Qazaq qay tilde sóileytininde Elshining ne sharuasy bar?
Konstitusiyadaghy 7-baptyng 2-tarmaghyn alyp tastaudy talap etken deputattyq saualymyz óte ózekti ekenin Resey elshisi «Rossiya segodnya» agenttigine bergen súqbatynda til turaly óreskel sózimen dәleldep beripti!..
Reseyding Qazaqstandaghy ókiletti elshisi Aleksey Borodavkiyn: «Árbir qazaqstandyq eki ayaqta nyq túruy tiyis: Biri memlekettik til – qazaq tili, ekinshisi, Qazaqstan Konstitusiyasynda kórsetilgendey resmy til –orys tili. Búl eki ayaqtyng ekeui de birdey bolghan jaghdayda ghana algha qadam basa alatynyn eskeru kerek», - deydi.
Ózge elge ne isteudi ýiretip, ózeurep, «eki tildi bilgen eki ayaghymen nyq túryp, algha qadam basa alady» dep pәlsapa soghyp otyrghan elshige óz sózinen ústap alyp, eskertuimiz bar bizding de! Sonda tek Resey tilin ghana biletin bizding eldegi orys etnostary 31 jyldan beri qashanghy bir ayaghymen túrady? Qashan algha basady? Ózge tilde ghana - yaghny bir ayaghymen ghana úzaq túrghan adam qúlaytynyn úmytpau kerek, elshi Boradavkin myrza!
Tәuelsiz Qazaq Eli azamattarynyng qay tilde sóileuin núsqap kórsetetindey biylikti Resey elshisine kim berip otyr?
TÁUELSIZ QAZAQ ELINING QAY TILDE SÓILEUI KEREKTIGINDE RESEY ELShISINING NE ShARUASY BAR?
Syrtqy ister ministrligi syrt qala bere me taghy, búghan qanday qayrat kórsetedi?
Bizding Reseydegi keshegi-býgingisi bar, elshilerimizdin qaysysy bolsa da, “Bir milliongha juyq qazaq túratyn Reseyde nege bir qazaq mektebi joq?!.-dep aita ala ma? Tek Imanghaly Tasmaghambetovtyng ghana elshi kezinde Reseyde qazaq tilinde sóilegenin bilemiz.
Búl elshi A.Borodavkin 2018 jyly da: «El basshylyghy orys tilinde sóileydi, tek óz aralarynda ghana emes, Qazaqstan halqyna ýndeu jasaghan kezde de», - dep, astamsy jauap bergen bolatyn «Rossiya 24» telearnasyna bergen súqbatynda. Bir jaghynan Resey elshisi ashy shyndyqty, Qazaq biyligining Resey tilinde sóileytinin ashyq aityp otyr.
Jalpy, Resey elshisining búdan tórt jyl búrynghy da, keshegi de sózine qarasan, Tәuelsizdik alghanyna 31 jyl tolyp otyrghan Qazaqstan әli Reseyding guberniyasy sekildi…
Sondyqtan da biyl 27 sәuirde Kenes odaghy imperiyasynyng 70 jylyn aitpaghanda, Tәuelsizdik alghan 30 jylda, barlyghy 100 jylda túnghysh ret parlamentte Konstitusiyadaghy til turaly 7 bapty ózgertip, tek Qazaq tiline ghana jekedara Memlekettik status berudi jәne Memlekettik tildi mindetteytin zang qabyldaudy, talap etken «Aq jol» fraksiyasynyng deputattyq saualyn jariyalaghanbyz. Osy deputattyq saualda «Aq jol» talaydan kóterip kele jatqan Qazaqstan Azamattyghyn alu ýshin memlekettik tilden emtihan tapsyrudy taghy da úsynghanbyz. Búl mәsele sheshilip jatqanyn jaqynda Ýkimet basshysy Á. Smayylovtyng ózi mәlimdedi. Al Memlekettik til turaly zang qabyldau mәselesi әli sozylyp kele jatyr.
Memlekettik til turaly zannyng Konsepsiyasy jobasyn biyl 31 tamyzda Til komiyteti qaraytyn Ghylym jәne joghary bilim ministrligine ótkizgenbiz. Soghan ministrlik qorytyndy jasauy kerek edi, ýsh aidan beri әli jauap bergen joq.
Osy Memlekettik til turaly zang qabyldap, Konstitusiyanyng til turaly babyn ózgertudi talap etken deputattyq saualymyzdy Mәjilistegi 41 deputat qoldaghanyn aita ketuge tiyispiz.
Al búl deputattyq saualymyzdy belgili ziyalylar bastaghan qalyng el feysbukta «Men konstitusiyadan 7 baptyng 2 tarmaghyn alyp tastaudy talap etemin!» - dep halyqtyq chelendj jasap qoldady. Egovtaghy petisiyada qoldaushylar sany jarty millionnan - 500 mynnan asyp ketti! Halyq arasynda qoghamdyq rezonans tudyrdy!
2020 jyly «Qazaq ýni» últtyq portalyndaghy Memlekettik til turaly zang qabyldaudy, konstitusiyadan 7 baptyng 2 tarmaghyn alyp tastaudy talap etip, QR Preziydentine jazylghan Ashyq hatqa bir jarym aida әlemge әigili Últ ziyalylary bastaghan 126 myng adam qol qoydy. Búl qoldau qazir 130 myngha jetti.
Artynda milliondar túrghan, Memlekettik til turaly zandy talap etken Ashyq hatqa estiytin memleketimiz Ádiletti Qazaqstanda әdiletti qaraydy dep bilemiz.
Býgingi kýnning eng basty mәselesi - Memlekettik til miselesi!
Til taghdyry sheshilmey, El taghdyry sheshilmeydi!
Qazybek Isa,
Mәjilis deputaty
Abai.kz