Ukrainadaghy býgingi jaghday eki sayasy dýniyeden habar beredi. Birinshisi, Kenes Odaghymen batpandap kirgen auyr syrqattyng (ekonomikalyq, iydeologiyalyq, psihologiyalyq) imperiya qol astynda bolghan últtardyng boyynan әli de shyghyp ýlgermegendigi. Ekinshisi, Reseyding kenes imperiyasyn qayta qúrghysy keletindigi.

Birinshi jaghdaygha kenirek toqtalar bolsaq, Ukraina qoghamyndaghy sayasi, iydeologiyalyq, qúqyqtyq, materialdyq teke-tiresting úzaqqa sozyluy, aqyry biylik pen halyqtyng maydangha shyghuyna әkeldi. Onyng basty sebepkeri: a) Yanukovich bastaghan «Aymaqtyq partiyasynyn» Reseydegidey basqa partiyalarmen biylikti bóliskisi kelmegendigi; ә) Yanukovichting de Reseyge sýiene otyryp, Putin siyaqty jeke, dara biyleuden dәmesining barlyghyn bildirip qoyghandyghy, onyng dәleli - jeke biylikke dem beretin otbasy biznesining kýshengi, yaghny Yanukovichting balasynyng basqarghan kompaniyalarynyng ózi preziydent bolghan jyldary ek-ýsh ese baiyy; b) Ukrain qoghamynyng orystarmen aralas otyrghan shyghys aimaghynyng týrli tarihy jaghdaylargha baylanysty orystargha ish tartatyndyghy, osylardyng dem beruimen «Aymaqtar partiyasynyn» Ukrain sayasy sahnasynda uaqytsha bolsa da, belgili dengeyde ról oinauy.

Ukrainadaghy býgingi jaghday eki sayasy dýniyeden habar beredi. Birinshisi, Kenes Odaghymen batpandap kirgen auyr syrqattyng (ekonomikalyq, iydeologiyalyq, psihologiyalyq) imperiya qol astynda bolghan últtardyng boyynan әli de shyghyp ýlgermegendigi. Ekinshisi, Reseyding kenes imperiyasyn qayta qúrghysy keletindigi.

Birinshi jaghdaygha kenirek toqtalar bolsaq, Ukraina qoghamyndaghy sayasi, iydeologiyalyq, qúqyqtyq, materialdyq teke-tiresting úzaqqa sozyluy, aqyry biylik pen halyqtyng maydangha shyghuyna әkeldi. Onyng basty sebepkeri: a) Yanukovich bastaghan «Aymaqtyq partiyasynyn» Reseydegidey basqa partiyalarmen biylikti bóliskisi kelmegendigi; ә) Yanukovichting de Reseyge sýiene otyryp, Putin siyaqty jeke, dara biyleuden dәmesining barlyghyn bildirip qoyghandyghy, onyng dәleli - jeke biylikke dem beretin otbasy biznesining kýshengi, yaghny Yanukovichting balasynyng basqarghan kompaniyalarynyng ózi preziydent bolghan jyldary ek-ýsh ese baiyy; b) Ukrain qoghamynyng orystarmen aralas otyrghan shyghys aimaghynyng týrli tarihy jaghdaylargha baylanysty orystargha ish tartatyndyghy, osylardyng dem beruimen «Aymaqtar partiyasynyn» Ukrain sayasy sahnasynda uaqytsha bolsa da, belgili dengeyde ról oinauy.

Ekinshi mәselening betin ashar bolsaq, Kenes Odaghy Ukrainasyz bir qanaty qayyrylghan samúryq siyaqty. Yanukovich basqarghan Ukrainagha Resey óz ekonomikalyq jaghdayynyng kýrdeliligine qaramastan «tuysqan halyqtan eshtene ayamaymyz» degen «әdemi» sózben 15 milliard dollar beruge kelisken edi. Búl qarjylay kómekting sayasatqa eshqanday qatysy joq, taza tuysqandyq kónilden tughan oy degen Resey endi, «Ukrainagha basqa biylik kelse 15 milliardtyq kelisimdi qayta qaraymyz» dep aldynghy sózin joqqa shygharuda. Sóitip, Reseyding Ukrainagha «shynayy dostyq kómeginin» artynda biz aitqan ekinshi mәselening jatqany belgili bolyp qaldy. Tipti, Ukrainadaghy 16 qantardaghy adam qúqyghyn shekteytin Zandardyng qabyldanuy Resey aqyl-kenesimen boluy da mýmkin. Halyq degen aiqaylaydy da qoyady әne, «Bolotnyilyqtar» bizge ne istey aldy degen siyaqty.

Songhy kýnderi Reseyding oqymysty elitasynyng orys shovinizmine ulanghan bóligi Ukraina isin retteuge әsker kirgizuden tayynbau kerektigin, aituda. Qalay degenmen, olardyng tike aralasuyna kedergi bolyp túrghan, Europa men amerikandyqtardyng qatang ústanymdary ekendigi belgili. Amerikandardyng Sochy olimpiadasy qauipsizdigin syltau qylyp, eki әskery kemesin Qara teniz aimaghyna kirgizui de, orystardy «sabyrgha shaqyrudyn» sayasy tәsiline úqsaydy.

Endi, Ukrainadaghy bolyp jatqan oqighadan QAZAQTAR qanday sabaq aluy kerek, onyng bizge qatysy bar ma degenge kelsek. Eng aldymen, osy uaqytqa deyin aqshalaryn qaptap, hattap bolyp, Qazaqstannyng biylik talasyna dayyn otyrghan, qarjylary beybit eldi әldeneshe tónkeriske (Qyrghyzstan dalada qalady) әkeluge jetetin «týrli oidaghy» birneshe klannyng barlyghy, qazaq ziyaly qauymyn (ol bar bolsa) Ukrain oqighalaryna ózgeshe qaraudy menzeydi. Ekinshiden, әli de Qazaqstan halqynyng búghanasynyng qatyp ýlgermegendigi de, talay oilargha jeteleydi. Qazaqstannyng kommunizm iydeologiyasyna sýiengen Kenes Odaghy siyaqty qúrghaq ta nәzik halyqtar dostyghyna tym iyek artatyndyghy da qorqynyshty eseley týsedi. Ol tәsilding Kenester Odaghyna qalqan bolmaq týgil, qúrghaq illuziya tughyzyp, shyndyqtan alystatyp, aqyry týbine jetkeni belgili. Sondyqtan, Ukrainadaghy oqighalar Qazaqstan memlekettiligining jalghyz sýienishi, berik túghyry  - QAZAQTARDYNG ózderining ontýstik, soltýstik qazaghy nemese «shala qazaq», «naghyz qazaq» bolyp jikteluin, onymen qoymay ýsh jýzge bólinuin toqtatatyn kýn jetkendiginen habar beredi. Sonymen qatar, óz aramyzdaghy birlikti, onyng qaghidalaryn (tildik, últtyq idologiyalyq, dildik) biylikting jasamaytyndyghyn, shynayy birlikti halyqtyng ózi ghana jasay alatyndyghyna bәrimizding kózimizdi jetkize týsude. Olay bolsa, basqa kýn tua qalghanday jaghday bola qalsa, klandardyng qaqpaqylynda, soltýstik kórshimizding ayaq astynda qalmauymyzdy býgin oilap, Ukrain oqighalarynan tereng sabaq aluymyz qajet-aq.

Abai.kz