Erlan Tóleutay: Kino salasyn – alayaqtar basqarady!
«Últtyq kinony qoldau ortalyghynan» taghy da dau shyqty. Osydan biraz búryn rejisserler men produsserlerding janayqayy Mәjiliste kóterilip, qoghamdy qyzu talqy bolghan edi.
Endi, mine, alghashqy irikteuden ótken jobalargha qatysty mamyrdyng 22-25 aralyghynda pitching bolmaqshy. Osyghan baylanysty óz narazylyghyn bildirgen bir top rejisserler men produsserler «Últtyq kinony qoldau ortalyghynyn» aldynda miting ótkizdi.
Oghan qatysushylar Preziydentke ýndeu joldady. Búl da qoghamda yzu-qyzu talqy tudyrdy. Narazylyqqa shyqqan kinogerlerding pikirinshe, «Últtyq kinony qoldau ortalyghy» zang búzyp otyr.
«2023 jyly nauryzda últtyq kinony qoldau ortalyghy ótkizgen jobalardy ótkizgen irikteu konkursy óreskel zang búzushylyqtarmen ótti dep esepteymiz. Biz birneshe ret preziydentke, preziydent әkimshiligine jәne mәdeniyet minstrligine últtyq kinony qoldau ortalyghynyng zang búzushylyqtaryn aityp, birneshe ret atap hat joldaghan bolatynbyz. Búl mәseleni Qazybek Isa bastaghan birqatar deputattar parlamentte de kóterdi. Biraq atalghan mәseleni sheshuge ortalyq mýlde qúlyqsyzdyq tanytyp otyr», - delingen narazylyq ýndeude.
Al kýni keshe ghana esim-soyy elge belgili ónertanushy Erlan Tóleutay BAQ ókilderi men blogerlerdi baspasóz jiynyna shaqyryp, әleumettik jelide jazba jariyalady.
Erlan Tóleutay:
«Qarnymnyng ashqanyna emes, qadirimning qashqanyna jylaymyn» degen ejelden jetken qapaly sóz bar. Búl zamanda kimnen, neden qadir qashpay jatyr? Qadir – hannan da, qaradan da, elden de, jerden de – bәrinen qashty. Qadiri qashpaghan kim qaldy, ne qaldy myna sormanday, momyn elde? Qadiri qashqan elde bereke bolmaydy, berekesiz elge әreke kiredi. Solay boluda, solay bola beredi әli, eger el biyligi halyq mýddesine say, qarashanyng mún-múqtajyn eskeretin pәrmendi shara-sheshimder, qauly-qararlar qabyldamasa.
Qazaqtyng búrynnan kele jatqan bir qadirlisi óner edi. Keyin oghan әdebiyet qosylyp óner men әdebiyet deytin boldy. Osy attas institut ta bar qazir. Ádebiyetting qadiri qashqanyn keshe jazushylardy tyrp etkizbeuge qúrylghan qúryltayda kórdik.
Ádebiyetti bylay qoyghanda, halyqtyng últtyq sanasy men estetikalyq talghamyn qalyptastyratyn sahna men әn-kýy ónerining qadiri qashqaly qashan? Án óneri esti ónerpazdar kiyeli sanaytyn sahnagha alghashqy fanershik shyqqan kýni esinen tanyp, súlq týsken bolatyn. Sodan beri renimasiyada, shalajansar kýide jatyr.
Úly Ghabeng «Qas súludyng kóz jasynday» dep bagha bergen teatr ónerining de ynyrshaghy ainalyp-aq túr. Últtyq teatrlardyng búl kýiine deputat Abzal Qúspan Opera jәne balet teatryna jylyna bes milliard tenge bólinetinin, al Últtyq teatrlargha itke sýiek tastaghanday sanauly million tenge «laqtyrylatynyn» Parlament tórinen pash etkende kózimiz jetti. Biylik – Últtyq ónerge itayaqtan sarysu ishkizip otyr degen osy da! Teatrlardyng halining mýshkil ekenin búrynnan da bilushi edik, biraq tap múnday qorlyq kýide, soraqy halde dep esh oilamapyz.
Qazaqqa әdebiyet pen teatrdan keyin kelip, keyin kelse de halqymyzdyng kónil tórinen oryn alghan kino óneri edi. Sol kinomyzdyng da sau basynan dau ketpeuge ainaldy. Osy kýni kino da qadirsiz ónerding kýiin keshude. Qazir Últtyq kinonyng taghdyry qyl ýstinde túr. Sebebi kino ónerin – әdiletsizdik, jauapkershiliksizdik, kәsibiysizdik jaylaghan. Bastysy – kinony búl saladan esh habary joq – funksionerler biyleydi, alayaqtar basqarady. Al búl kelensizdikting tamyryna balta shabugha – Mәdeniyet jәne sport ministrligi esh dәrmensizdik hәm qauqarsyzdyq tanytyp otyr. Songhy jyldary ýdey týsip, boy bermey bara jatqan osynau kelensizdikterge óz narazylyghymyzdy bildirip әri Jogharygha sheshu joldaryn úsynu maqsatymen bir top kinoger mamyrdyng 12 kýni Últtyq kinony qoldau Memlekettik ortalyghy ornalasqan «Almaty» qonaq ýiining aldynda (Shәken Aymanov eskertkishining janyna) mitingige shyghyp edik, ayaghy osynday bolyp, jauapqa tartyludamyz. Mitingke shyqsaq ne bopty, búl bizding Konstitutsiyalyq qúqyghymyz emes pe jәne bizding jiynymyzda esh sayasy úrandar kóterilgen joq, biz tek osy jyldyng mamyr aiynda ótkizilgen pichingting aq-qarasyn tekseretin Tәuelsiz kommisiya qúrylsyn degen jalghyz-aq úsynys, talabymyzdy Ministrlikke jetkizgimiz keldi. Bar bolghany osy ghana! Odan artyq esh nәrse talap etken joqpyz. Alayda, osy salagha jauapty mekemeler men qúzirettiler búl mәselelerdi kenese kele, kelisip sheshuding ornyna mitingke shyqqan kinogerlerdi jauapqa tartyp әlek!
Preziydent Toqaevtyng «Ádiletti Qazaqstany» ýmitti әri jyly estiledi. Basynda «Jana Qazaqstannyn» da ishti jylytqany ras. Alayda qos ýmitting de ayaghy kýnnen kýnge súiylyp bara jatyr. Soghan qaraghanda, Preziydent manayynda «Eski Qazaqstannan» qalghandar oghan qarsy sabotaj jasauda degen Parlament deputtattarynyng sózining jany bar siyaqty ma, qalay?. Jany bar bolmasa, mynau ne súmdyq?!
Osynyng bәrin saralay kele, bolyp jatqan osynau kelensizdikterge Ýkimetting nazaryn audaru, ÚKQMO-nan әdilet pen ashyqtyqty talap etu әri últtyq kino mәselelerin qogham talqysyna salu maqsatymen biz, bir top kinoger qauym, býgin saghat 11:00 de (Últtyq baspasóz kluby, KazTAG. mikr Gornyy Gigant, Baranskiy kóshesi, 21 ýi) baspasóz konferensiyasyn ótkizuge sheshim qabyldadyq. Qoldanyzdar, jurnalister men blogerler! Barshanyzdy baspasóz konferensiyasyna shaqyramyz!
Abai.kz