Amangeldi Qúrmetúly. Búl qúryltay búrynghydan ózgerek
Bizdin aytpaghymyz, Dýniyejúzi qazaqtarynyn nemese әlemdik dinder jetekshilerinin qúryltayy emes. Shymkentte ótetin qazaq bloggerlerining jiyny jónindegi әngime. Internetting qazaq tilindegi segmentin qalyptastyrugha hәm damytugha ýles qosyp jýrgen búl jastar osymen resmy týrde ýshinshi ret jinalmaq. Biraq, «búl jiyn búrynghydan ózgerek» bolatyn týri bar. Sebebi, bloggerlerdi qoldaugha Ontýstik Qazaqstan oblysynyng әkimi Asqar Myrzahmetov әu basta-aq kelisim bergen-di. Sóitip jýrgende Memlekettik hatshy Marat Tәjinning ózi blogshylardy da «adam qataryna» qosa qoydy. Qysqasy, BlogCamp-2013 jana sipatta ótetin týri bar.
Bizdin aytpaghymyz, Dýniyejúzi qazaqtarynyn nemese әlemdik dinder jetekshilerinin qúryltayy emes. Shymkentte ótetin qazaq bloggerlerining jiyny jónindegi әngime. Internetting qazaq tilindegi segmentin qalyptastyrugha hәm damytugha ýles qosyp jýrgen búl jastar osymen resmy týrde ýshinshi ret jinalmaq. Biraq, «búl jiyn búrynghydan ózgerek» bolatyn týri bar. Sebebi, bloggerlerdi qoldaugha Ontýstik Qazaqstan oblysynyng әkimi Asqar Myrzahmetov әu basta-aq kelisim bergen-di. Sóitip jýrgende Memlekettik hatshy Marat Tәjinning ózi blogshylardy da «adam qataryna» qosa qoydy. Qysqasy, BlogCamp-2013 jana sipatta ótetin týri bar.
Jalpy, «BlogCamp» atalyp ketken búl jiyndy bizding qyz-jigitter «blogqúryltay» dep qazaqshalap aldyq. Blogkemp jiyndarynyng resmy basqosulardan, týrli partiyalar men sayasy úiymdardyn biyik minberli jinalystarynan eng basty aiyrmashylyghy- BlogCamp-ti úiymdastyrugha jogharydan búiryq týspeydi. Qyzyghushylar ózderi úiymdastyrady. Ádette, bloggerlerdin kelisimi internet arqyly jýredi. Sodan song olar aralarynan birneshe ýilestirushini tandap alady da, ortaq mýddege baylanysty atqarylatyn júmystardy solargha tapsyrady. Al, blogkempke qatysushylar qajet kezinde olargha kómektesip otyrady. Negizi dýniyejýzinde blogkempke kóbine bloggerler qatysady. Al, Qazaqstanda blogqúryltaygha IT mamandar, bloggerler, jana media tehnologiyalarynyn mamandary, jurnalister, studentter, zertteushiler qatysa beredi. Tipti, blogshylardyng arasynda sayasatkerler de jýredi bizde. Aldynghy blogqúryltayda solay bolghan. Qysqasy, qazaqtyng BlogCamp-i ózgelerdikinen basqashalau sipatqa iye. Osy joly qazaq jastarynyng internettegi belsendi bir tobyn resmy biylik, dәlirek aitqanda jergilikti atqarushy biylik qoldap otyr. Ontýstik Qazaqstan oblysynyng basshylary Shymkentte ótetin blogqúryltaydy úiymdastyrugha belsene aralasyp jatqan jayy bar. Bizding nazarymyzgha ilikken birinshi janalyq osy boldy.
Shamasy oblys basshylary bloggerlerdin aqparat kenistiginde, sonyng ishinde «jana media» salasynda kәdimgidey kýshke ainalyp kele jatqandyghyn sezingen tәrizdi. Tipti, oblys әkimining búl qadamyn «biylikting jastar aldyndaghy jauapkershiligin sezinui» dep te baghalaugha bolady. Ádette, belsendisi bar, belsendi emesi bar, biraz jastardyng basyn «JasOtan» arqyly qosatyn biylik osy joly «óz beterimen jýrgen» blogshylargha nazar audaryp otyr. Eng qyzyghy bloggerlerdin ýshinshi qúryltayyna qoldau bildiretindikteri turaly Ontýstik Qazaqstan oblysy әkimi apparaty basshysynyng orynbasary-baspasóz qyzmetinin basshysy Berik Uәly ótken kýzde-aq aitqan edi. Qazir sheneunik bolghanymen, búryn kәsiby jurnalist bolghan, ózi de internette blog jýrgizgen búl azamat resmy biylikting júmysyn nasihattauda bloggerlerdin, әleumettik jelilerde belsenip jýretinderding mýmkindigi zor ekendigin jaqsy bilse kerek. Áyteu, blogshylar qúryltayyn oblys basshylarynyng qoldaugha әzir ekendigin elden búryn aitqan-dy. Bireu sybyrlady ma, joq әlde ontýstikti basqaryp otyrghan azamattar shynymen de internetting betalysyn sezine qoydy ma, qaydam, әiteuir Ontýstik ónirdegi tәuir isterdi internet arqyly búqaragha jetkizu de tiyimdi ekendigin búl oblystyng basshylary ózgelerden sәl-pәl erterek sezine qoydy. Jarq etken jaqsylyghy nazardan tys qalyp, oghash qylyqtary bayqalsa barlyq baspasóz shuyldap qoya beretin shymkenttikterding tәuir tabystary jayly el-júrtty habardar etu ýshin shynynda da internet óte tiyimdi. Áytpese, 2011 jylghy blogqúryltay Almatyda, 2012 jylghysy Astanada ótken-di. Sol jiyndarda «ou, múnda qazaqtyng belsendi jastary jinalyp qalghan eken, bәrekeldi!» dep tóbe kórsetken sheneunikti kórmedik. Ahmetjan Esimov te, Imanghaly Tasmaghambetov ta «bloggerler» degen bir qauym el bar ekendigin esterine alghan joq, kózge de ilmedi. Al, Asqar Myrzahmetov ózge bastamalaryn aitpaghannyng ózinde, bloggerlerge qoldau bildiruimen-aq ózgelerden ozyp shygha keldi. Qazir oblys basshylary blogqúryltaydyng barynsha jaqsy ótuine mýddeli bolyp otyr. Birinshiden, búl -qazaqtyng jastaryn qoldau bolsa, ekinshiden qaymana qazaq qonys qylghan Qazghyghúrttyng baurayy men Týrkistannyn tóniregin әrisi әlemge, berisi elimizding ózge ónirlerine taghy bir tanytu. Ýshinshiden, biylikting qamqorlyghy bloggerler ýshin de jaman bolmaydy.
Aytpaqshy, «qamqorlyq» degende memlekettik hatshy Marat Tәjinning aitqandary eske týsedi. Aqpan aiy ayaqtalar tútsa biraz «myqtyny» jinap, basqosu ótkizgen-di Tәjin myrza. Ony biz aitqanbyz. Pikir bildirgenbiz. Sol jiynda bloggerler turaly da aityp edi memlekettik hatshy. Bloggerlerdi qoldau kerektigin sóz etken. Biraz júrt mәselenin mәnisin týsinbey «Tәjinning tizimi» degen tirkes te payda boldy internette. Bir qaraghanda Ontýstikting basshylary blogqúryltaydy Tәjin aitaqan song ótkizip jatqanday kórinedi. Biraq, qúryltaydyng Shymkentte ótetindigi ótken jyly belgili bolghan, al ony atqarushy biylikting qoldaytyny jana jyl kirgen bette anyq boldy. Áytpese, «Tәjin tizimin» jasaugha jantalasyp jatqan eshkim joq múnda. Biraq, Tәjinning aitqanyn eskerip, bloggerlerge «qamqor» bolghysy keletinder janbyrdan keyingi sanyrauqúlaqtay qaptap shyqpasyna eshkim kepildik bere almaydy. Ázirge biraz әkim an-tang bolyp otyrghan shyghar. Shymkentte ótetin qúryltaydan song Myrzahmetovti mysal etip shygha kelui mýmkin. Al, bloggerlerding kýni býginge deyin óz erikterimen jýrgeni ótirik emes edi. Ásirese, orys tilinde jazyp-syzatyndar jeke bir «әlem». Otandyq BAQ siyaqty blogosferamyz da eki týrli «әn» aitatyn. Qazaqsha jәne oryssha. Oryssha jazghyshtar ózderin qazaqstandyq qoghamgha yqpal etushi «orasan zor kýshpiz» degen sezimde jýredi әdette. Qazaqsha jazatyn blogshylar dәl olarday «yqpaldymyz» demeydi. Alayda, qay tilde jazsa da bizding elde blogshylar keremet yqpaldy emes. Ádette, «auzy dualy» degen «mәrtebesi» bar, teledidardan kóp kóringen, kez-kelgen mәselege pikir aitqysh, ataq-danqtary da jer jaratyn adamdardyng aitqandaryn ghana tyndaydy bizding qogham. Áytpese,. blogosferada belsenip jýrgender az emes. Tipti, blogshylardyng arasynda kósemsip ketetin jurnalisterdi de úyaltqandar bolghan. Rafaello degen atpen tanylghan bir blogshy talay mәrte bizdi synaghan-dy. Jurnalisterding keyde materialdardy sayttar men blogtardan «úrlap» basatyndyghyn, aqparatty teksermeytindigin synaghan. Ádeyi qaueset taratyp, soghan biraz júrtty sendirgen kezderi de boldy. Qysqasy, qarapayym júrt bilmese de myqty blogshylar kóp bizde. Solar taghy bas qosady osy joly.
Aytpaqshy, osy jolghy blogqúryltaydyng taghy bir ereksheligi bar. Ol - basqosudyng beyresmi bólimderining tau baurayyndaghy demalys oryndarynyng birinde ótetindigi. Bir-birin internette ghana biletin blogshylar nauryzdyng qonyrsalqyn keshterinde arqa-jarqa aralasyp, offlaynda jýzdesu mýmkindikteri molyraq boluy ýshin úiymdastyryldy búl lageri. Qazirding ózinde blogqúryltaygha qatysushylar www.blogcamp.kz/ saytynda tirkelip jatyr. Basqosuda kóteriletin taqyryptar da belgilenude. Alayda, tirkelu 16 nauryzda ayaqtalatyn kórinedi. Ontýstikke naqty qansha bloggerding keletindigi bir aptadan son belgili bolmaq. Al, qazaq internetinde ózindik qoltanbasy bar biraz azamattar búl qúryltaydyng ózgeshe dengeyde ótetindiginen ýmitti.
Abai.kz