Jeltoqsan oqighasy kezinde, birinshi kýni Oljastyng (Sýleymenov) bólmesinde shaghyn mәjiliste otyr edik, qabyldau bólmesinen bireu telefongha shaqyrdy. Osyny habarlaghan sekretari qyzgha «qosa ghoy» dep telefon trubkasyn aldy. Birer sekund ar jaqtaghy adamdy tyndap boldy da trubkany ornyna salyp qoydy. Óni búzylyp sala berdi.

– Qart kommunist, aty-jónin ataghan joq, – dedi Oljas. – Alangha shyqqan búzyqtar sening sózine ergender, sening ólenderindi oqyp jelikkender. Osynyng bәrine sen kinәlising deydi.

Taghy bir-eki adam ile-shala telefon soghyp edi, almady. Kónili búzylyp, jayy bolmay, qabaghyn shytyp ornynan túrdy. «Basym auyryp túr» dep ýiine ketti.

Sol kýni jazushylar odaghynyng qasynan ótetin danghylmen jastar kolonnasy lek-legimen aghylyp jatty. Eki-ýsh ret kolonna toqtap, jastar «Oljas! Oljas!» dep aiqay saldy. Bir top jigit odaqqa kirip, Oljasty izdedi. Onyng “auyryp ýiine ketkenin” aittyq.

...Oljas pen Kolbinning ara qatynasyna qayran qalushy edim. Kolbin Qonaevpen jaqsy bolghan adamdardy ayaghan joq. Keyin solar Kolbinning aldyna kelip, Qonaevty qansha jamandasa da jibimedi. Al, Oljas óitken joq, Qonaevty syilaytynyn, qadirleytinin jasyrghan joq, talay jinalystarda ashyq aityp jýrdi. Kolbin osyny kóterdi, kek tútpady, Oljasty qudalap, sonyna týspedi. Oljasty jamandaushylar da ony osy aradan ústap, Kolbinning qaharyna iliktirgisi keldi. Biraq, odan eshtene shyqpady. Kolbinning Oljas turaly jeke pikiri, qarym-qatynasy onday kekshildikke jibermegen siyaqty.

Oljas ózin Kolbinmen terezesi teng adamday ústady. Onymen de erkin sóilesetin. Bir ret Moskvadan bir jinalystan Almatygha qaray úshqanda, Kolbin men Oljas aldynghy orynda qatar otyryp keldi. Eki ara tórt saghattyq jer. Osy tórt saghat boyy ekeui әngimelesip otyrdy. Sonda sol manayda ýkimet mýsheleri, ministrler de boldy, biraq bireui Kolbinning qasyna jaqynday alghan joq. Kolbin de Oljastan basqa eshkimge til qatqan joq.

Kolbindi Oljasqa qarsy aidap salghysy kelgen adamdar kóp boldy. Tómendegi jazushylardyng jamandauy óz aldyna, al Kolbinning manayyndaghylar da qatty әreket jasap baqty. IYdeologiyany basqarghan hatshy Kamaliydenov pen onyng manyndaghylar da Oljastyng syrtynan qanshama qarsy әshkereleushi materialdar jinap, Kolbinning aldyna tosumen boldy. Odaq júmysyn qaraghan buro mәjilisinde iydeologiya hatshysy Oljastyng qansha kýn júmysqa shyqpaghanyn aityp jamandaghanda Kolbin qabaq shytqan joq, múnysy ne demedi, eleusiz qaldyrdy. Biraq, ol da tiri jan ghoy, jamandap kele bergen song oilanyp qalatyn kezi de bolady eken. Áuezovting 90 jyldyghyn toylaghanda osynday jay boldy. Respublika sarayynda saltanatty mәjiliste birinshi bolyp Kolbin sóiledi. Odan keyin sóz Oljasqa tiydi. Oljas Áuezov turaly oiyn bitirgennen keyin zal ornynan túryp, úzaq qol shapalaqtady. Kolbinge dәl múnday qoshamet kórsetilmedi.
IYdeologiya hatshysy Kamaliydenov osyny paydalanyp, Oljas zalgha tek óz jaqtastaryn ghana jinap, әdeyi jasady, sizding bedelinizge núqsan keltirgisi keldi dep shaghystyryp, jantyqtyqqa barady.

– Kolbin meni shaqyryp, osy ras pa dep súrady, – dedi Oljas keyin әngimesin aityp. – Men Áuezovting merekesi kezinde auruhanada jatyp edim. Sóileytin sózimdi sonda dayyndadym. Bas dәrigerden súranyp, eki saghatqa saltanatty mәjiliske baryp qayttym. Men qay jerde jýrip kisi jinaymyn. Ýsh myng adam siyatyn ýlken zalgha men qay jaqtasymdy shaqyram. Odaqqa tiygeni 400 shaqyru biyleti. Qalghanyn qalalyq, audandyq partiya komiytetteri taratty. Osynyng bәrin Kolbinge aityp týsindirdim, – dedi Oljas iydeologiya hatshysynyng qylyghyna yza bolyp.

Oljas pen «kishkentay» hatshynyng aralary osylay shiyelenisip ketti. Hatshy sonshama óshi ketkendey sonyna týsti. Búrynghy hatshylarday emes, bosqa tyrashtanyp, әure boldy. Kishkene hatshynyng qateligi osy edi. Qanday
tóre bolmasyn, úly aqyndarmen alysyp, abyroy tapqan emes. Tarih betine qaramaghan bilimsizdik te keyde osylay orgha jyghady eken.

Bekejan TILEGENOV

Abai.kz