Qyrkýiek aiynyng 17-si kýni Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev AQSh-tyng Niu-York qalasyna júmys saparymen barghan edi. Sapar barysynda Preziydentting BÚÚ Bas Assambleyasy 78-sessiyasynyng Jalpy debatynda sóy sóileytinin jәne «Ortalyq Aziya – AQSh» sammiytinine qatysatynyn, búdan bólek, birqatar memleketting basshylarymen, halyqaralyq úiymdardyn, transúlttyq kompaniyalardyng jetekshilerimen kezdesu ótkizetinin Aqorda resmy habarlaghan.  Preziydent qayda bardy, kimmen kezdesti, onda ne talqylandy – ashyq derekkózderge sýienip sholu jasap kórelik.

Aqordanyng habarlauynsha, Memleket basshysy qyrkýiekting 17-si kýni Wabtec kompaniyasynyng preziydenti jәne bas atqarushy diyrektory Rafaeli Santanany qabyldady. Wabtec (Westinghouse Air Brake Technologies Corporation) Fortune 500 tizimine kiredi, sonday-aq ol kólik-logistika salasyndaghy jahandyq kóshbasshylardyng biri sanalady.

Preziydent kompaniyanyng kólik-logistika salasyna shamamen 1 milliard dollar investisiya qúi josparyn qúptap, múnyng Transkaspiy halyqaralyq kólik baghdaryn damytugha yqpal etetinin jәne basqa da infraqúrylymdyq jobalar ýshin negiz bolatynyn atap ótti.

Qasym-Jomart Kemelúlynyng AQSh-qa sapary ayasynda «Qazaqstan temir joly» «ÚK» aksionerlik qoghamy men Wabtec arasynda strategiyalyq yntymaqtastyq turaly negizdemelik kelisimge qol qoyyldy.

Preziydent sol kýni Citigroup kompaniyasynyng bas atqarushy diyrektory Djeyn Freyzermen kezdesti. Elimizdegi birden-bir amerikalyq bank sanalatyn Citibank Kazakhstan – halyqaralyq investorlar, memlekettik sektor jәne iri kәsiporyndar ýshin jetekshi seriktesterding biri.

Kezdesu barysynda makroekonomikalyq boljamdar men әlemdik qarjy naryghyndaghy negizgi ýrdister, amerikalyq qarjy holdingining elimizdegi qyzmet ayasyn keneytu perspektivalary talqylanyp, Memleket basshysy Qazaqstannyng kólik-logistikalyq әleuetin arttyrugha baghyttalghan birqatar jobany qarjylandyrugha niyet bildirip otyrghan Citigroup holdingining aldaghy josparyn qoldaytynyn aitty.  Sonday-aq, «Qazaqstan temir joly» ÚK» AQ men Citibank arasynda Wabtec lokomotivterin satyp alu ýshin qarjylandyrudy úiymdastyrudyng negizgi sharttary turaly kelisimge qol qoyyldy.

Memleket basshysy AQSh-qa júmys saparynyng ekinshi kýninde Mastercard kompaniyasynyng atqarushy viyse-preziydenti Nikola Villany qabyldady. Mastercard – әlemning 210 elindegi 2,3 milliardtan astam tútynushyny birynghay tólem jýiesine qosqan jahandyq jetekshi tehnologiyalyq kompaniya. Naryqtaghy qúny 390 milliard dollardan asatyn Mastercard әlemdegi eng qymbat 10 brendting qataryna kiredi.

Preziydent Mastercard kompaniyasynyng TMD-daghy, Ortalyq jәne Shyghys Europadaghy konsaltingtik baghytty damytu ýshin Almaty qalasyn ónirlik hab retinde tandau sheshimin qoldady. Memleket Basshysyna Mastercard kompaniyasynyng Inkluzivti ósim qory Qazaqstanda Strive baghdarlamasyn iske qosatyny jóninde mәlimet berildi. Atalghan baghdarlama elimizde biznesti sifrlandyrugha, 300 mynnan astam shaghyn jәne orta biznesting biliktiligin arttyrugha kómek kórsetedi.

El preziydentining Niu-York qalasyna júmys sapary ayasynda Sifrlyq damu jәne aerogharysh ónerkәsibi ministrligi men Mastercard kompaniyasy arasynda osy jәne ózge de bastamalar qamtylghan Digital Country Partnership (DCP) negizdemelik kelisimine qol qoyyldy.

Memleket basshysy sol kýni Rio Tinto kompaniyasynyng bas atqarushy diyrektory Yakob Shtausholimdi qabyldady. Rio Tinto –  naryqtaghy qúny 99 milliard dollardy qúraytyn, tau-ken óndirisi jәne metallurgiya salasyndaghy iri aghylshyndyq-avstraliyalyq kompaniya.

Kezdesu barysynda geologiyalyq barlau, tau-ken jәne metallurgiya ónerkәsibinde birlesken investisiyalyq jobalardy iske asyru mәseleleri talqylanyp, Yakob Shtausholim Qostanay jәne Qaraghandy oblystaryndaghy mys ken oryndaryna geologiyalyq barlau jýrgizu jobasynyng jýzege asyrylu barysy turaly bayandady.

Búdan keyin, Qasym-Jomart Toqaev BÚÚ Bas Assambleyasy 78-sessiyasynyng ayasyndaghy ekijaqty kelissózder baghdarlamasyn Majarstan Preziydenti Katalin Novakpen kezdesumen bastady.

Memleket basshysy bauyrlas halyqtar arasynda tarihy jәne mәdeny baylanystargha negizdelgen strategiyalyq seriktestik ornaghanyn atap ótip, Majarstannyng týrki yntymaqtastyghyn nyghaytudaghy belsendi ústanymyn jәne eleuli ýlesin joghary baghalady.

Memleket Basshysy biyl qarasha aiynda Qazaqstanda Týrki memleketteri úiymynyng mereytoylyq 10-sammiyti ótetinin aityp, atalghan jiyngha Majarstan Premier-ministri Viktor Orban qatysady dep josparlanyp otyrghanyn jetkizdi. «Elimizding Majarstanmen tyghyz yntymaqtastyq ornatqanyn atap ótkim keledi. Elderimiz arasynda óte senimdi, dәstýrli baylanys qalyptasqan. Biz ekijaqty yntymaqtastyqtyng qazirgi dengeyin joghary baghalaymyz. Osy sәtti paydalanyp, Sizdi Qazaqstangha saparmen keluge shaqyramyn. Sonymen qatar Týrki memleketteri úiymynyng sammiytinde Premier-ministr Viktor Orban myrzamen kezdesemiz dep ýmittenemin», – dedi Memleket basshysy.

Kelissóz barysynda taraptar sauda-ekonomikalyq, investisiyalyq jәne mәdeniy-gumanitarlyq salalardaghy yntymaqtastyq mәselelerin talqylady.

El Preziydenti eki el arasyndaghy baylanystardy nyghaytu maqsatynda Astana kóshelerining birine Majarstannyng últ aqyny Shandor Petefiyding esimi beriletinin aitty.

Preziydentter memleketterimiz arasyndaghy ózara tauar ainalymyn úlghaytugha baghyttalghan birlesken sharalar qabyldau, sonday-aq yntymaqtastyqtyng ekijaqty tetikterin jandandyru manyzdy ekenin atap ótti.

Sol kýni, yaghny 18-qyrkýiekte Preziydent Qasym-Jomart Toqaev Majarstan Preziydenti Katalin Novakpen birge BÚÚ-nyng «Ornyqty damu maqsattaryna (ODM) qol jetkizu jolyndaghy progresti jedeldetuding negizgi ótpeli prosesterine qatysty auqymdy is-qimyldardy jandandyru» atty Kóshbasshylar dialogynyng birinshi sessiyasynda tóraghalyq etti.

Memleket basshysy óz sózinde Birikken Últtar Úiymynyng 2030 jylgha deyingi kýn tәrtibi býgingi óskeleng úrpaqtyng jarqyn bolashaq qúruyna berilgen bir ghana mýmkindik ekenin atap ótti. «Geosayasy qaqtyghystargha baylanysty shiyelenise týsken qazirgi jahandyq syn-qaterler bizding újymdyq kýsh-jigerimizge núqsan keltirip otyr. Búl kedergilerdi enseruge jekelegen memleketting shamasy jetpeydi. Álemdik qoghamdastyqtyng birligining arqasynda ghana eleuli jetistikterge qol jetkize alamyz», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Preziydentting aituynsha, Qazaqstan ýshin Ornyqty damu maqsattaryna qol jetkizu – últtyq basymdyq. «Ornyqty damu qaghidattary bizding negizgi últtyq strategiyalarymyz ben baghdarlamalarymyzdyng ózegine ainaldy. Býginde ornyqty bolashaqqa belsendi týrde investisiya qúiyp otyrmyz. Memleket budjetining 80 payyzy ornyqty damu maqsattaryna say keledi. Biz tegin bilim aludyng jәne densaulyq saqtaudyng barshagha qoljetimdi boluyn qamtamasyz etemiz. Jana Áleumettik kodekste halyqtyng osal toptaryn qorghau sharalary kýsheytildi», – dedi Memleket basshysy.

Qasym-Jomart Kemelúlynyng pikirinshe, barshagha ortaq ornyqty bolashaqqa qol jetkizu ýshin shúghyl týrde birlesken is-qimyldar qajet. Osyghan baylanysty Memleket basshysy birqatar úsynys aitty. «Ózara yntymaqtastyqty nyghaytu ýshin aimaqtyq dengeyde «Birtútas BÚÚ» qaghidatyn kýsheytu qajet. Sondyqtan biz Qazaqstanda Ortalyq Aziya men Aughanstan ýshin Ornyqty damu maqsattary jónindegi Aymaqtyq hab qúrudy úsynamyz. Ol BÚÚ-nyng aimaqtaghy jobalyq qyzmetin tiyimdi ýilestirudi qamtamasyz etedi», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Sonymen qatar, Preziydent klimat, azyq-týlik jәne energetika daghdarysy ornyqty damugha aitarlyqtay qauip tóndiretinine toqtaldy. «Biz BÚÚ-nyng basshylyghymen tehnikalyq qoldau, ghylymy zertteuler jәne qauip-qaterlerdi baghalau salalaryndaghy halyqaralyq yntymaqtastyqty nyghaytugha tiyispiz. Ornyqty damu salasyndaghy maqsattar bәrimiz ýshin jarqyn әlemge jol ashady. Biz biriguimiz jәne kýsh-jigerimizdi arttyruymyz qajet. Qazaqstan BÚÚ-nyng ornyqty damu salasyndaghy tegeurindi әri tiyimdi rólin әrdayym jaqtaydy, – dedi ol.

Sessiya barysynda Majarstan Preziydenti Katalin Novak, Horvatiya Preziydenti Zoran Milanovich, Qyrghyzstan Preziydenti Sadyr Japarov, OAR Preziydenti Siril Ramafosa, Austriya Preziydenti Aleksandr Van der Bellen, Peru Preziydenti Dina Boluarte, Gayana Preziydenti Irfan Ali, Mikroneziya Preziydenti Uesly Simina, Soltýstik Makedoniya Preziydenti Stevo Pendarovski, Finlyandiya Preziydenti Sauly Niinistyo jәne basqalar sóz sóiledi.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev Ornyqty damu maqsattary jónindegi sammitten keyin birqatar memleketting basshylarymen kezdesti. Memleket basshysy birinshi kezekte Sloveniya Preziydenti Natasha Pirs-Musarmen kelissóz jýrgizdi.

Qasym-Jomart Toqaev Natasha Pirs-Musardy kelesi jyly elimizde ótetin Astana halyqaralyq forumyna qatysugha shaqyrdy.

Preziydentter Qazaqstan men Sloveniyanyng sauda-ekonomikalyq, kólik-logistikalyq jәne gumanitarlyq salalardaghy yqpaldastyq perspektivalaryn talqylady. Sonday-aq әngimelesu barysynda farmasevtika, logistika jәne IT industriyasy salalaryndaghy ózara baylanystardyng ong tәjiriybesine nazar audaryldy.

Sloveniya Preziydenti Qazaqstanmen aradaghy yntymaqtastyqty damytugha dayyn ekenin rastap, Qasym-Jomart Toqaevty Sloveniyagha arnayy saparmen barugha shaqyrdy.

Taraptar halyqaralyq mәseleler boyynsha da pikir almasty. Atap aitqanda, әlemdegi túraqtylyq pen qauipsizdikti qamtamasyz etu, BÚÚ qúrylymyn jetildiru mәseleleri qarastyryldy. Sonymen qatar memleketter basshylary Ortalyq Aziya men Qazaqstannyng halyqaralyq arenadaghy rólining artyp kele jatqanyn atap ótip, halyqaralyq qúrylymdar ayasynda ózara tyghyz qarym-qatynas jasau jóninde uaghdalasty.

Sodan song Memleket basshysy Iran Preziydenti Ibrahim Raisiymen kezdesti.

Kelissóz barysynda eki el basshylary qazaq-iran yntymaqtastyghynyng qazirgi jay-kýiin jәne ózara qatynastardy odan әri damytu perspektivasyn talqylady. Taraptar kólik, logistika jәne sauda-sattyq salalaryndaghy yqpaldastyqty arttyru ýshin keshendi sharalar qabyldau manyzdy ekenin jetkizdi. «Biz viza rәsimine, sonday-aq adamdar men biznesting ózara qarym-qatynasyna qatysty óte paydaly uaghdalastyqtargha qol jetkizdik. Qazaqstan tarapy Iranmen aradaghy yntymaqtastyqty nyghaytugha niyetti ekenin atap ótkim keledi. Eki el ýkimetteri búghan deyin Tegeranda qol jetkizgen uaghdalastyqtardy jýzege asyru ýshin tiyisti sharalar qabyldauy qajet. Men Qazaqstanda Sizben taghy da kezdesudi asygha kýtemin», – dedi Qasym-Jomart Kemelúly.

Iran Preziydenti Ibrahim Raisy Qazaqstan men Irandy dostyq pen ózara qoldaugha negizdelgen ýlgili qatynastar baylanystyratynyn atap ótti. «Iran men Qazaqstan arasynda óte jaqsy ekijaqty qarym-qatynas qalyptasqan. Múnday joghary dengeydegi seriktestik bizge ózara baylanystardy, әsirese sauda salasyndaghy qarym-qatynasymyzdy odan әri damytu ýshin naqty qadamdar jasaugha jeteleydi. Biz bauyrlas Qazaqstanmen ekijaqty yntymaqtastyqty keneytuge niyettimiz. Elderimizding әleuetteri zor jәne osy mýmkindikterdi paydalanu bizding ortaq iygiligimizge qyzmet etedi», – dedi Ibrahim Raisiy.

Memleketter basshylary elderimizding kólik-tranzit baylanystaryn damytu ýshin zor әleuet bar ekenine nazar audardy. Naqtyraq aitqanda, ózara sauda-sattyqty kýsheytu jәne Kaspiy tenizi arqyly jýk tasymaldau ýshin «Qazaqstan – Týrikmenstan – Iran» temirjolynyng mýmkindigin keninen paydalanu jaghdayy atap ótildi. Qasym-Jomart Toqaev Bender-Abbas portynda Qazaqstannyng sauda terminalyn saludyng manyzdy ekenine nazar audardy.

Preziydentter belgilengen ekonomikalyq jospardy jýzege asyru ýshin ýkimetaralyq baylanystardy jandandyrugha uaghdalasty.

Memleket basshysy sol kýni Finlyandiya Preziydenti Sauly Niinistyomen de kelissóz jýrgizdi.

Qasym-Jomat Toqaev Finlyandiyany Qazaqstannyng Soltýstik Europa elderi arasyndaghy eng iri sauda seriktesi jәne investisiya kólemi boyynsha onyng aldynghy orynda ekenin atap ótti. Sonday-aq sayasi, sauda-ekonomikalyq jәne ghylymiy-tehnikalyq yntymaqtastyqty odan әri nyghayu ýshin zor әleuet bar ekeni aityldy. Sauly Niinistyo, óz kezeginde, Qazaqstan Finlyandiyanyng asa manyzdy seriktesi jәne ekijaqty kýn tәrtibining barlyq baghyty boyynsha ózara tiyimdi yqpaldastyqty jalghastyrugha dayyn ekenin mәlimdedi.

Taraptar halyqaralyq sayasattyng ózekti mәseleleri, sonyng ishinde BÚÚ-ny reformalau jóninde de pikir almasyp, Memleket basshysy Finlyandiya Preziydentin kelesi jyly ótetin Astana halyqaralyq forumynyng negizgi spiykerlerining biri retinde Qazaqstangha shaqyrdy.

Memleket basshysy sol kýni Estoniya Preziydenti Alar Karispen de kelissóz jýrgizdi.

Kezdesu barysynda eki memleketting týrli saladaghy yntymaqtastyghyn nyghaytu perspektivalary talqylanyp, Qasym-Jomart Toqaev estoniyalyq әriptesine Qazaqstanda jýrgizilip jatqan auqymdy әleumettik-ekonomikalyq ózgerister, sonyng ishinde shetelden investisiya tartugha jәne investorlardy qorghaugha baghyttalghan sharalar jóninde mәlimet berdi.

Taraptar ózara ortaq mýddeni kózdeytin salalardaghy yntymaqtastyqty odan әri nyghaytugha niyetti ekenin rastady jәne bir-birin óz elderine arnayy saparmen keluge shaqyrdy.

Al býgin Memleket basshysy BÚÚ-nyng Bas hatshysy Antoniu Guterrishpen kezdesti.

Taraptar Qazaqstannyng BÚÚ-men jan-jaqty yntymaqtastyghynyng basym baghyttaryn, sonday-aq qazirgi zamannyng ózekti syn-qaterlerin talqylady.

BÚÚ Bas hatshysy Qazaqstan Preziydentine iltipat bildire otyryp, ekijaqty seriktestikting qarqyndy damyp kele jatqanyn atap ótti. «Qazaqstan men BÚÚ beybitshilik pen qauipsizdikti nyghaytu, Ornyqty damu maqsattaryna qol jetkizu jәne adam qúqyghynyng saqtaluyn qamtamasyz etu mәseleleri boyynsha yntymaqtastyqty jalghastyra beredi. Qazaqstan – biz ýshin mulitilateralizmning tiregi, jahandyq dengeydegi beybitshilik qorghany retinde basymdyqqa ie seriktes el», – dedi Antoniu Guterriysh.

Qazaqstan Preziydenti qazirgi zamannyng eng ózekti problemalaryn sheshude BÚÚ airyqsha ról atqaratynyn jәne onyng eshqanday balamasy joq ekenin aitty. Sonday-aq Memleket basshysy BÚÚ Bas hatshysy Antoniu Guterrishke Úiym qyzmetin odan әri jetildiru jónindegi oi-pikirin jetkizdi.

Búdan son, Qasym-Jomart Toqaev Amazon korporasiyasynyng viyse-preziydenti Siuzan Poyntermen kezdesti.

Kezdesu ayasynda Qazaqstannyng Sifrlyq damu jәne aerogharysh ónerkәsibi ministrligi («ÚAT» AQ) men Amazon Web Services arasynda Outpost «búltty» tehnologiya sheshimin satyp alu jәne ony QazTech platformasymen integrasiyalau jónindegi pilottyq jobany iske qosu turaly kelisimge qol qoyyldy.

Sonday-aq, býgin Memleket basshysy GE Healthcare kompaniyasynyng Europa, Tayau Shyghys jәne Afrika boyynsha preziydenti Rob Uoltonmen kezdesti. GE Healthsare kompaniyasynyng әlemning 140-tan astam elinde ókildigi bar. 2022 jyly kompaniyanyng taza tabysy – 19 milliard dollar. Al naryqtaghy qúny 34,5 milliard dollardy qúrady.

Rob Uolton Memleket basshysyna GE Healthcare kompaniyasynyng Qazaqstanda klinikalyq beynelerding ortalyqtandyrylghan últtyq sifrlyq múraghatyn qúrugha niyetti ekenin jetkizdi. Búl shara nauqastardyng mәlimetin basqaru isin ontaylandyryp, nәtiyjesinde kórsetiletin qyzmet qúnyn tómendetuge mýmkindik beredi.

Memleket basshysy Qazaqstannyng densaulyq saqtau salasyna qatysty manyzdy jobalar boyynsha GE kompaniyasymen strategiyalyq seriktestikke joghary bagha berdi.

Kezdesu ayasynda Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti men GE Healthcare arasynda GE Healthcare kompaniyasynyng investisiyalyq jobasyn jýzege asyrugha qatysty negizgi sharttar turaly negizdemelik kelisimge qol qoyyldy.

Kezdesuler әli jalghasyp jatyr...

Abai.kz