldy. Tәuelsizdik alghan memleketimizding sheteldegi senimdi, jauapty qyzmettegi ókilimen kezdesuge, shetelmen diplomatiyalyq baylanys qarym-qatynas jayly, memlekettik sayasat ústanymy turaly onyng oiyn tyndaugha demalushy qauym aghyla barghan. Ár sózi biz ýshin tyng әlem, sony dýniye. Ózi de aghyp, sheshen sóilep, tyndaushylardy auzyna qaratyp aldy. Sonymen, 1993 jyldyng 17 mausymynda «Oqjetpes» santoriyinde B. Tayjanovpen kezdesu ótti. Ol kósile sóilep Mәskeude oqyghan kezin, әsirese, tughan eli, jeri, keleshegine kóz jýgirtken ózi qatarly qazaq jastarynyng armanshyl romantikalyq múrat-maqsattarynan tughan «Jas túlpar» qoghamdyq úiymynyng qalyptasu jayynda sóz qozghap, sol kezdegi pikirles dos, qatar qúrbylary, býginde halyqqa esimderi belgili Múrat Áuezov, Áshirbek Syghaev taghy basqalary jayly әngimelep berdi. Sóz arasynda «Jas túlpar» qoghamdyq úiymynyng baghdarlamasyn da aita týsip, sol kezde Qaraghandy pedinstitutynyng professory, belgili ghalym Álimhan Ermekovting de esimin atap qaldy.
Odan keyin B.Tayjan әngimesin bylaysha jalghastyrdy: «Osynday kýnderding birinde sol jyldarda Mәskeudegi belgili bedeldi emhananyng birinde enbek etetin jaqyn qaryndasym: «Seni bizde emdeluge jatqan bir ýlken qart kisi shaqyrady» dedi. Arnayy sol kisige jolyghugha izdep bardym. Ol V. I. Leninmen jýzbe-jýz kezdesip, elimizding taghdyry, tәuelsizdigi, atamekeni, jeri turaly keleli mәslihat qúrghan belgili qayratker, ataqty professor, ghalym Álimhan Ermekov eken. Kóp seylestik. Ángime «Jas túlpardyn» maqsat-mýddesine, baghdarlamasyna qatysty órbidi. Sol kezdesuimde ayauly Álekeng elimizding talay aituly arystarynyn, stalinizmning kezinde óz basynan ótken jazyqsyz japaly jyldar taqsyretin, kórgen qorlyq, qiyanat, ozbyrlyghyn, halyq jauy atanyp itjekkkende bolghanyn da sóz etken edi.
- Biz ne kórmedik, - dedi Áleken. Sol zúlmatty, jastar, sender kórmender. Órimdey ómirlerine qiyanat tanbasy basylmasyn. Men sol jyldarda itjekkende Sәken Seyfullinmen bir týn bir kamerada birge boldym. Esil er: «Men Sәbit Múqanovty adam etip edim. Ol meni osynday kýige dushar etti. Jazyqsyz basyma bәle saldy. Eger tiri kórer bolsan, osy amanatymdy halyqqa jetkiz» dep edi. Múny senderge әdeyi aityp otyrmyn. Ómirlerinde qiyanatqa, ótirikke, jalghandyqqa barmandar. Adam balasyna naqaqtan bәle salmandar», - dedi. Búl 1966 jyldyng aqpan aiy edi, - dedi B. Tayjanov aghynan jaryla sóilep. Myna sóz әrkimdi-aq oilandyryp tastady. Ásirese, ardaqty adamnyng sýiegin izdep Qiyr Shyghysqa barghan maghan etken әseri tipti basqasha edi.
«Apyr-au, qaraghandylyq I. M. Mudrovtyng aitqany, Q. Deryaev aitty degen derekterdin, Apmaty qalasy Frunze audany ZAGS burosy bergen anyqtamanyng ras bolghany ma?! Osy sózder men pikirler arasynda qanday qarym-qatys bar degen oy mazalay bergen. Biraq, B. Tayjanovpen «Oqjetpeste» qayta kezdesuding sәti týspedi. Ol demalys merzimi ayaqtalyp, ketip qalypty. Osy oidy kýpti etken B. Tayjanov aitqan derek jayynda osy uaqytqa deyin ýnsiz qaluymnyng basty sebebi - Sәken Seyfulinning jetpis jyldyq toyy kezindegi myna mәselelerge baylanysty edi. Osy mereytoydy basqarugha S. Múqanov kelgen. Ol kezde Janaarqa jerinde Sәkenning qatar ósken, onymen birge jýrgen kózi tiri zamandastarynyng da birsyparysynyng bar kezi. Solar ataqty Sәbene Sәkenning taghdyryna baylanysty auyr-auyr sózder aityp, kinәlar taqqan. Biraq, qazaq ónerining belgili alyby Sәbeng Sәken Seyfullin taghdyryna qatysty ózining adaldyghyn aityp, kópshilikti sendirgen. Endi myna jaghdaydy qayta halyq aldyna jariyalap aitu maghan ýlken salmaq saldy. Óitkeni, mening qolymda osy oidy kýpti etken - Sәken ómirine qatysty mәseleler turaly aighaqty naqty kuәlik qaghaz joq. Múnyng bәri auyzsha sózge qúrylghan. Sondyqtan, halyqtyng sýiiktisi bolghan Sәbit Múqanovtyng abyroyyna, bedeline núqsan keletindey әngime aituyma batylym jetpedi.
Songhy jyldary Sәken jayynda әli de bolsa halyqtyng oiynan ketpey jýrgen derekti әngime jalghasa týsude. Soghan oray osy songhy әngimeni «Oqjetpes» sanatoriyinde әngimelegen B.Tayjanovty izdestirip, Á.Ermekovting aitqanyn anyqtaugha kiristim. B.Tayjanovty respublika syrtqy ister ministriligi arqyly songhy qyzmeti men túrghan mekenine deyin anyqtap taptym. Ózimen birneshe ret telefon arqyly habarlastym. Ol búl aitqan әngimesin joqqa shygharghan joq. Mening jazghan hatyma jazbasha jauap berudi ótingenimde ol qazir kitap oqyp jatqanyn, qoly tiymeytinin, keyin uaqyty bolghanda jauap beretinin de aitqan. Onymen toqtamay, men kezinde «Jas túlpar» qoghamdyq úiymynyng mýsheleri bolghan kishi M.Áuezov, Á.Syghaevtarmen telefon arqyly habarlastym. Ataqty ghalym Á. Ermekovpen kezdesude jogharydaghy әngimening bolghanyn, bekitulerin ótindim. Zamanymyzdyng zanghar jazushysy Múhtar Áuezovting perzenti Múrat Múhtarúly telefonmen sóileskenimde, Ermekovpen múnday әngimening bolghany, Álekeng sonday sózdi aitqany anyq esimde dedi. Al, Á. Syghaev men onday әngimeni esimde saqtamappyn dep jauap qatty. Qanday ókinishti edi. Sәken Seyfullin siyaqty el qadirlisining taghdyryna qatysty derekti biri úmytsa, biri esine alady. Áriyne zaman, uaqyt ýkimi әrqalay da sóiletip túrghan shyghar...
Talasy joq, S. Seyfullin el jýregine mahabbat oty bolyp janyp qalghan óshpes túlgha. Derekting ekiúshtylyghy da kýmәndiligi taghy bar. Anyz, qaueset, onyng opat boluy men atyluy, ólimi turaly jogharydaghy aitylghan jәittar kóp kýmәnning arqauy. Endeshe, onyng anyq-qanyghyna jetu bizding úrpaqtyng azamattyq boryshy!
2011 jyldyng jeltoqsan aiynda Jezqazghan qalasynda halyqtyng sýiikti perzenti Sәken Seyfullinge jana eskertkish qoyyldy. Eskertkishti qoy saltanatyna qala basshylyghy, belgili ghalym-zertteushiler, Sәkenning tuysy Mәjitting bala-shaghasy, jaqyndary kelip qatysty.
Osy eskertkishti ashu saltanatynda ghalym Túrsynbek Kәkishev Sәkenning shygharmashylyghy, qoghamdyq ómirdegi atqarghan enbegi jayly halyqqa az-kem әngimelep berdi. Biraq, bir ókinishitisi - S. Seyfulinning sonau Qiyr Shyghysta Magadan oblysynda Yagodnyy audanynda sýiegi jatqanyn eng bolmasa birauyz sózben de eske týsirmedi. Belgili ghalym, Sәkenning ómirin zertteushi bolyp jýrgen azamat úly túlghanyng jazyqsyz qasiret uyn iship, Qiyr Shyghysta opat bolghanyn dәiektep, eng bolmasa birauyz sóz de aitpady. Búl Túrsynbek Kәkishev siyaqty óz ómirin Sәkendi zertteuge arnaghan adamgha layyq is emes. Áli esimde, bir jyly mening Sәkenning sýiegin izdep Magadan oblysyna barghan ekspedisiyany basqarghandyghymdy estigen ol ýiime keldi. Kóp әngimeden keyin Sәken jayynda aita otyryp, onyng 1938 jyly 25 aqpanda jogharghy sottyng ýkimimen atylyp ketkenin tilge tiyek etti. Men T.Kәkishevting ol pikirine qosylmaytynymdy, onyng qate ekenin qansha aitsam da ilandyra almadym. Sóite otyryp ol mendegi Sәken jayyndaghy derekterdi, әsirese, Sәkenning Qylmystyq isi boyynsha jәne Magadandaghy kezinde kezdesken adamdardyng esteligi jazylghan birsypyra derekterdi ótinish etip menen súrap aldy. Men T.Kәkishevke sol derekterdi óz qolymmen tabys ettim. Taghy da Túrseke, búl derekterdi saqtanyz, sizden basqagha bermes edim, sizge lajym joq berdim degenimde, ol búl derekter joghalmaydy dep uәde etip edi.
Men elimizding asa ayauly perzenti Bauyrjan Momyshúlynyng Maghjan Júmabaev turaly deregin estigende, oqyghanda sonshalyq tebirendim. Qas batyr sonau Kolymada Maghjan Júmabaevpen kezdesip, sәlem berip, ony ózining betine qaratqan da Maghjannyn: - Maghan tayanba, kelbeting kelgen jigit ekensin, qyrsyghym tiyedi,- degen sózine deyin jazyp qaldyruy tamasha enbek! Al, bizding ghalym T.Kәkishev bolsa, sol bayaghy "KSRO joghary sotynyng ýkimi shyqqan kýni Sәken atylyp ketti» degen sózden qaytpay keledi.
Rasynda da, biz sol zamandaghy sonau týrkimen jazushysy Qydyr Deryaevtan bastap, ózimizding Álimhan Ermekovke deyin attary elge belgili túlghalardyng Sәken Seyfullindi Kolymada M.Gorikiy atyndaghy altyn kenishinde kórgenderin әngimelegenin jogharyda aittym. Búl Sәken Seyfullinning Kolymada bolghanyn anyqtaytyn naqty shyndyq derekter. Endi kelip T.Kәkishev siyaqty ghalymdar ony bekerge shygharady. Atylyp ketti deydi. Boldy! Nege ol sonau KSRO Jogharghy sotynyng ýkimimen Sәkendi 1938 jyly atylyp ketti degen jalghan pikirden qaytpay otyr? Sәkenning sýiegin izdegen ekspedisiyanyng qúramynda bolghan Shәkizada Ábildinge nege óz pikirinen qaytpaytyndyghyn aityp qayta-qayta qasarysa beredi? Sonda joghary esimderi atalghan qanshama bedeldi de, abyroyly azamattardyng sózin jalghan etpekshi me?!
Men óz basym S. Seyfullinning sol Yagodnyy topyraghynda jatqanyna esh kýmәndanbaymyn. Sәkenning sýiegi sol jerde jatyr. Oghan halqymyzdyn, elimizding ar-namysyn joqtaytyn azamattyq qúdyret izdeu salsa, búl sýiekting tabylatyny sózsiz. Endi ony tughan jer topyraghyna keltiru, arysymyzdy ardaqtau, ol ýshin manday teri ghana emes, jan úshyra enbek etu -býgingi elimizding basshylarynyng moyyndaghy amanat, borysh! Endeshe, onyng sýiegin izdeu ol ýshin arnayy ekspedisiya úiymdastyru býgingi úrpaqtyn, jana ýkimetimizding izgilikti boryshy dep esepteymin!»
Jazyp alghan - Dulat Amanjol
Qaraghandy
Abai.kz