Júma, 22 Qarasha 2024
Janalyqtar 4885 0 pikir 25 Aqpan, 2013 saghat 07:46

El auzynan: Abay adamnyng shesheni boldy

Abaydyng alghashqy atqa minip, el sózine kirisip jýrgen kezinde, nayman elinde jeti bolys elding bas qosqan bir úly dýbir jinalysy bolypty. Sol jinalysqa tobyqtydan bala by Abay kelipti. Biyler otyrghan ýige salam berip kirip kelse, búrynnan otyrghan  juan qaryn, egde biyler Abaydy bile túra  jóndep oryn bermepti. Búl kezde olardyng Abaydy «Oryssha oqyghan, dindi de tolyq ústamaghan», - dep jaratpay jýretin kezderi bolsa kerek.

Abaydyng alghashqy atqa minip, el sózine kirisip jýrgen kezinde, nayman elinde jeti bolys elding bas qosqan bir úly dýbir jinalysy bolypty. Sol jinalysqa tobyqtydan bala by Abay kelipti. Biyler otyrghan ýige salam berip kirip kelse, búrynnan otyrghan  juan qaryn, egde biyler Abaydy bile túra  jóndep oryn bermepti. Búl kezde olardyng Abaydy «Oryssha oqyghan, dindi de tolyq ústamaghan», - dep jaratpay jýretin kezderi bolsa kerek.

Abay kelip, tórding eng jogharghy ortasyna otyrady. Júrt óte salqyn amandasady. Birazdan song biyler namaz oqugha kirisedi. Abay búryn namaz oqymaytyn. Biraq osy arada búl da elmen qatar namazgha túrady. Bir by imam bolady. Tәrizi, osy by ózinshe otyrghan biylerding ishindegi әri aitqysh, әri jasy ýlken bedeldisi bolsa kerek.
Namazdy oqyp bolyp, oryngha otyryp jatyp Abaygha: - Shyraghym, sen osynsha tәkappar ekensin, tәkaparlyq - kәpirlik, namazyndy qayta oqy! - depti. Abay: «Mәnisin týsindiriniz?» dese, әlgi by aitypty: - Biz bәrimiz qolymyzdy keudemizge qoyyp salamat aitqanda, sen boyyndy óte kerip, qolyndy kindiginnen tómen tәninning basyna qoyyp túrdyn. Búl qúlshylyq emes, tәkaparlyq, juandyq. Sondyqtan búl isiniz kәpirge úqsaydy, - depti. Sonda Abay: - Búlay bolsa, Enshi Alla, men músylman ekenmin, sen qasyndaghysyn qaraqtaghan shaytan ekensin. Mening kózim sәjde de, kókiregim Alla da, auzym salamatta túrghanda, sening kóniling kýndestikte, kózing mening kótimde bolypty ghoy, namazdy siz qayta oqynyz, әitpese, múnynyz namaz bolmaydy, - depti.
Sh.629 №4 (OGhK). Abaydyng ómirine, aqyndyghyna baylanysty әngimeler (Abaydyng ertegisi). Aytushy: Baghybay Qúsayynov, Jinaghan: Qasimanov Sadyq, 1941 j. (245-247 bb.)


Abay kedeylerge qamqorshy edi

Abay óz zamanyndaghy adamshylyghy mol, kem-ketikke jәrdemi kóp, kópshil, meyirimdi kisi edi. Bizding Kókentalynyng bauyrynda túratyn Úzatqan degen bir kedey sharuamen ótkeninshe dos bolyp ótti. Dәiim Semeyge kelgeninde, qaytqanynda ylghy sonda týsip, sonda qonushy edi. Úzatqan tipti, siniri shyqqan qara qasqa kedeyding ózi edi. Onyng o jaq, bú jaghynan kýnning sәulesi júldyzday andyzdap túratyn qara lashyq ishinde Abay atkórpesin astyna salyp, shapanyn jamylyp, jenin jastanyp talay qondy. Sóitip jýrgende bir kýni týnde Abay qonyp jatqanda, qalyng nóser janbyr bolyp, Abaygha ýiden pana bolarlyq oryn tabylmapty. Abay:
- Qayter deysin, janbyr - núr ghoy, - dep shapanyn basyna býrkenip, tang atqansha jata almay otyrypty.
Erteninde Abay qaytarynda: - Úzatqan, kýzem kezinde bizdikine kelersin? - depti. Aytqanday el kýzemin alghan song Músaqúlda otyrghan Abaydyng auylyna Úzatqan kelipti. Birneshe kýn jatyp, endi qaytarynda, Abay Úzatqandy shygharyp alyp:
- Ne súraysyn, dosym? - depti.  Úzatqan:
- Týk súramaymyn, - depti. Sonda Abay:
- Mynaghan, bir at әkelip noqtalandar, - depti. Sonda Úzatqan:
- Áy, Abayjan-ay, qatelesting ghoy, - depti. Abay:
- Olay bolsa, mynaghan bir ýlken kesek kiyiz dayyndandar, atty da, kiyizdi de al, razymyn, - depti. Úzatqan:
- Abayjan, búl bir kesek kiyizdi janbyr jaughan kýni sening túsyna tartam ba, óz túsyma tartam ba? - depti. Sonda Abay sýisinip:
- E, bayqúsym, solay de ... - dep bir jaqyn adamdaryn shaqyryp alyp: «Qazir tórt qanat ýige bau-shuymen kiyiz dayynda! - depti.
Sóitip osy joly Úzatqan bir at pen tórt qanat aq ýy alyp qaytty. «Sol ýiding kiyizin biz bala kezimizde kórdik» dep auyldaghy kempir-shaldar talay aitqanyn estigenmin.
Sh.629 №4 (OGhK). Abaydyng ómirine, aqyndyghyna baylanysty әngimeler (Abaydyng ertegisi). Aytushy: Dastanov Qajyghúmar, Jinaghan: Qasimanov Sadyq, 1941 j. (243-245 bb.)

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1460
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3228
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5291