Týrkiya Shvesiyanyng NATO-gha qosyluyn qoldady. Biraq erekshe talap qoydy.

Búl turaly aliyanstyng bas hatshysy Yens Stoltenberg «Týrkiya preziydenti Rejep Tayyp Erdoghan Shvesiyany NATO-gha qabyldau turaly hattamany Parlamentke ratifikasiyalaugha beruge kelisti» dep habarlady.

«Euroatlantikalyq aimaq qorghanysynyng manyzyn eskere otyryp, týrik tarapy Shvesiyanyng ýlken Últtyq Assambleyagha kirui turaly hattamany tapsyrady jәne ratifikasiyalaudy qamtamasyz etu ýshin Assambleyamen tyghyz júmys isteydi»,-delingen Aliyans mәlimdemesinde.

Stoltenberg búl kelisimdi «tarihy kelisim» dep atady, biraq Shvesiyanyng NATO-gha naqty qay kýni mýshe bolatynyn atamady.

Kelissóz jýrgizuge deyin, Vilinustegi NATO kóshbasshylarynyng kezdesuine azdaghan uaqyt qalghanda Erdoghan «Shvesiyanyng NATO-gha kiruin qoldasyn deseniz, Týrkiyany EO-na kirgiziniz» degen talabyn aitqan.

«Týrkiyany 50 jyldan beri EO-nyng tabaldyryghynan attatpaghandargha aitarym: Sizder Týrkiyagha jol ashynyzdar, al biz Shvesiyagha jol ashamyz»,- dedi Erdoghan Litvada NATO sammiytine barar aldynda.

Erdoghan osy sózin Vilinustegi sammitte de qaytalaytynyn eskertti jәne AQSh preziydenti Djo Baydenning búl turaly biletinin habarlady.

Ayaq astynan jasaghan týrik basshysynyng mәlimdemesi europalyq sayasatkerlerding qarsylyghyn tughyzdy.

Germaniya kansleri Olaf Sholis «Shvesiya NATO-nyng barlyq talabyna say keledi, al Týrkiyanyng EO-gha mýshelikke ótui basqa mәsele»,-dedi.

Europalyq komissiyanyng ókili Dana Spinant EO-gha mýshe bolghysy keletin elderding isteui kerek naqty qadamdary bar ekenin aitty.

EO-nyng taghy bir ókili Erdoghannyng talabyn «bopsalau» dep atady.

Týrkiya osy uaqytqa deyin Ankarada 2016 jyly tónkeris jasady dep aiyptaytyn «terroristik úiym» Kýrdistan júmysshy partiyasynyng (KJP) mýshelerin, sonday - aq Fethullah Gýlenning izbasarlaryn panalatty dep Shvesiyany aiyptady.

Shvesiya Týrkiyanyng betin beri qaratu ýshin әreketter jasady. Ótken jyly terrorizmge qarsy zang qabyldaghan. Biraq Erdoghan múnyng jetkiliksiz ekenin aityp, KJP-nyng mitingterine shekteu qoidy talap etti.

KJP Týrkiyadan basqa, EO, AQSh jәne Úlybritaniyada «terroristik úiym» dep tanylghan.

Týrkiya men Shvesiya búl kelisimge kelu ýshin «Shvesiya Konstitusiyasyn ózgertti, KJP-gha qarsy terrorizmge qarsy zanyn kýsheytti, Týrkiyagha eksportyn qayta bastamaq» - dedi Stoltenberg.

Ayta keteyik, Resey Ukrainagha basyp kirgennen keyin, Shvesiya men Finlyandiya 200 jyldyq beytarap sayasatynan bas tartyp, NATO-gha kiruge ótinish bergen.

Erdoghan eki elge de erekshe talaptar qoydy, biraq 2022 jyldyng mausymynda Madridtegi NATO sammiytinde «Týrkiya búdan bylay Shvesiya men Finlyandiyanyng NATO-gha kiruine kedergi bolmaydy» dep mәlimdedi.

Finlyandiya preziydentining aituynsha, ýsh el qanday-da bir qauip tóngende bir-birine kómek beredi degen memorandumgha qol qoyghannan keyin Týrkiya kelisimin bergen.

Finlyandiya 2023 jyldyng sәuirinde NATO-gha kirip, 31 mýshesi boldy. Biraq Týrkiya Shvesiyanyng aliyansqa qosyluyn әli de qoldamaghan edi.

Al Týrkiyanyng ózi EO-gha kiru turaly ótinishti 1987 jyly bergen. Resmy kelissózder 2005 jyly bastalghan. Qazir týrik elining EO-gha kiru prosesi toqtatylyp túr.

2016 jylghy Ankaradaghy tónkeristen keyin europalyq sayasatkerler «Týrkiya avtoritarizmge bet búrdy: baspasóz bostandyghyn shektedi, Erdoghannyng sayasy qarsylastary qughyn-sýrginge úshyrauda» dep mәlimdep, kelissózdi toqtata túrugha dauys bergen.

Abai.kz