Memleket basshysy Astana Think Tank forumynyng plenarlyq otyrysynda sóz sóiledi. Búl turaly Aqorda habarlady.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev jiyn qatysushylaryna iltipat bildirip, búl dialog alany Astana halyqaralyq forumynyng ayasynda qúrylghanyn, eng ózekti jahandyq jәne ónirlik mәseleler jóninde pikir almasugha arnalghanyn atap ótti.

– Ózderinizge mәlim, býginde adamzat aimaqtyq qaqtyghystar, ekonomikalyq túraqsyzdyq, klimattyng ózgerui, azyq-týlik jәne kóshi-qon qauipsizdigi sekildi búryn-sondy bolmaghan syn-qaterlermen betpe-bet kelip otyr. Atalghan jahandyq problemalar bәrimizdi tolghandyrady jәne oghan tótep beretin sharalardy birlese izdegenimiz jón. Bizding keleshegimiz qanshalyqty kýsh-jiger biriktirip, ortaq kelisimge kele alatynymyzgha tikeley baylanysty. Sondyqtan Qazaqstannyng búl manyzdy ýderiske atsalysuyn zor mәrtebe sanaymyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy әlemning jikke bólinui kýsheyip, kópjaqty halyqaralyq instituttardyng bedeli әlsiregen sayyn, orta derjavalardyng róli arta týsedi dep sanaydy.

– Iri derjavalar baqtalastyqqa boy aldyryp, bir mәmilege kele almay jatqan kezde, dau-damaydy retteuge orta derjavalar jii dәneker bolady. Osylaysha olar jahandyq yntymaqtastyqtyng irgesi shayqalmauyna yqpal etedi, – dedi Preziydent.

Qasym-Jomart Toqaev forum qatysushylaryna elimizding ósip-órkendeui jәne qoghamnyng demokratiyalyq talpynystaryn jýzege asyru ýshin Qazaqstanda jýrgizilip jatqan auqymdy sayasy reformalar jóninde aitty.

Onyng pikirinshe, AES qúrylysy boyynsha tayauda ótken jalpyhalyqtyq referendum elimizding demokratiyalyq qúndylyqtargha beyil ekenin kórsetti.

Memleket basshysy jýrgizilip jatqan reformalar ishki túraqtylyqty saqtauda ghana emes, ekonomikalyq ósimge jәne sheteldik investisiyalargha qolayly jaghday jasau isinde de manyzdy ekenin atap ótti.

– Qazaqstan ekonomikalyq túrghydan aitarlyqtay tabysqa qol jetkizdi. Biz 400 milliard dollar kóleminde shetelden tikeley investisiya tarttyq. Elimizde jana investisiyalyq kezeng bastaldy. Onyng strategiyalyq maqsaty – 2029 jylgha qaray 150 milliard dollar kóleminde qarjy tartu. Biz investorlar ýshin jedel sheshim qabyldaudyng jәne jan-jaqty memlekettik qoldau kórsetuding mәni zor ekenin jaqsy týsinemiz. Osy maqsatta Investisiyalyq kenes qúryldy. Oghan strategiyalyq investisiyalyq jobalargha jetekshilik etu qúzyreti berildi, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Preziydent Qazaqstan halyqaralyq qoghamdastyqtyng bedeldi mýshesi retinde úzaq jyldardan beri óz missiyasyn minsiz atqaryp kele jatqanyn mәlimdedi.

– Bizding syrtqy sayasatymyzdyng negizgi basymdyqtary – tәuelsizdik, mulitilateralizm, ónirlik túraqtylyq jәne diplomatiya. Sondyqtan biz jahandyq yntymaqtastyq pen progresting qozghaushy kýshi әri әlemdegi biregey әmbebap úiym sanalatyn BÚÚ-nyng rólin qoldaymyz. Óz ónirimizde, sonday-aq odan tysqary jerlerde úzaqmerzimdi beybitshilik pen damu ýrdisin saqtau ýshin negizgi seriktesterimizding bәrimen konstruktivti qarym-qatynas jasau manyzdy dep sanaymyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy elimizding Iranmen yadrolyq qaru mәselesinde mәmilege keluge, Siriya boyynsha kelissóz jýrgizuge, sonday-aq jaqynda ghana Armeniya men Ázerbayjan arasyndaghy kezdesuge arnayy alang úsynghanyn eske saldy.

Preziydent yadrolyq qarusyzdanu jәne qorshaghan ortany qorghau taqyryptaryna erekshe nazar audardy.

– Biz yadrolyq qarudan erikti týrde bas tarttyq әri ony taratpaugha qatysty jahandyq bastamalargha qoldau kórsetip kelemiz. Astananyng Biologiyalyq qauipsizdik jónindegi halyqaralyq agenttik qúru turaly úsynysy ghalamdyq qauipsizdik salasyndaghy qaterlerge qarsy mindettemelerimizdi tolyqtyra týsedi. Qazaqstan qorshaghan ortany qorghau isinde ghalamnyng klimattyq kýn tәrtibindegi maqsattaryn qúptaydy. Biz Klimat jónindegi Parij kelisimin qoldaymyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Preziydent Qazaqstan halyqaralyq forumdarda, sonyng ishinde BÚÚ Qauipsizdik Kenesinde orta derjavalardyng mýddesin qorghaudy jalghastyra beretinin jetkizdi.

– Biz halyqaralyq jýiening meylinshe inkluzivti jәne ornyqty bolghanyn qalaymyz. Memleketterdi ýlken nemese shaghyn dep bólmey, olargha jahandy jaqsartu ýshin óz ýlesin qosugha mýmkindik beru kerek. Qazaqstan aldaghy uaqytta da әlemdik arenada belsendi ról atqarugha dayyn. Biz diplomatiyanyn, ekonomikalyq yntymaqtastyq pen kópjaqty basqarudyng toghysqan jerinde túrmyz. Áriptesterimizben jәne seriktesterimizben birge әreket etu arqyly bolashaq әlemning kelbetin qalyptastyrugha atsalysa alamyz. Halyqaralyq tәrtip ózgerip jatqan kezende bizding jay ghana baqylaushy bolghymyz kelmeydi. Kerisinshe, anaghúrlym tengerimdi, әdil әri ornyqty ghalamdyq jýiening arhiytektorlary bolugha úmtylamyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy jiynda Resey-Ukraina arasyndaghy qaqtyghysty sheshu mәselesi jóninde de pikir bildirdi.

– Kansler Sholispen kelissóz barysynda aitqanymday, Reseyding әskery túrghydan jenilmeytini anyq. Búl – Reseyding әskery әleueti, Preziydent Putin jýrgizip otyrghan sayasatty halqynyng qoldauy jәne tarihtyng ózi dәleldep otyrghan fakt. Sondyqtan biz qaqtyghysty beybit týrde sheshu joldaryn qarastyrudy, barlyq memlekettin, sonyng ishinde Qytay men Braziliyanyng aqylgha qonymdy josparlaryn qoldaymyz. Basqa jol joq. Áytpese, soghys qos tarapty da joyyp tynady. Keybir әlemdik kýshter búghan mýddeli shyghar. Biraq búl tyghyryqqa tireytin jol. Konstruktivti kelissózder arqyly beybitshilikke úmtylu – әlsizdikting belgisi emes, kerisinshe, strategiyalyq parasattylyqtyng kórinisi, – dedi Preziydent.

Abai.kz