Qasym-Jomart Toqaev pen Sy Szinipin BAQ ókilderi ýshin brifing ótkizdi. Ekijaqty kelissózderden keyin Qazaqstan Preziydenti men Qytay Halyq Respublikasynyng Tóraghasy búqaralyq aqparat qúraldarynyng ókilderi ýshin birlesken mәlimdeme jasady.

Memleket basshysy ózining shaqyruyn qabyl alyp, Qazaqstangha memlekettik saparmen kelgeni ýshin Sy Szinipinge shynayy rizashylyghyn bildirdi.

– Osy saparynyz – qazaq-qytay jylnamasyndaghy aituly әri tarihy oqigha. Oghan qosa búl – eki el arasyndaghy yntymaqtastyqty jana dengeyge kóteruge degen Sizding niyetinizding aiqyn kórinisi dep bilemin. Men búl iygi úmtylysty tolyqtay qoldaymyn. Qytay – biz ýshin tatu kórshi, dostas jәne mәngilik jan-jaqty strategiyalyq seriktes memleket. Búl bizding elderimizge ortaq qúndylyqtar men ortaq ústanym dep aitqym keledi. Onyng tarihy tamyry terende jatqany sózsiz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Qazaqstan Preziydenti eki el arasyndaghy tyghyz sauda jәne gumanitarlyq baylanystardyng damu tarihyna toqtalyp, onyng keleshegi jarqyn bolaryna senim bildirdi.

Suret Aqorda telegram arnasynan alyndy

– Halyqtarymyz Úly Jibek joly bastau alyp, tórtkýl dýniyege taralghan kiyeli jolda yntymaghy men birligin jarastyrghan. Tarih qoynauyna ýniletin bolsaq, Qytay eli qazaq halqyna eshqashan jamandyq jasaghan joq, eshqanday tosqauyldar qúrghan emes. Jәrdem ghana bergen. Bizding elderimiz әrdayym ózara tyghyz baylanysta jәne shynayy dostyq qarym-qatynasta boldy. Býgin de solay jәne solay bolyp qala bermek. Men búghan kәmil senemin, – dedi Memleket basshysy.

Qasym-Jomart Toqaev QHR Tóraghasymen birge memleketter arasyndaghy san qyrly yntymaqtastyqty bekemdey beretinine nazar audaryp, býgingi kelissóz nәtiyjeleri sonyng aiqyn dәleli ekenin aitty.

– Qazaqstan men Qytaydyng myzghymas sayasy qatynastary ózara senim men qoldau ruhynda damyp kele jatyr. Eki el arasynda sheshimin tappaghan eshqanday týitkil joq. Sondyqtan kýsh biriktire otyryp, sauda-ekonomikalyq, ghylymiy-tehnikalyq jәne mәdeniy-gumanitarlyq әriptestikti jandandyrugha niyettimiz. Biz Tóragha Sy Szinipin ekeumiz jana ghana Birlesken mәlimdemege qol qoydyq. Qújatta eki el qatynastarynyng jetistikteri jәne aldaghy josparlary keninen qamtylghan. Qytay – Qazaqstannyng basty sauda seriktesi. Byltyr elderimiz arasyndaghy sauda kólemi 41 milliard dollar boldy. Aldaghy uaqytta tauar ainalymyn eseley týsemiz. Búghan әleuetimiz jetkilikti. Qytay – bizding negizgi sheteldik investorymyzdyng biri. Songhy 15 jylda búl elden Qazaqstangha 25 milliard dollargha juyq investisiya tartyldy, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy byltyr Qazaqstan ekonomikasyna qúiylghan qytay investisiyasynyng kólemi 16 payyzgha ósip, 1,8 milliard dollargha jetkenin atap ótti. Búl kórsetkishti úlghaytugha eki tarap ta mýddeli.

Suret Aqorda telegram arnasynan alyndy

– Býginde qúny 14,5 milliard dollar bolatyn 45 joba jýzege asyrylyp jatyr. Jalpy Qytay kapitalynyng ýlesi bar kәsiporyndar sany 4700-den asady. Biz ózara tiyimdi investisiyalyq jobalardy odan әri jýzege asyrudyng manyzyn atap óttik. Naqtyraq aitqanda, energetika, infraqúrylym, auyl sharuashylyghy, óndiris, qarjy, kólik, aerogharysh ónerkәsibi jәne IT salalaryna toqtaldyq. Qazaqstan óz naryghyna kiruge niyetti Qytay kompaniyalary ýshin qolayly jaghday jasaugha dayyn, – dedi Qazaqstan Preziydenti.

Qasym-Jomart Toqaev qolgha alynghan auqymdy energetikalyq jobalardy tiyimdi jýzege asyru qajet dep sanaydy.

– Qazir Qazaqstanda múnay-himiya zauyttary salynyp jatyr. Shymkenttegi múnay óndeu zauytyn janghyrtu júmystary jýrgizilude. «Qazaqstan – Qytay» múnay qúbyrynyng ótkizu mýmkindigin úlghaytu sharalary qolgha alyndy. Kóp úzamay búl jobalar ekonomikamyzgha ýles qosa bastaydy.

Sapar ayasynda qazaq-qytay iskerlik kenesining otyrysy ótti. Onda birqatar investisiyalyq kelisimderge qol qoydyq, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Suret Aqorda telegram arnasynan alyndy

Memleket basshysy QHR Tóraghasymen kólik-logistika salasyndaghy yqpaldastyqty jandandyru qajettigine nazar audarghanyn aitty. Búdan bólek, Sy Szinipinning Astanada jariyalaghan jahandyq «Bir beldeu, bir jol» bastamasy jәne Transkaspiy halyqaralyq kólik baghdary ayasyndaghy yntymaqtastyq mәseleleri talqylanghanyn jetkizdi.

– Byltyr temirjol arqyly tasymaldanatyn jýk kólemi 22 payyzgha artyp, 28 million tonnagha jetti. Búl – rekordtyq kórsetkish. Lyaniunigan, «Qorghas – Shyghys qaqpasy» jәne Siani qalasyndaghy qúrghaq porttarda jýzege asyrylghan birlesken jobalardyng nәtiyjesinde kólik-logistikalyq әleuetimiz edәuir artty. Qazirgi tanda «Ayagóz – Baqty» ýshinshi transshekaralyq temir jol qúrylysy belsendi jýrip jatyr. Býgin biz Transkaspiy halyqaralyq kólik baghdary arqyly jýk tasymalyn iske qosu sharasyna beynebaylanys rejiyminde qatystyq. Búl baghdar Euraziya qúrlyghyndaghy kólik-logistika qatynastaryn damytugha tyng serpin beredi, – dedi Memleket basshysy.

Qasym-Jomart Toqaev Sy Szinipinmen auyl sharuashylyghy salasyndaghy yntymaqtastyqty jandandyru mәselesin talqylaghanyn atap ótti.

– Búl salada tabysty jýzege asqan birlesken jobalar bar. Eginshilikte smart jýiesin qoldanugha, su resurstaryn útymdy paydalanugha jәne auyl sharuashylyghy ónimderin tereng óndeuge airyqsha nazar audarylady. Osy orayda Qytaydyng tәjiriybesi men tehnologiyalaryn qoldanugha, naqty investisiyalyq jobalardy birlese jýzege asyrugha mýddelimiz. Byltyr Qazaqstannyng Qytaygha eksporttaghan auyl sharuashylyghy tauarlary 2 ese ósip, 1 milliard dollargha jetti. Qytay naryghyna sapaly әri tabighy et ónimderin, mayly jәne dәndi daqyldar eksportyn úlghaytugha mýddeli ekenimizdi atap óttik. Búl rette Qazaqstan astyghyn 2 million tonnagha jetkizuge dayynbyz. Osy saladaghy yqpaldastyqty keneytu sharalaryn qoldaghany ýshin Tóragha Sy Szinipin myrzagha rizashylyghymdy bildiremin, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Qazaqstan Preziydentining aituynsha, eki el arasynda ghylym jәne bilim salasyndaghy yntymaqtastyq ta nyghayyp keledi. Qazirgi tanda Qytaydyng joghary oqu oryndarynda 4 mynnan astam qazaq jastary bilim alyp jatyr.

– Qazaqstan tehnikalyq mamandar dayarlau mәselesine basa mәn beredi. Búghan Qytaydaghy әriptesterimiz qoldau kórsetip otyr. Atalghan saladaghy yntymaqtastyqty odan әri damytugha kelistik. Qytay Tóraghasynyng sapary ayasynda eki tarihy oqighanyng kuәsi boldynyzdar. Birinshisi – «Astana» Halyqaralyq uniyversiytetining janynan Beyjing til jәne mәdeniyet uniyversiytetining filialy ashyldy. Sonday-aq býgin qúrmetti Sy Szinipin myrzamen Qazaqstanda ekinshi «Lu Bani sheberhanasyn» ashugha kelistik. Búl tiyimdi әri manyzdy joba elimizde joghary kәsiby mamandar dayarlaugha mýmkindik beredi. Qytaydyng joghary oqu oryndarynda bilim alghysy keletin qazaq jastarynyng sany artty. Búl túrghyda ýkimettik grant sanyn kóbeytu, Qazaqstan aumaghynda Qytaydyng ozyq tehnikalyq uniyversiytetterining filialdaryn ashu mәselesine arnayy toqtaldyq, – dedi Memleket basshysy.

Suret Aqorda telegram arnasynan alyndy

Qasym-Jomart Toqaev kelissózder barysynda mәdeniy-gumanitarlyq baylanysty jәne turizm salasyndaghy yqpaldastyqty kýsheytuge basa nazar audarylghanyn jetkizdi.

– Osy sapar ayasynda Beyjinde Qazaqstannyng jәne Astanada Qytaydyng mәdeny ortalyqtary ashyldy. Múny ekijaqty baylanysty bekemdeu ýshin jasalghan óte manyzdy qadam dep aitugha bolady. Búl bastamalar halyqtarymyzdy mәdeny túrghydan jaqyndatyp, ózara dostyq pen tatu kórshilik qatynastardy nyghaytugha yqpal etedi dep senemin. Búdan bólek, eki el aumaghynda túraqty týrde mәdeny sharalar ótkizuge uaghdalastyq. Qazaqstan men Qytay azamattary ýshin eki elde vizasyz rejim qoldanyla bastaghanyn erekshe atap ótkim keledi. Qazir onyng iygiligin azamattarymyz kórip otyr. Ásirese, eki elding kórshiles aimaqtarynyng halqyna, kәsipkerler men turisterge, jastar men sheteldik әriptesterge tiyimdi boldy. Biyl nauryzda Beyjinde «Qazaqstannyng Qytaydaghy turizm jyly» saltanatty týrde ashyldy. Kelesi jyly osy sharanyng jalghasy retinde «Qytaydyng Qazaqstandaghy turizm jyly» ótedi. Býgin qol jetkizgen kelisimder elderimiz arasyndaghy baylanystardy nyghaytyp, halyqtarymyzdyng iygiligine qyzmet etedi dep senemin, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Qazaqstan Preziydenti QHR Tóraghasy Sy Szinipinmen aimaqtyq jәne jahandyq kýn tәrtibindegi ózekti mәseleler jóninde pikir almasqanyn atap ótti.

– Búl baghyttaghy ústanymdarymyzdyng úqsas ekenine nazar audardyq. Biz kópjaqty diplomatiyany odan әri nyghaytu qajettigin atap óttik. Eki elding seriktestigi Birikken Últtar Úiymy, Shanhay yntymaqtastyq úiymy, Aziyadaghy ózara is-qimyl jәne senim sharalary jónindegi kenes ayasynda tabysty damyp kele jatyr. Sonymen qatar biz Ortalyq Aziya – Qytay dialogyn odan әri damytugha kelistik. Álemdegi dau-damaydy beybit jolmen sheshu, geosayasy jaghdaydy túraqtandyru, sonday-aq jahandyq qauipsizdik pen beybitshilikti nyghaytu jónindegi ústanymdarymyz ortaq, – dedi Memleket basshysy.

Qasym-Jomart Toqaev býgingi kelissóz nәtiyjelerin joghary baghalaytynyn mәlimdedi.

– Qazaqstan men Qytay arasyndaghy qarym-qatynastyng dengeyi qashanda joghary. Osylaysha, biz eki el arasyndaghy yntymaqtastyqtyng jana kezenine qadam bastyq. «Altyn otyz jyldyq» ayasyndaghy biyik maqsat-mindetterdi tabysty jýzege asyramyz dep ýmittenemin. Jasalghan әrbir kelisim eki elding túraqty әri qauipsiz damuyn qamtamasyz etuge, halyqtarymyzdyng әl-auqatyn jaqsartugha arnalghan, – dedi Qazaqstan Preziydenti.

Suret Aqorda telegram arnasynan alyndy

QHR Tóraghasy kelissózderding jyly, dostyq rәuishte ótkenin jәne nәtiyjeli bolghanyn mәlimdedi.

– Biz birqatar auqymdy mәsele boyynsha uaghdalastyqqa qol jetkizdik. Qytay men Qazaqstan arasyndaghy Birlesken mәlimdemege qol qoyyp, yntymaqtastyqtyng basym baghyttaryn aiqyndadyq. Bizding qatysuymyzben sauda-ekonomikalyq, kólik-logistikalyq, energetikalyq, auyl sharuashylyghy, ghylymiy-tehnikalyq jәne mәdeniy-gumanitarlyq salalar boyynsha birqatar ýkimetaralyq jәne vedomstvoaralyq qújatqa qol qoyyldy. Atalghan qújattar ekijaqty qatynasymyzdyng joghary dengeyde damuyna tyng serpin beredi, – dedi Sy Szinipiyn.

QHR Tóraghasy Qytay men Qazaqstan janghyru jolymen algha ilgerilep, ózara qoldau bildiruding iygi dәstýrin birlese damytatynyna jәne eseley týsetinine, sonday-aq ózara sayasy senimdi túraqty týrde nyghaytyp, últtyq damu strategiyalaryn úshtastyrugha yqpal etetinine jәne bir-birining mýddesin qorghaytynyna senim bildirdi.

– «Bir beldeu, bir jol» bastamasy ayasynda joghary dengeydegi yntymaqtastyqty jalghastyra beremiz. Naqty salalardaghy yqpaldastyq baghytynda jana nәtiyjelerge qol jetkizuge úmtylamyz. Qysqa merzim ishinde tauar ainalymyn eki ese úlghaytu jóninde jana mindet qoyyldy. Biz sauda jәne ekonomika, investisiya, industriyalandyru, kólik jәne energetika siyaqty salalardaghy baylanysymyzdy údayy nyghaytu jóninde uaghdalastyq. Sauda-ekonomikalyq yntymaqtastyq baghdarlamasyn jýzege asyru jónindegi jol kartasyn belsendi iske asyramyz. Transkaspiy halyqaralyq kólik baghyty men elderimiz arasyndaghy ýshinshi transshekaralyq temir jol qúrylysyn jedeldetemiz. Sonymen qatar negizgi miyneraldyq resurstar, balamaly energiya kózderi, ghylymiy-tehnikalyq innovasiyalar, aviasiya jәne gharysh, sifrlandyru salalaryndaghy damudyng jana baghyttaryn birlese ilgeriletuge niyettimiz, – dedi QHR Tóraghasy.

Sy Szinipin BÚÚ, ShYÚ, «Qytay – Ortalyq Aziya» siyaqty kópjaqty alandar jelisi boyynsha tyghyz yqpaldastyq ornatqany jóninde atap ótti. Sonday-aq Qazaqstannyng BRIKS-ke kiruin qoldady. QHR Tóraghasy Qazaqstannyng әlemdegi orta derjava retindegi róli artyp kele jatqanyn taghy da rastady jәne elimizding jahandyq basqaru isine layyqty ýles qosa alatynyna senim bildirdi.

Abai.kz