Júma, 29 Nauryz 2024
Janalyqtar 3748 0 pikir 24 Sәuir, 2013 saghat 03:39

Múhan Isahan. Qazaq pen ózbek moldasynyng aiyrmashylyghy

Týrikstandyq bir jerlesim toqsanynshy jyldardyng basynda Nәmangangha sauda-sattyq jasap barypty. Tanerteng qonaq ýiding qyltimasynan kóshege qarasa, qaraqúrym nópir halyq maydandaspasa da bir-birine qarsy kelip, yghy-jyghy itjyghys týsip, u da shu bolyp jatyr eken. Dýrmekke erip, ol da jýgire kóshege shyghypty. Baqsa, birneshe basyna sәlde oraghan týsi suyq saqaldy kisiler órimdey jap-jas balany qan-josa ghyp sabap, dedektetip barady. Qara halyq «obal boldy-ay» dep әlgilerding jan-jaghyn qaumalap zyr jýgirude eken. Sóitip, beysharany «oybaylaghanyna» qaramastan bazardyng kýnbatys jaghynda ornalasqan meshitke qaray sýirep alyp ketipti. «Búl bala sonsha tayaq jeytindey ne istep qoydy? Soqqygha jyghyp jatqan myna sәlde tartqandar kimder?» dep qaumalaghan júrttan súrap kórse, әlgi bayqús әke-shesheden túl jetim qalghan bala eken. Kóshe kezip, qayyr súrap kýnin kóredi eken. Bir joly qatty ashyghyp, bazardaghy naubayshynyng ystyq tandyr nanyn ala qashypty. Quyp jýrip ústap alghan naubayshy jetimekti jazasyn bermek ýshin moldalardyng qolyna tapsyrypty. Moldalar da úrlyghy ýshin sausaghyn kesuge meshitke aidap әketken kórinedi. Kóp úzamay-aq meshit jaqtan jetimekting qúlyn dausy qúraqqa ketken ýni shyqty dep, jantýrshigerlik oqighany jetkizgen edi.

Týrikstandyq bir jerlesim toqsanynshy jyldardyng basynda Nәmangangha sauda-sattyq jasap barypty. Tanerteng qonaq ýiding qyltimasynan kóshege qarasa, qaraqúrym nópir halyq maydandaspasa da bir-birine qarsy kelip, yghy-jyghy itjyghys týsip, u da shu bolyp jatyr eken. Dýrmekke erip, ol da jýgire kóshege shyghypty. Baqsa, birneshe basyna sәlde oraghan týsi suyq saqaldy kisiler órimdey jap-jas balany qan-josa ghyp sabap, dedektetip barady. Qara halyq «obal boldy-ay» dep әlgilerding jan-jaghyn qaumalap zyr jýgirude eken. Sóitip, beysharany «oybaylaghanyna» qaramastan bazardyng kýnbatys jaghynda ornalasqan meshitke qaray sýirep alyp ketipti. «Búl bala sonsha tayaq jeytindey ne istep qoydy? Soqqygha jyghyp jatqan myna sәlde tartqandar kimder?» dep qaumalaghan júrttan súrap kórse, әlgi bayqús әke-shesheden túl jetim qalghan bala eken. Kóshe kezip, qayyr súrap kýnin kóredi eken. Bir joly qatty ashyghyp, bazardaghy naubayshynyng ystyq tandyr nanyn ala qashypty. Quyp jýrip ústap alghan naubayshy jetimekti jazasyn bermek ýshin moldalardyng qolyna tapsyrypty. Moldalar da úrlyghy ýshin sausaghyn kesuge meshitke aidap әketken kórinedi. Kóp úzamay-aq meshit jaqtan jetimekting qúlyn dausy qúraqqa ketken ýni shyqty dep, jantýrshigerlik oqighany jetkizgen edi.

«Dәl osyghan úqsas oqigha Almaty qalasynyng bir meshitinde de oryn alghan bolatyn, - dep jalghastyrdy әngimesin jerlesim. - Nayb imam Sәken: «Ay sayyn meshitting jәshigin komissiyamen ashyp, esep-qisabyn shygharatynbyz. Bir joly jәshikting kilti qúlpyna simay әurege týsirdi. Amal joq sadaqa qútysyn syndyryp ashtyq. Qarasaq jәshigimizde tiyn-tebennen basqa dәnene de joq. Búl jaghday bәrimizge de auyr tidy. Sebebi, meshit qyzmetkerleri jalaqysyn osy sadaqanyng esebinen alatyn. Kelesi aida da dәl osynday jaghday qaytalandy. Kýn-kóris nәpaqamyzdy elding sadaqa-qayyrynan aiyratyn bizge búl jaghday taghy da asa auyr tiydi. Alystan jau kelmeytinin sezsek te, naqty dәlelimiz bolmaghandyqtan, bir-birimizge eshtene aita almadyq. Ne isterimizdi bilmey, aqyrynda meshitting jóndeu júmysyna dep ashylghan qordyng esebinen beyne baqylau qúrylghysyn satyp alyp, dýrbisin dәl jәshikke qarata bekitip qoydyq. Keler aidyng sonyna taman sadaqa qútysyn ashpas búryn beyne baqylaudy bir qarap kórsek, mishitimizding jap-jas tazalyq qyzmetkerining jәshikting qúlpyn syndyryp, aqshashyn alyp, synghan qúlyptyng ornyna jana qúlyp salghany aiparaday anyq taspagha basylypty.

Múny kóre sala Quat (ekinshi nay imam) ekeumiz әlgining jylap-syqtaghanyna qaramay jelkesinen týiip-týiip jiberip, dedektetip bas imam aldyna alyp keldik. Basekenning qúzyryna kele salysymen súqanaq qyzmetkerimiz ózining túl jetim, ishirge asy, kiyerge kiyim joq ekenin aityp oibaydy kep saldy deysin. Ermek ekeumiz onyng búl janúshyrqan aiqayyn iә әrtistikke iә aqiatqa balarymyzdy bilmey abdyrap túrghanbyz. Bir qarasaq Basekeng ebil-debil bolyp jylap, «Bauyrym-au, múnyndy nege búryn aitpaghansyn? Bauyrym-au, bauyrym...» dep zar qaghyp túr. Onysymen qoymay, seyfin ashyp, elu myng tengeni qolyna ústatyp: «Bauyrym-au, taghy da aqshadan taryqsang aitarsyn. Biz qazaq jetimi men jesirin jylatpaghan elmiz. Qoldan keler kómegimizdi ayamaspyz» dep әlgini úzaq uaqyt qúshaghyna qysyp túrdy» dep bolghan jәitti qaz-qalpynda bayan etken-di...

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1581
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2281
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3610