Qay elderde sheteldik studentterge tegin oqu mýmkindigi bar?

Freedom Life ÓSK sarapshylary halyqaralyq bilim beru úyymdarynyn derekterin zerttep, sheteldik studentterdin sany qay elderde kóp ekenin jәne qazaqstandyqtardyn qay sheteldik uniyversiytetterde tegin oqiy alatynyn anyqtady.

2023-2024 oqu jylynda әlem boyynsha 6,4 million sheteldik student boldy. Studyportals halyqaralyq bilim beru platformasynyn esebine jәne nNESKO men EYDÚ statistikasyna sýyene otyryp, Freedom Life ÓSK sarapshylary sheteldik studentter arasynda qay memleketter en tanymal bolghanyn anyqtady.

Sheteldik studentter ýshin joghary bilim salasyndaghy 12 iri naryq

Sarapshylardyng derekteri boyynsha, Qazaqstan sheteldik studentterge bilim beretin elder arasynda 9-orynda túr.

Al shetelde oqyghysy keletin qazaqstandyq studentterge keletin bolsaq, eng qymbat bilimdi AQSh uniyversiytetteri úsynady, múnda bakalavriatta oqudyng ortasha jyldyq qúny 12,5 mln tengeni qúraydy. Degenmen keybir jekemenshik uniyversiytetterde keybir mamandyqtar boyynsha jyldyq oqu aqysy 25 mln tengege deyin jetui mýmkin. Sheteldik studentter ýshin eng ýnemdi núsqa retinde Vietnam, Ózbekstan jәne Ýndistan úsynylady – jylyna 600–700 myng tenge.

Qay elderde Qazaqstandyqtargha tegin bilim alu mýmkindigi bar?

Keybir elderde oqu aqysy tólenbese de, studentterde qosymsha shyghyndar boluy mýmkin, olardyng ishinde:

• Tirkeu tólemi;
• Jataqhanadaghy nemese jeke pәterdegi túru shyghyndary;
• Azyq-týlik;
• Kólik;
• Oqulyqtar;
• Saqtandyru.

Kóptegen jaghdayda bakalavriatta tegin bilim alu mýmkindigi kelesi elderdegi memlekettik uniyversiytetter men kolledjderde beriledi:

Germaniya. Ludviyg-Maksimilian atyndaghy Munhen uniyversiyteti, Gumbolidt atyndaghy Berlin uniyversiyteti, Kelin uniyversiyteti.

Avstriya. Klagenfurt uniyversiyteti, Linstegi Iogann Kepler atyndaghy uniyversiytet, F. H. Yoanneum atyndaghy qoldanbaly ghylymdar uniyversiyteti.

Italiya. Piza uniyversiyteti, Turin poliytehnikalyq uniyversiyteti, Perudja uniyversiyteti.

Islandiya. Bifrost uniyversiyteti, Islandiya óner akademiyasy, Holar uniyversiytet kolledji.

Braziliya. San-Paulu uniyversiyteti (USP), Kampinas memlekettik uniyversiyteti (Unicamp), Santa-Katarina federaldy uniyversiyteti (UFSC).

Argentina. Kuyo últtyq uniyversiyteti, Buenos-Ayres uniyversiyteti, general San-Martin atyndaghy últtyq uniyversiytet.

AQSh. Mysaly, Kertis muzyka instituty (Pensilivaniya), Ozark kolledji (Missuriy), Barclay kolledji (Kanzas).

Qytay. Ontýstik ghylymiy-tehnologiyalyq uniyversiyteti (SUSTech), Pekin uniyversiytetining Yanisin akademiyasy, Pekindegi Sinhua uniyversiyteti.

Ontýstik Koreya. Sheteldikterge tegin bilim alu mýmkindigi Global Korea Scholarship baghdarlamasy arqyly qoljetimdi. Búl baghdarlama bakalavriat dengeyinde oqytu shyghyndarynyng 100% jabady, mysaly, Seul últtyq uniyversiyteti, Korey aldynghy qatarly ghylym jәne tehnologiya instituty (KAIST), Kore uniyversiyteti siyaqty jetekshi korey uniyversiytetterinde.

Qazaqstandaghy joghary bilim

Jyl sayyn granttar sany artyp keledi. Mysaly, 2010 jyly granttardyng sany 35,4 myng bolsa, 2024-2025 oqu jylynda búl kórsetkish 3 ese ósip, memleket 112 myng grant bóldi.

Sonymen qatar, grantqa týse almaghandar ýshin joghary bilimning qúny da jyl sayyn ósip keledi. 2010 jyly bakalavriatta oqudyng ortasha qúny shamamen 250-450 myng tenge bolsa, 2024-2025 oqu jylynda ol jylyna ortasha eseppen 600 myng - 1,1 mln tengege jetti.

Qazaqstandaghy bedeldi uniyversiytetterde joghary bilim tek auqatty otbasylar men grantqa týskenderge ghana emes, qoljetimdi boluy ýshin memleket arnayy bilim beru baghdarlamalaryn әzirledi, búl baghdarlamalargha qarjy úiymdary qatysady.

Mysaly, 2023 jyldan bastap Qazaqstanda GONS Freedom University ayasynda ómirdi jinaqtaushy saqtandyru baghdarlamasy iske asyryluda. Búl baghdarlama boyynsha ata-analar ómirdi saqtandyru kompaniyasymen (ÓSK) kelisimshartqa otyryp, jarnalar tóley bastaydy. Jarnalar tólenip túrghan kezde saqtandyru qorghanysy bolady. Eger osy uaqyt ishinde ata-analargha saqtandyru jaghdayy oryn alsa, tólengen jarnalar sanyna qaramastan, ÓSK ata-ana jinaudy josparlaghan somany uniyversiytetke tóleydi. Al kelisimshart merzimi ayaqtalghan kezde kompaniya ata-anagha investisiyalyq kiris pen memlekettik syiaqyny eskere otyryp, jinaqtalghan somanyng sheginde oqu qúnyn tóleydi. Saqtandyrushy tólemdi birjolghy (oqu merzimine tolyq) nemese bólip (әr akademiyalyq jyl ýshin) jýzege asyruy mýmkin. Eger oqu qúny tólemge qaraghanda az bolsa, aiyrmashylyq tólenedi.

«Baghdarlama sharttaryna sәikes tabystylyqqa keletin bolsaq, saqtandyru kompaniyasynan da, memleketten de tólemder qarastyrylghan. Freedom Life ÓSK jinaq merzimining tolyq kezeninde 8%-gha deyin kepildik berilgen tabys esepteydi. Sonymen qatar, kelisimshart boyynsha jylyna bir ret 5-7% mólsherinde memlekettik syiaqy esepteledi. Búdan basqa, merzimdi saqtandyru tólemderining 8%-gha deyin indeksasiyasy kózdelgen. Eger bala grantqa týsse, ata-analar jinaqtalghan somanyng barlyghyn alyp, óz qalauynsha paydalana alady», - dep týsindirdi Freedom Life ÓSK.

Abai.kz