Bar bolghany 45 jyl ómir sýrip, «oyanbay qalghan» bard-aqynnyng ólen-jyrlary oqyrmanynyng әrqaysysynyng jýregin әli de jylytyp jýr. Aqynyn saghynghan júrty Atyrau men Almaty arasyndaghy shaharlarda týrli sharalar úiymdastyryp, eske alumen keledi. Tabyldynyng jyly bolar uaqytta «Iz tastap aqqan bir júldyz...» atty kitabynyng da jaryq kórgeninen oqyrmany habardar. Gazetimizden oryn bergen búl ólenderdi sol kitaptan iriktep aldyq...

TABYLDYNG ÁNI

Atyndy sening aitamyn әn qylyp nege,

«Qozym-au», – deshi kýlimdep Bayanday maghan.

Tirlikti mynau, janym-ay, mәngilik deme,

Úiyqtap ketsem bir kýni, oyanbay qalam.

Oyanbay qalam, búl shyndyq, úryspa qargham,

Shólmek-tirlikting belgili qúlay synary...

Gitaramdy alyp eleusiz búryshta qalghan,

Bauyryna basyp, egilip jylaysyng әli.

Jýrekte – yzghar, basta – mún, kónilde – qyrau,

Onay ma, janym, janyndy qayghy auyrtqasyn.

Jýretin kezim bola ma ómirde mynau,

Sharaptan emes, shattyqtan ainalyp basym.

Janardan úshtyn, baqytym, bazarym edin,

Aq arman nege qol búlghap shaqyrmaydy aldan?

Tirlikti mynau, janym-ay, mәngilik deme,

Úiyqtap ketsem bir kýni, oyanbay qalam.

Atyndy sening aitamyn әn qylyp nege,

«Qozym-au!», – deshi kýlimdep Bayanday maghan.

Tirlikti mynau, janym-ay, mәngilik deme.

Úiyqtap ketsem bir kýni, oyanbay qalam.

SARAYShYQ

Kónilim auyp osynau gharip qalagha,

Bar bolghany 45 jyl ómir sýrip, «oyanbay qalghan» bard-aqynnyng ólen-jyrlary oqyrmanynyng әrqaysysynyng jýregin әli de jylytyp jýr. Aqynyn saghynghan júrty Atyrau men Almaty arasyndaghy shaharlarda týrli sharalar úiymdastyryp, eske alumen keledi. Tabyldynyng jyly bolar uaqytta «Iz tastap aqqan bir júldyz...» atty kitabynyng da jaryq kórgeninen oqyrmany habardar. Gazetimizden oryn bergen búl ólenderdi sol kitaptan iriktep aldyq...

TABYLDYNG ÁNI

Atyndy sening aitamyn әn qylyp nege,

«Qozym-au», – deshi kýlimdep Bayanday maghan.

Tirlikti mynau, janym-ay, mәngilik deme,

Úiyqtap ketsem bir kýni, oyanbay qalam.

Oyanbay qalam, búl shyndyq, úryspa qargham,

Shólmek-tirlikting belgili qúlay synary...

Gitaramdy alyp eleusiz búryshta qalghan,

Bauyryna basyp, egilip jylaysyng әli.

Jýrekte – yzghar, basta – mún, kónilde – qyrau,

Onay ma, janym, janyndy qayghy auyrtqasyn.

Jýretin kezim bola ma ómirde mynau,

Sharaptan emes, shattyqtan ainalyp basym.

Janardan úshtyn, baqytym, bazarym edin,

Aq arman nege qol búlghap shaqyrmaydy aldan?

Tirlikti mynau, janym-ay, mәngilik deme,

Úiyqtap ketsem bir kýni, oyanbay qalam.

Atyndy sening aitamyn әn qylyp nege,

«Qozym-au!», – deshi kýlimdep Bayanday maghan.

Tirlikti mynau, janym-ay, mәngilik deme.

Úiyqtap ketsem bir kýni, oyanbay qalam.

SARAYShYQ

Kónilim auyp osynau gharip qalagha,

Týbinde jatqan týmendey tas túmandardyn.

Sarayshyq barsam, sartap múng saryp sanama,

Babalar qolyn sozady astynan jardyn.

Babalar qolyn sozady jardyng astynan,

Jayratqan netken, yapyr-ay, qara kýsh edik.

Yzyndap jetken alystan qanghybas bir әn,

Sher bolyp mening keudemde alady shógip.

Sher bolyp mening keudemde shógip alady,

Qanghybas bir әn qayyrylyp, qiyrgha ketken.

Kenirdegimde olardyng qoly qalady,

Zәzuzattarynan zaryghyp meyir dәmetken.

Meyir dәmetken zaryghyp zәuzattarynan,

Teksiz úrpaqtan bolghasyn babalar ada.

Shyghandap ketip, oqimyn aulaqta Qúran,

Betimdi berip beykýnә mola – qalagha.

Sarayshyq barsam, zúlymdar qiratqan alyp,

Sýiekter qalghan kómusiz qatargha bettey.

Túnshyghyp jatam týsimde ziratta qalyp,

Sol qúrbandardan arylyp, shahargha jetpey...

JÚMEKEShTENU TEORIYaSY

Týske deyin – qyzyl kóilek, týsten keyin – kók kóilek,

Oylamanyz ol kezderi Júmekeshter kóp qoy dep.

Zaman da sol qúbylmaly: keshe qyzyl, býgin kók,

Kóz aldymda lapyldaydy qyzyl-jasyl shoqtay bop.

Sol Júmekesh apam edi, aday edi «ayyby»,

Terbeldi onyng kónilinde – Jayyghynda qayyghy...

Manghystaulyq Aqbóbekting jan dosy edi sol apam,

Ghashyq bolghan Aqbóbekke Qorabaydyng Qayyby.

Ánge syimas Aru-Bóbek Iran asyp ketti, óldi,

Eng alghashqy kәmpeskede aday qysym kóp kórdi.

Al Júmekesh Núrmaghambet degen baydyng qyzy edi ol,

Bay túqymy bizding jaqqa «atkәshәunik» bop keldi.

Lak jaghylghan tufliyding qos taghasy syrtyldap,

Hiuada soqtyratyn ay syrghasy jarqyldap.

Inderbordyng kóshesinde apam kele jatatyn,

Aq sharyqty tóbesinde, әdiptelgen altyndap.

Sóilep ketse tabatúghyn qara sózding jýiesin,

Pandyq bitken bay qyzyna amalsyz bas iyesin.

Shal ýstinen shalgha tiyip alpys toghyz jasynda,

Saghiydenge әkeldi eken qansha baydyng týiesin.

Mәtók kempir kele jatyr dep kýler-au kil jaman,

Qargha boyly qazaqpyz ghoy yrjalang da yrjalan.

Jyldar óldi, ghasyr keldi, biraq ta sol bayaghy,

Júmekeshting kóilegindey qúbylady búl zaman.

SEN KIM EDIN?

..Men tastap ketken qyz syrtynnan,

Otyram keshirim súrap men...

Marat Otarәliyev.

Ol aqyndy kórge bir-aq tepkenbiz,

Ol aqynsyz ótip jatyr kóktem, kýz...

Keldi mening endi ózindi bir kórgim,

Sen kim edin, Marat tastap ketken qyz?!

Seni izdep pәk kónilim shynayy,

Sen kim edin, qyz bitkenning Qúdayy?!

Qay qiyrdan tabylasyz endi siz,

Belgisiz,

Bir aghaydyng júbayy.

Tanyr bolsam sen kim eding demes em,

Aqyngha jar bola almadyng nege sen?

Talay jandy dýniyege әkelip,

Abayjandy taba almaghan jeneshem...

ShEKARADAGhY KÝZ

Japyraqtar...

Jelge úshqan japyraqtar,

Saghynyshty soldattyng hatyn ap bar.

Mәrt tabighat bildirip kýz kelgenin,

Jer betine jiberip jatyr aqpar.

Jauady japyraqtar...

Jasyl baqty, jayqalghan daladaghy,

Súrsyz әlem keledi tonaghaly.

Kýzding qonyr belgisin shekaradan,

Ótkizbeuge soldattyng joq amaly.

Tolghatady dýniye, tolghatady,

Múngha toly nelikten soldat әni?!

Tabighattyng kiyip ap súr shiynelin,

Bir qonyr kýz keledi Jerge taghy...

***

Jalauy bolghan janymnyn,

Saghyndym, bәrin saghyndym.

Samala jerge jon tósep,

Jatyr ma eken Naryn qúm.

Ayta almay tilim kýrmelip,

Kómeyge jyrlar jýr kelip.

Shirkin-ay, qaytsam arman ne,

Jayyqtyng boyyn bir kórip.

Jatyrqap taudyng bókterin,

Jabyqqan kezim kóp menin.

Qoynynda qúzdyng jatyp ap,

Ansaymyn qyrdyng kóktemin.

Shalghayda bolyp nesibem,

Shyghandap ketsem nesi min?!

Bozbala dala izdeydi,

Bozdala degen besigin.

***

Janbyr jausa,

Qatatynday Almaty ýn,

(Kókiregine qaldyrypty mәngi atyn)

Múndanady tughan jerden kete almay,

Túldanady jeterine jete almay,

Shyrmalady jer-shiderge sorly aqyn.

Almatysyz jetpeytindey birdene,

Qayghy-qúmda qayyrlauda jyr-keme.

Tuma bauyr tapsa-daghy kónilin

Toryghumen ótkizude ómirin

Tughan auyl deytin «Úly» týrmede...

Arman oiy bolghanmenen mәngi úly,

Almatymen toqaylaspay taghdyry.

Keseli kóp, nóseri joq ólkede

Saghynyshtan jan-jýregi órtene

Janarynyng tyiylmaydy janbyry...

AGhAGhA AYTYLMAGhAN SYR

Keshir, keshir,

Aghajan, keshir meni,

Eske týsting Kýnimdi óshirgeli.

Keshir, sening aldynda kinәlimin,

Basqalardan bolsam da kósh ilgeri.

Mahabbat-ay,

Jastyq-ay alaqashpa,

(adam degen bayyptap qaramas pa?!)

Eregesip bir aru sýimedi dep,

Ajalynmen kóristing dar aghashta...

Óz-ózine qyz ýshin kekti bolyp,

Dar aldynda kýiinip, ketting ólip.

Biraq...

Seni týsingen ol boldy ma,

Túrmys qúrdy basqany epti kórip.

Baylam jasap Mәjnýnder jayynda onay,

Úqpadym ba men sening oiyndy aghay.

Ghashyqtar bar, mahabbat bar degendi,

Jýrdim sol kez әiteuir moyyndamay...

Syrghyp kýnder kóp ótti, syrghyp apta,

Týserimdi oilamay bir kýn otqa.

Seruendedim bir qyzben qol ústasyp,

Sender jýrgen bir kezgi týngi baqta.

Jýrgen kezde jana bir jolgha asyghyp,

Orta jolda sýrindik,

«Arba synyp».

Sonda ghana týsindim, agha, seni,

Qalghym keldi mening de dargha asylyp...

BABYR SAZY

(Ýsh buyndy toptama)

HV-HVI ghasyrlarda ótken ózbek halqynyng shayyry, Shyghys sóz zergerlerining biri BABYR ZAHIRIDINNING tughan eline degen saghynyshty sezimderi.

1. GÁZEL

Kýmis kýnge keudesin ashyp kýlgen,

Keng arnaly ózenge ghashyqpyn men.

Aq saghymgha oranghan aidalanyn,

Aydarynan keledi aimalaghym.

Boz dalada búiyqqan búirat qúmdar,

Biyik arman janyma syilattyndar.

Ózing barda órkendi el – kók teregim,

Men eshkimge kelmeydi ókpelegim.

Qarasha ýige ketsem bir amandasyp,

Bir súluy bar edi maghan ghashyq...

2. QYTÁ

Sarghaysa kónil zaryghyp,

Saghynysh otyn basa almay.

Búlqynyp aqyn jýregi,

Atoylap taular asauday.

Shalqysa kónil qamyghyp,

Qapyda múngha batarmyn.

Sherimdi mening bólisip,

Dir eter ishegi dutardyn.

Qalqysa kónil shattanyp,

Oyanar shabyt boydaghy.

Saryghyp tughan sary óleng –

Saghynyshymnyng aighaghy...

3. FARD

Sarghayady, bәri de kóneredi,

Kónermeydi aqynnyng tek óleni...

ShAYYRDYNG ShABYTSYZ ShAGhY

Taghy da qalamyma saytan saryn,

Bir óleng jaza almadym soyqan salyp.

Jerigen tóseginen jezókshedey,

Kelmedi býgin taghy sayqal shabyt.

Bir óleng jaza almadym býgin emge,

Týgi joq bedeu týnnen týnilem be?!

Kez bolyp qalam ba dep shabyt seni.

Izdedim bótelkening týbinen de.

Shaldyghyp, sharap iship basy auyrghan,

Shayyrdy emder bolsan, býgin emde?..

Shabytsyz bolyp qalyp quys keude,

Seni izdep bargha baryp u ishkende.

Men talay sen keler dep alandadym,

Bokaldar synghyr qaghyp týiiskende,

Týiisip, bir-birimen sýiiskende.

Aqyn em ólenge artqan bazynasyn,

Mandaygha qashan endi jazylasyn.

Miymnan myng san oilar úshyp ketti,

Ózindi kýte-kýte qajyghasyn.

Ey, shabyt, shynyng ba búl, oiynyng ba?

Ózenge joq-au sening toyymyng da...

Taghy da soyqan salyp, sayqal shabyt,

Jatyrsyng qay aqynnyng qoyynynda?!

MOYYNDATU

Qara týnge qayradym namysymdy:

Manaylattym múng iship alysymdy.

Shyr ettim de, shekteuli sapar shekkem,

Orda jetpey qamshynyng saby syndy.

Qol búlgharda qayghymmenen rendes Kýn,

Júldyzdardy doghalghan týgendestim.

Padishasyn joqtady patsha kónil,

Tәnir jaqqa tepsindi kýreng bestim.

Jiger otyn jandyrdym shapshang baryp,

Búryn toqtata almap em toqsan nalyp.

Kýrenimdi qamshysyz kókke órlettim,

Kósip-kósip attym da... shaqshamdy alyp.

Kókke qaray ker minez bayqatqasyn,

Endi kimin jiberip aitaqtasyn.

Kópten beri kórinbey ketken Qúday,

Kók jýzinde túr eken shayqap basyn...

BIYIKTIK

«Tau balasy taugha qarap ósedi...»

T.Moldaghaliyev.

Únatady shyngha kónil shyrqaudy,

Taulary joq tóbemizden búlt audy.

Tolaghay bop tuylmadym, әtten-ay,

Atyraugha әketer me em bir taudy...

Shyndy armandap tóbesi kók sýzgiler,

Ekrannan Everestke ýzdiger.

Obany – adyr, adyrlardy tóbe dep,

Tóbelerdi tau desedi bizding el.

Tartyspay-aq Ghamzatovtay kókemmen,

Tau úly emes, qyr úly bop ótem men.

Osy qyrda tóbeshiktey Analar,

Dýniyege tauday Úldar әkelgen.

Erlikteri ainalmaytyn eleske,

Atyraudyng alabynyng bәri este.

Ereuil atqa erin salghan egeste,

Mahambetting ózi bir tau emes pe?!

Janarynda jasyn oinap keremet,

Jaughan oqqa qarsy shapqan, sebelep.

Sanang bolsa qalay ghana aitarsyn,

Nysanbaev tau emes ed, tóbe dep.

Tau úldary tauda naghyz syrbazday,

Jýzderinde shabyt oty jýr mazday.

Bizding qyrda qydyrsa eger bir jazday,

Talay aqyn keter me eken jyr jazbay...

Alty Alashtyng alyptary berse dem,

Tausyz ghúmyr kesherime men senem.

Biyiktikti, ainalayyn, tughan el,

Qyranynyng qanatymen ólshegen.

Bir qúdiret túla boyda tasqanda,

Qúlash úrmay taugha, shyngha, asqargha,

Qyr balasy taugha qarap óspeydi,

Qyr balasy qol sozady aspangha...

"Qazaq әdebiyeti" gazeti