Gýl Zarqúmar

1974 jyly 15 qyrkýiekte Mongholiyanyng Ulaanbaatar qalasynda dýniyege kelgen. Mongholiya qazaq aqyndary arasynda ótken «Altyn jebe» jyr mýshәirasynyng (1992 j.), Aqtan Babiyúlynyng 100 jyldyghyna arnalghan mýshәiranyng (1997 j.) bas jýldegeri. Mongholiya Jastar odaghynyng altyn medalining iyegeri, aqyn. 2012 jyly Jalyn baspasynan «Jýrektegi jýzik» jyr kitaby jaryq kórdi.

Qyzylqayyn-qydyr daryp, baq qonghan,
Qyzylqayyn-Sherushige taq bolghan...
Qyzylqayyn-tekti júrttyng mekeni,
Qyzylqayyn-Bayantaudyng etegi...
Ghasyrlardan ghasyrlargha kóshken júrt,
At jalynda,týie qomynda ósken júrt...
Úrpaghynyng taghdyry ýshin kýresip,
Úly múrat jolynda baq tilesip...
Analardyng aq sýtindey ótelgen:
Kóbegen bop kók tasty da kótergen.
Aqtay bolyp aymenen alysqan,
Zaysanov bop aspanmenen tabysqan...
Búl ólkening shejiresi kýy syndy,
Bozingendey bozdap jyrdan iysindi...
Imashhan men Múrat tughan qút meken,
Jusan isti topyraghyng qútty eken!
Abyroyly erler tughan ólkesin,
Nebir әnshi,kýishi elding erkesin...
Sherikbayday kýmis kómey,jeztanday,
Salghan әnin saghynatyn el qanday?!
Sen atalar amanatyn saqtadyn,
Talay jýirik,su jorghany baptadyn...
Bestýlikting berekeli jeri edin,
Molshylyq pen nesibening keni edin.
Alabota,arshasy men iyzeni,
Qaraghayy móldiregen týimeli.
Qonyr keshting qoynauynda qoyly auyl,
Taratady boygha uyz,oygha núr...
Asqar biyik taularyng da ór eken,
Sening asyl bosaghang da tór eken...
Ózen-kóling ólshemi eken túnyqtyn,
Ermeninde erkindik bar, shyn úqtym...
Shanyraghy shayqalmaghan yrys-baq,
Sening eki bosaghandy túr ústap...
Qyzylqayyn-qydyr daryp,baq qonghan,
Qyzylqayyn-Sherushige taq bolghan...
Qyzylqayyn-tekti júrttyng mekeni,
Qyzylqayyn-Bayantaudyng etegi...

***

Barsa-kelmes ketken song bal qyz kýnim,
Jalang ayaq keshtim men jar-qúzdy myn.
Arshyp alyp ayalar appaq qardan,
Ólendegi ór minez qar qyzdy kim?
Biletinim bitpeytin bir saryn bar-
Jalpy ishinde jalqylau jalghyzdyghym.
Aqiqatty aitam dep aidaladan,
Tayghaq keship tar jerde tayghanagham.
Pendelerden perishte izdeme dep,
Aqyl aityp túrghanday ay da maghan
Bayqaghanym basqasha bolmysym bar,
Qamsyz qaryn toyghyzghan qaymanadan.

***

Sonymyzdan sóz eredi jýiesiz-
Kózsiz soqyr,kiyesiz.
Sham ústaghan kólenkesi jalanyn
Jezókshedey jaghyp alyp dalabyn-
Nebir súmdyq qauesetten túratyn,
Betpe-bette senen qashyp búghatyn,
Ósegining óleksesin sýirelep,
Qiyanatqa qiyanatshyl kýilemek...
Tobyr mening úgha ala ma janymdy?
Men tobyrgha bola alam ba jaghymdy?
Əy,qaydam-au búl bir taghdyr órmegi,
Búdan azat tek aqyndar kórdegi,
Tobyr ədil bolsa qayda Tomanov?
Ótejangha bola almaghan qogham qút.
Múqaghaliy,Tólegenning tiride,
Kədirine jete almaghan biri de.
Men de bir kýn búl jalghannyng týnegin,
Tilip ótip qús jolyna sinemin.

***

Hat jazyndar!
Habarlasyp túryndar!
Men jazayyn jaqsy əsermen jyrymdy ər
Ər tilekte dúghasy bar tənirdin,
Ər jýrekte kisinegen qúlyn bar...
Hat jazyndar!
Hat kýtemin shynayy...
Búl jalghannyng almasady kýn, aiy,
Qorgha meni aqyndardyng aspany,
Qorgha meni,mahabbattyng qúdayy.
Hat jazyndar!
Hatqa jauap jazamyn...
Tughan elim,Mongholym men Qazaghym.
Alty alashtyng úranynday asqaqpyn,
Altayymnyng búlaghynday tazamyn.
Hat jazyndar!
Hat jazyndar adamdar,
Ótti-ketti nebir uaqyt,zamandar...
Bar bolghany jaqsy emes pe sen ýshin,
Bauyr,dosyn,mahabbatyng alandar!
Hat jazyndar!
Hat jazudan jalyqpa!
Adam jany talpynady jaryqqa...
Tek pendening niyetinde peyish te,
Tek pendening niyetinde tamúq ta.

***

Datym bar menin
Saghan da!
Hatym bar menin
Ghalamgha.
Aqyn bop keldim
Ómirge,
Aynala almay
Adamgha.
Jatyndy kórdim
Jaqynnan.
Tatyndy kórdim
Tatyrdan...
Shyndyghyng qayda
Ey,ómir?!
Shyqpaghan ba əli
Jatyrdan
Jalqylyq pa edi
Kórerim?
Jalghyzdyq pa edi
Kónerim?
Niyetim adal, isim aq
Óltirmes meni
Ólenim.

***

Bórik shyn,
Bórte iyqty, bókteri ólen.
Kózime,
Kórinshi bir kók keregem.
Qasynnan,
Qalay ghana alystadym,
Ór Altay,
Ózegimnen teppegen en?!
Tughan jer,
Túma búlaq,túmar meken,
Ózinde,
Ósip shyqqan shynar bóten.
Qayyrylyp,
Qayta ainalyp barar bolsam,
Qúshaqqa ap,
Qúsa tógip jylar ma eken?!

***

Týtini týzu úshqan qara meken,
Túghan jer - anam әkem eken, anam eken.
Bolsa eger jer betining jer jannaty -
Ózindi sol jәnnatqa balap ótem...
Ata - babam sýiegi jatqan júrtym,
Ózenderi óleng bop aqqan júrtym.
Tilekshim bop әrqashan alys ketsem,
Ghúmyrymnyng júldyzyn jaqqan
júrtym...

Abai.kz