Serik AHMETOV, Qazaqstan Respublikasynyng Premier-ministri: «Ekonomikalyq ósimdi qamtamasyz etuge qajetti jaghday jasalghan»
|
|
- Serik Nyghmetúly, Ýkimet 2012 jyldyng basynda ekonomikanyng ósu qarqyny 7% bolady dep mәlimdegeni esimizde. Shyn mәninde ótken jyly búl kórsetkish nebәri 5%-dy qúrady. Bir súhbatynyzda, biyl osy qarqyndy saqtap qalugha kýshimiz jetedi degen ediniz. Alayda Ekonomika ministrligi IJÓ-ning biylghy ósimin - 6% dengeyinde boljady. Álemdik naryqtaghy shiykizatqa qatysty súranystyng azayyp bara jatqanyn eskersek, múnday boljam qanday kórsetkishterge sýienip jasalyp otyr? - Baspasózde «Qazaqstan energetikalyq tәuelsizdikke qashan qol jetkizedi?» degen saual jii kóteredi. Premier-ministr retinde múnday saualdargha ne aitar ediniz? Eldi mekenderdi tabighy gazben, elektr quatymen qamtamasyz etude naqty qanday júmystar atqaryluda? Sonymen qatar balamaly quat kózderining mýmkindigin paydalanu barysy qalay? - Serik Nyghmetúly, qarapayym túrghyndardy alandatyp jýrgen saualdardyng birqataryna toqtalyp ótsem dep edim. Elimizde zeynetaqy jýiesin janghyrtu reformasy bastaldy. Birynghay últtyq zeynetaqy qory qúrylyp jatyr. Qazir qoghamda alypqashpa әngime kóp, zeynetaqymyz ne bolady, jinaghan qarajatymyz qalay saqtalady degen súraqtardy da oqyrmandarymyz jii qoyady. Jalpy, qorlardy biriktiruding halyqqa qanday paydasy bar? Al zeynet jasyn tenestiru mәselesi boyynsha qazirgi tanda yntymaqty jýie ayaqtalu satysynda túrghandyqtan, uaqyt óte azamattardy jinaqtaushy zeynetaqy jýiesimen qamtugha basa kónil bólinip otyr. Últtyq jәne sheteldik sarapshylar jýrgizgen zertteuler boyynsha eger qazirgi qoldanystaghy zeynetaqy jýiesi qalatyn bolsa, zeynetaqy tólemderin ósirmek týgili, osy kýyinde saqtap qaludyng ózi qiyngha soqpaq. Birinshiden, ortasha ómir sýru jasynyng úlghangy, júmys isteytin әielder sanynyng ósui siyaqty әlem elderinde bayqalghan ýrdister bizde de oryn aldy. Birqatar Europa elderi әielderding zeynet jasyn 65-ten 67 jasqa deyin kóterudi josparlauda. Qazirgi tanda jinaqtaushy zeynetaqy jýiesinde әielderding ýlesi 45%. Olardyng ortasha zeynetaqy jinaqtary er adamdardan 25%-gha tómen. Áyelderding qajetti zeynetaqy jinaqtaryn toltyra almauynyng birden-bir sebebi - jinaqtau jýiesine qatysu merzimining jәne er azamattargha qaraghanda jalaqysynyng az boluy. Halyqaralyq sarapshylardyng úsynysy boyynsha, әielder qajetti zeynetaqy jinaghyn jinau ýshin eng kemi búl jýiege 30-35 jyl boyy túraqty qatysuy kerek. Sondyqtan keleshekte tiyisti dengeyde zeynetaqy aludy qamtamasyz etu ýshin zeynet jasyn úlghaytu - qajettilik dep týsingen jón. Zang jobasyn Mәjilis deputattary birinshi oqylymda maqúldady. Onda zeynetkerlikke shyghu kezenin әr jyl sayyn 6 aigha úzartu arqyly on jyldyng kóleminde sheshu turaly úsynys bar. Endi Ýkimet zeynet jasyna jaqyndaghan әielderdi júmyspen qamtudy kózdeytin arnayy baghdarlama әzirlep jatyr. Múnymen birge zang jobasynda ziyandy óndiriste júmys isteytin azamattardy zeynetaqymen qamsyzdandyru mәselesin sheshu de kózdelgen. Yaghny júmys berushiler búl azamattardyng zeynetaqy jarnalaryna qosymsha 5% mólsherinde mindetti kәsiptik jarnalardy audarady degen jana norma úsynyldy. Búghan deyin ol erikti jarna týrinde jýrip, 4 myng adamdy qamtyghan. Jana ózgeris engizilse 135 mynday adam osy mindetti zeynetaqy jarnalarymen qamtama-syz etiledi degen boljam bar. - Ýkimet «Agrobiznes - 2020» salalyq baghdarlamasyn qabyldady. El qazynasynan auyl sharuashylyghyn qoldaugha qyruar qarajat qarastyrylyp otyr. Áytse de auyl sharuashylyghyn qoldaudyng 2014 jylgha deyingi baghdarlamasynyng әli ayaqtalmaghanyn bilemiz. Jana baghdarlamany merziminen búryn qabyldaugha ne sebep? - Ótken jyldyng sonynda «Núr Otan» partiyasynyng jiynynda sóilegen sózinizde «quatty ónirler - elimizding ekonomikalyq jәne әleumettik janghyruynyng negizi» degen ediniz. Osy orayda túnghysh ret óz aldyna Ónirlik damu ministrligi qúryldy. Sәl búrynyraqta dayyndalghan monoqalalardy damytu baghdarlamasyn oryndau atalghan miynistrlikke mindetteldi. Degenmen baghdarlamagha enbey qalghan shaghyn qalalardyng jaghdayy qalay bolmaq? - Ortalyqtan bes mynnan astam memlekettik qyzmetker ónirlerge baryp júmys isteydi degen mәsele kóterilude. Memlekettik biylikti ortalyqsyzdandyru reformasy qalay jýzege asady? Qazir auyldyq jerlerdegi mamandar júmyssyz qalamyz ba dep alandap otyr. Osy mәselening jay-japsaryn týsindirip aitsanyz. - Eng ózekti mәselening biri - halyqty qoljetimdi baspanamen qamtamasyz etu. Búl orayda janadan baghdarlama qabyldandy, onyng bolashaghy qanday? Ortasha tabysy bar azamattar arzan baspanagha shynymen qol jetkize ala ma? - 2017 jylghy «EKSPO» kórmesin ótkizu qúqyghyn jenip aldyq. Halyqaralyq manyzy bar shara, әriyne, elimizding bedeline, әlemdik arenadaghy abyroyyna ýstemdik qosary sózsiz. Degenmen atalghan shara ekonomikamyzdyng damuyna, jekelegen azamattardyng әl-auqatyn arttyrugha qanday mýmkindikter beredi? - Búiyrtsa, Dýniyejýzilik sauda úiymy-na ótkeli jatyrmyz. Kelissózderdi ayaqtau qay merzimge josparlanyp otyr? Birynghay ekonomikalyq kenistik pen Kedendik odaq ayasynda әlemdik úiymmen baylanysymyz qalay órbimek? - Jurnalistik qyzmetimizge baylanysty ýkimettik jiyndardan, sizding resmy saytynyzdan kórip, baqylap otyramyz, Ýkimet otyrystaryn memlekettik tilde jýrgizip kelesiz. Qoghamdyq pikir múny joghary baghalady. Tildik mәselege, onyng ishinde latyn әlipbiyine kóshuge kózqarasynyz qanday? - Ózinizding ýnemi ústanatyn qanday da bir hobbiyiniz bar ma? Súhbattasqan «Ayqyn» gazeti |