Putin Astanagha keldi. Sarapshylar ne deydi?
Býgin Astanagha Resey Preziydenti Vladimir Putin resmy saparmen keldi. Resey Preziydentin әuejaydan Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev kýtip alyp, Aqordada ekijaqty kezdesuler ótti.
Onan son, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev pen Resey Preziydenti Vladimir Putin Qazaqstan men Reseyding XIX Óniraralyq yntymaqtastyq forumynyng plenarlyq otyrysyna beynebaylanys rejiyminde qatysty.
Qasym-Jomart Toqaev:
«Býginde ekijaqty tauar ainalymy 27 milliard dollargha jetti. Búl – rekordtyq kórsetkish. Reseyden tikeley tartylghan investisiya kólemi 20 milliard dollardan asty. Qazaqstanda júmys isteytin sheteldik ýlesi bar 42 mynnan astam kәsiporynnyng jartysyna juyghy, yaghny 19 myny reseylik kompaniyalar. Biz ekonomikanyng ónerkәsip, auyl sharuashylyghy, kólik, infraqúrylym siyaqty salalarynda tyghyz qarym-qatynas jasaymyz. Energetika baghytyndaghy yntymaqtastyq dengeyi artyp keledi. Jaqynda Resey gazyn Qazaqstan aumaghy arqyly Ózbekstangha tasymaldau jobasynyng iske qosyluy aituly oqigha boldy. Búl joba Ortalyq Aziyanyng ónirlik túraqtylyghy men energetikalyq qauipsizdigin nyghaytuda sheshushi ról atqarady. «Tatnefti» kompaniyasymen birge quaty jylyna 340 myng tonnagha deyin butadiyen óndiretin Qazaqstan-Resey zauytynyng qúrylysy bastaldy. Polietiylen shygharatyn kәsiporyn salugha qatysty kelissózder ayaqtaldy. 2019 jyldan bastap Óndiristik kooperasiya salasyndaghy birlesken is-qimyl baghdarlamasy tabysty júmys istep jatyr», – dedi.
Biz Resey Preziydentining Qazaqstangha saparlap ketuine qatysty sarapshylardyng pikirin súraghan edik. Marhabat...
Resey Preziydentining resmy saparynda sheshiludi kýtetin mәseleler qanday?
Aqylbek Kýrishbaev, QR Preziydenti janyndaghy Qazaqstan Respublikasy Últtyq ghylym akademiyasynyng viyse-preziydenti, Qazaq últtyq agrarlyq zertteu uniyversiytetining rektory:
– Men býgingi Resey Preziydenti Vladimir Putinning keluine baylanysty myna bir mәseleni aitqym kelip túr. BÚÚ janyndaghy Dýniyejýzilik azyq-týlik úiymynyng FAO mәlimeti boyynsha, 2050 jyly әlem halqynyng azyq-týlikke degen qajettiligi 50%-gha artady. Auyl sharuashylyghyn damytugha jәne azyq-týlik ónimderin óndiruge әleueti bar elderding tizimi bar. Al búl tizimning eng basynda Resey Federasiyasy men Qazaqstan túr. Yaghni, búl auyl sharuashylyghyn damytugha әleueti zor elder.
Sheteldik sarapshylardyng pikirinshe, bizding elderde, Resey Federasiyasynda jәne Qazaqstanda auyl sharuashylyghy ónimi men mal ónimdiligin eki esege arttyrugha bolady. Bizde topyraq pen klimat birdey. Men bir shaghyn mysal keltirgim keledi. Kezinde Kenes ókimeti túsynda Shortandyda akademik Baraevtyng basshylyghymen Býkilodaqtyq astyq sharuashylyghy ghylymiy-zertteu instituty topyraqty damytyp, aitarlyqtay eginshilik jýiesin damytty.
Al búl tehnologiya Resey men Qazaqstanda engizildi. 60 million gektar jerdi alyp jatyr. Eki elding ghalymdary qazirgidey bólek emes, birigip júmys istese, ghylymy zertteulerdi damytudan qanday mulitiplikativti nәtiyje alar edik, oilap kórinizshi?! Men býgin auylsharuashylyq bilim beru mәseleleri jónindegi sessiyanyng plenarlyq otyrysynda sóz sóiley otyryp, Qazaq últtyq agrarlyq zertteu uniyversiytetining bazasynda jetekshi agrarlyq uniyversiytetting filialyn, mysaly, Almatydaghy Timiryazev atyndaghy auyl sharuashylyghy akademiyasyn qúru qajettigi turaly óz úsynysymdy aittym.
Sol siyaqty biz Resey Federasiyasynda jetekshi agrarlyq uniyversiytetterimizding filialyn qúra alamyz. Ókinishke oray, bizde әli kýnge deyin Resey Federasiyasynyng Resey agrarlyq uniyversiytetining Qazaqstanda jәne kerisinshe birde-bir filialy joq. Búl bizding kemshiligimiz, ony biz býgin sheshuge tiyispiz jәne sheshe alamyz. Ekinshiden, bizde topyraq-klimat jaghdaylary birdey bolghandyqtan, sorttardy birge jasay alamyz, auylsharuashylyq januarlary men auylsharuashylyq daqyldaryn seleksiyalaumen ainalysa alamyz, osyghan baylanysty bizde bar ósimdik resurstarynyng genetikalyq bankin biriktire otyryp, biz birge әzirlep, jýzege asyra alamyz. Auyl sharuashylyghy daqyldarynyng jana sorttary men budandaryn jasaudyng halyqaralyq seleksiyalyq baghdarlamasy.
Múnda da birlesip júmys isteu arqyly mulitiplikativti nәtiyjege qol jetkize alamyz. Odan әri bizdi su resurstary men su resurstaryn saqtau mәseleleri biriktiredi. Sondyqtan su resurstaryn ýnemdeu, útymdy paydalanu boyynsha birlesken ghylymy jobany, halyqaralyq ýlken jobany jýzege asyratyn kez keldi dep oilaymyn. Býgin plenarlyq otyrysta aitylghan úsynystar osynday.
Auyl sharuashylyghy shyn mәninde quatty, qarqyndy ekonomikanyng negizi, al ekonomikanyn, auyl sharuashylyghynyn, quatty auyl sharuashylyghynyng negizin kadrlar men damyghan ghylym qúraydy. Mine, Resey Preziydentining resmy saparynda sheshiludi kýtetin mәseleler osy.
Astana naghyz diplomatiyalyq ortalyqqa ainalyp otyr!
Gennadiy Shipovskiyh, Senat deputaty:
– Rasynda da qazir barlyq adam bayqaghan bolar, bizding Astana naghyz diplomatiyalyq ortalyqqa ainalyp otyr. Óitkeni qanshama kýnnen beri shetel memleket basshylary elimizge kelip jatqanyna bәrimiz kuәgermiz. Jaqynda ghana elimizge Týrkiya basshysy Erdoghan men Fransiya preziydenti Makron kelip ketse, býgin Vladimir Putin kelip jatyr.
Aldaghy uaqytta taghy da ózge memleket basshylary kelui mýmkin degen oidamyz. Birinshi kezekte basty nәrse – ol bizding memleketimizding xalyqaralyq qatynastarynyng nyghangy, ýlken jana dengeyge shyghuy. Ekinshiden oghan bizdi eshkimning mәjbýrlemeui. Biz xalyqaralyq qatynasty óz erkimizben damytyp jatqan elmiz.
Áriyne býgingi Resey Federasiyasynyng preziydenti Vladimir Putinmen kezdesude eki jaqty manyzdy mәseleler talqylanatyny sózsiz. Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevtyng basty ústanymy – búl bizding últtyq mýddemizdi, qazaqstandyqtardyng mýddesin shetelding alandarynda jýrgizu bolmaq. Ekinshi kezekte elimizding ekonomikasyna naqty óz әserin tiygizu.
Yaghny әleumettik jaghynan bolsyn, ekonomikalyq jaghynan bolsyn elimiz ýshin memleket basshylarynyng kelui tiyimdi bolmaq. Olardyng bizding elge attaghan qadamdaryn jaqsylyqqa joruymyz kerek.
Abai.kz